Με μικροπολιτικά και όχι οικονομικά κριτήρια ελήφθη η απόφαση Σπίρτζη για την απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής διοδίων των κατοίκων μεγάλου μέρος των περί την Εγνατία περιοχών. Οπως προκύπτει, ούτε η Εγνατία Οδός Α.Ε. ούτε το ΤΑΙΠΕΔ (επομένως ούτε και το υπουργείο Υποδομών) έχουν στη διάθεσή τους αναλυτικές μελέτες για τις τοπικές μετακινήσεις και το μερίδιο που αυτές αντιπροσωπεύουν στα συνολικά έσοδα του οδικού άξονα. Επομένως, δεν υπάρχει καμία πρόνοια για τις επιπτώσεις της «κοινωνικής πολιτικής» του υπουργού στη βιωσιμότητα της Εγνατίας και στην αποπληρωμή των 85 εκατ. ευρώ που απομένουν από το δάνειο από την Τράπεζα Πειραιώς.
Η απόφαση –η οποία, σημειωτέον, φέρει μόνο την υπογραφή του κ. Σπίρτζη και όχι και του υπουργού Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτου– αιφνιδίασε χθες την Εγνατία Οδό Α.Ε., αλλά και το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο, εφόσον διαχειρίζεται τον διαγωνισμό για την παραχώρηση της συντήρησης και λειτουργίας της Εγνατίας σε ιδιώτη, θα έπρεπε να γνωρίζει. Ομοίως αιφνιδιάστηκαν και όσες εταιρείες συμμετέχουν στον διαγωνισμό, παρότι στην απόφαση ορίζεται ότι η απαλλαγή είναι για «μεταβατική περίοδο». Επισήμως, πάντως, το ΤΑΙΠΕΔ αρνήθηκε να σχολιάσει την εξέλιξη.
Με την απόφαση απαλλάσσονται άμεσα από την καταβολή διοδίων από όλη την Εγνατία και τις καθέτους της οι κάτοχοι κάρτας ανεργίας. Και σε αδιευκρίνιστο χρονικό διάστημα (μόλις ετοιμαστεί μία ηλεκτρονική εφαρμογή) οι μόνιμοι κάτοικοι ή ιδιοκτήτες επαγγελματικής εγκατάστασης εκτεταμένων περί την Εγνατία περιοχών. Η απαλλαγή για τους κατοίκους δεν αφορά όλους τους σταθμούς της Εγνατίας αλλά οκτώ συγκεκριμένους (Τύριας, Παμβώτιδας, Μαλακασίου, Μουσθένης, Ιάσμου, Μέστης, Αρδάνιου και Ιεροπηγής), ανάμεσα στους οποίους και οι τρεις από τους τέσσερις που θα αρχίσουν να λειτουργούν στις 14 Δεκεμβρίου. Ετσι το υπουργείο Υποδομών πιθανότατα ελπίζει ότι θα αποφύγει τις τοπικές αντιδράσεις, ενώ θα δώσει ένα «κοινωνικό πρόσημο»… στην απόφαση έναρξης λειτουργίας νέων σταθμών διοδίων.
Το πρόβλημα είναι ότι η απόφαση έχει ληφθεί με μικροπολιτικά και όχι με οικονομικά κριτήρια. Στην πραγματικότητα, μελέτη για την προέλευση και τον προορισμό όσων διανύουν κομμάτια της Εγνατίας έχει πραγματοποιηθεί από το Παρατηρητήριο της Εγνατίας Οδού πριν από μία δεκαετία και επομένως είναι ανεπίκαιρη. Μια νέα μελέτη γίνεται σήμερα για λογαριασμό του ΤΑΙΠΕΔ, με στόχο να λειτουργήσει ως η βάση για την προβολή των εσόδων του οδικού άξονα τα επόμενα χρόνια. Ομως, ούτε αυτή η μελέτη έχει ολοκληρωθεί. Πάντως, στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ εκτιμούσαν χθες πως η επίπτωση στα έσοδα της Εγνατίας δεν θα είναι διόλου ευκαταφρόνητη.
Τα έσοδα του 2016
Γενικά, σύμφωνα με στοιχεία της Εγνατίας Οδού, τα συνολικά έσοδα του άξονα από τα 9 διόδια που λειτουργούσαν το 2016 ήταν 74.296.000 ευρώ (χωρίς την υποθαλάσσια ζεύξη Ακτίου – Πρέβεζας ήταν 70 εκατ. ευρώ). Τα έσοδα προέρχονται κατά 85% από Ι.Χ. και 15% από άλλες κατηγορίες οχημάτων. Οι δύο πιο «χρυσοφόροι» σταθμοί έχουν εξαιρεθεί από την απαλλαγή (τα Μάλγαρα, με έσοδα 15,3 εκατ. ευρώ, και η Ανάληψη, με έσοδα 12,7 εκατ. ευρώ πέρυσι). Οσον αφορά στα έσοδα των σταθμών διοδίων που συμπεριλήφθηκαν στην απαλλαγή, το 2016, ήταν: Τύρια 5,8 εκατ. ευρώ, Μουσθένη 6,4 εκατ. ευρώ και Ιασμος 5,6 εκατ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι με τα έσοδα από τα διόδια αποπληρώνεται (και) το δάνειο που είχε ληφθεί για την ολοκλήρωση της Εγνατίας και το οποίο έχει υπόλοιπο περί τα 85 εκατ. ευρώ. Επομένως, δεν θα πρέπει να αποκλείεται μέσα στις επόμενες ημέρες αντίδραση και της τράπεζας.
Οσον αφορά την κυκλοφορία του οδικού άξονα, αυτή φαίνεται σταδιακά να επανέρχεται στα προ κρίσης επίπεδα. Το 2016 διανύθηκαν 3,4 δισ. «οχηματοχιλιόμετρα» στην Εγνατία Οδό (διαδρομές που αντιστοιχούν στα παραπάνω χιλιόμετρα), σε σύγκριση με 2,2 δισ. το 2013 και 3,1 δισ. το 2009.