O πρώτος άνθρωπος που είχε προβλέψει την πτώχευση της Ελλάδας είναι αυτός που τώρα επενδύει στην ανάκαμψή της. Ο Τεξανός Κάιλ Μπας δεν είχε στη διάθεσή του τις πληροφορίες που διέθεταν οι αξιωματούχοι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών για να πάρει τις αποφάσεις του. Ηταν, όμως, ο επενδυτής ο οποίος το 2008 από το μακρινό Ντάλας κατάλαβε πριν από οποιονδήποτε άλλο ότι η Ελλάδα οδηγούνταν στην οικονομική κατάρρευση, πόνταρε σε αυτήν και έβγαλε μια περιουσία.
Από το 2010, και όταν πλέον οι προβλέψεις του για τη χώρα είχαν βγει αληθινές, οι επενδύσεις του Κάιλ Μπας στράφηκαν περισσότερο στην Ασία, καθώς η Ελλάδα δεν είχε πλέον κάποιο επενδυτικό ενδιαφέρον. Εως ότου ο Τεξανός να ασχοληθεί και πάλι φέτος με την ελληνική οικονομία. Αυτή τη φορά, επενδύοντας όχι στην πτώχευση αλλά στην ανάπτυξή της, αγοράζοντας μετοχές ελληνικών τραπεζών, οι οποίες σύμφωνα με τον ίδιο «είναι ευκαιρία για μεγάλα κέρδη».
Ο Μπας, που επισκέφθηκε τη χώρα μας τον περασμένο Οκτώβριο, είναι πεπεισμένος ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί άμεσα, ιδιαίτερα όταν αλλάξει η κυβέρνηση, όπως υποστηρίζει. «Βλέπουμε μια μικρή άνθηση, βλέπουμε τις τράπεζες να κάνουν επιτέλους τα σωστά πράγματα στην Ελλάδα και σε λίγο η χώρα θα έχει νέα ηγεσία», δήλωνε πριν από λίγο καιρό στο Bloomberg. Ο ίδιος είναι πεπεισμένος ότι «μόλις προκηρυχθούν εκλογές, οι ελληνικές μετοχές θα ανέβουν 20%-30% μέσα σε μία εβδομάδα», μόνο και μόνο με την προοπτική αλλαγής της κυβέρνησης.
Σε συνέδριο που έγινε για τις επενδύσεις στην Ελλάδα, την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, ο Μπας βρέθηκε στο πάνελ μαζί με άλλους ξένους επενδυτές από μεγάλα funds που επενδύουν στη χώρα μας. «Καθώς έχει περάσει από μια τόσο δύσκολη περίοδο και όλοι οι δημοσιονομικοί δείκτες είναι θετικοί τώρα», είπε για την Ελλάδα, «είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο όπου αξίζει να επενδύσεις κεφάλαια».
Οι τράπεζες
Ο Μπας δεν φτάνει σε τέτοια συμπεράσματα χωρίς να έχει κοιτάξει καλά τα στοιχεία της οικονομίας. Ο ίδιος, έχοντας μια ομάδα που παρακολουθεί από πολύ κοντά την Ελλάδα, δίνει ιδιαίτερο βάρος σε δείκτες που γι’ αυτόν είναι ενδεικτικοί για την ανάπτυξη, όπως π.χ. ότι έχει σημειωθεί αύξηση 16% στις αγορές αυτοκινήτων ή ότι έχει αυξηθεί η παραγωγή τσιμέντου. «Σίγουρα, η χώρα δεν έχει βγει ακόμη από το τούνελ και χρειάζεται περισσότερη δουλειά, αλλά σαφώς είναι η ώρα να επενδύσουμε στην Ελλάδα» είπε, αναφέροντας ότι οι δικές του επενδύσεις επικεντρώνονται πλέον στις ελληνικές τράπεζες. Ο ίδιος εξηγεί ότι «πριν από την κρίση οι μετοχές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών είχαν αξία 60 δισ. ευρώ. Σήμερα έχουν αξία μόλις 7 δισ., γεγονός που σημαίνει πως η κεφαλαιοποίησή τους ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι η χαμηλότερη στον κόσμο. Αυτή είναι μια συναρπαστική ευκαιρία για εμάς», υποστήριξε χαρακτηριστικά.
Ο Μπας δεν είναι νεοφώτιστος στα της ελληνικής οικονομίας και γνωρίζει πολύ καλά ότι μόνο αν κανείς κοιτάξει τους δείκτες επίμονα, μπορεί να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα. Οταν τον είχαμε επισκεφθεί πριν από μερικά χρόνια στον γυάλινο ουρανοξύστη όπου στεγάζονται τα γραφεία της Hayman Capital στο Ντάλας, ο Τεξανός επενδυτής μάς είχε εξηγήσει γιατί ήταν ο πρώτος που πόνταρε στη χρεοκοπία της Ελλάδας πριν ακόμα ξεσπάσει η καταιγίδα της ευρωκρίσης. Μας είχε πει τότε, πως μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, είχε πάλι εστιάσει σε κάτι απλό: στις τράπεζες.
Η αμερικανική κυβέρνηση είχε ξοδέψει 8,2 τρισ. δολ. για να στηρίξει το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, αλλά το πρόβλημα δεν το είχαν μόνο οι ΗΠΑ. Το γεγονός ότι και σε άλλες χώρες κάθε φορά που οι τράπεζες είχαν προβλήματα οι κυβερνήσεις ήταν αυτές που τις έσωζαν, τον ώθησε να ερευνήσει το θέμα για να ανακαλύψει ποιο από τα κράτη δεν θα αντέξει να πληρώσει τα χρέη όλων των τραπεζών του. Αυτό που έψαχνε τότε ήταν το κράτος με τον εξής εκρηκτικό συνδυασμό: μεγάλο δημόσιο χρέος και υπερβολικά χρεωμένες τράπεζες. Με τα στοιχεία αυτά στο χέρι o Μπας επισκέφθηκε ειδικούς παγκοσμίου φήμης σε θέματα χρεοκοπίας. «Το γεγονός ότι εντυπωσιάστηκαν με το πόσο μεγάλα ήταν τα νούμερα, με έκανε να καταλάβω ότι κανένας δεν ήξερε τι θα συμβεί» λέει σήμερα στην «Κ». Η χώρα μας βρέθηκε τότε στο επίκεντρο της προσοχής του Μπας. Και το συμπέρασμά του ήταν ότι θα ακολουθούσε μια εντυπωσιακά γρήγορη χρεοκοπία. «Το βασικό στοιχείο ήταν ότι η Ελλάδα δεν είχε πληρώσει τα χρέη της τόσες φορές τα τελευταία 200 χρόνια. Ηταν ο μεγαλύτερος “κατά συρροήν” κακοπληρωτής στον κόσμο. Αυτό το στοιχείο δεν μπορούσα να το πιστέψω!».
Ο Τεξανός επενδυτής μέχρι το 2008 που αρχίζει και επενδύει στη χρεοκοπία της χώρας αγοράζοντας τα λεγόμενα CDS (ασφάλιστρα κινδύνου), τα οποία αντικατοπτρίζουν τον κίνδυνο μιας πιθανής χρεοκοπίας, δεν γνωρίζει τίποτα για την Ελλάδα, παρά μόνον ιστορίες για το αρχαίο μεγαλείο της. Ο ίδιος έχει ζήσει σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του στην πολιτεία των καουμπόηδων μέχρι που κατάφερε να πάει στο πανεπιστήμιο με υποτροφία. Οταν τον είχαμε επισκεφθεί στο Τέξας, μας είχε δείξει τη συλλογή του με πάνω από 100 όπλα – κλειδωμένα σε θυρίδες ασφαλείας στο γκαράζ του σπιτιού του. Τη μοιράζεται συχνά με φίλους του που τους καλεί για σκοποβολή στο ράντσο των εκατοντάδων στρεμμάτων λίγο έξω από το Ντάλας. Εκεί καλεί, όμως, και πεζοναύτες –οι οποίοι επιστρέφοντας στην Αμερική μετά τον πόλεμο στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ παρουσίαζαν ψυχολογικά τραύματα– για να τους βοηθήσει να κάνουν τη μετάβαση στην κανονικότητα.
Σε μια τέτοια κανονικότητα πιστεύει ότι επιστρέφει σιγά σιγά η οικονομία της Ελλάδας μετά τον «πόλεμο» των μνημονίων και της κρίσης. Παρατηρεί, όμως, ότι υπάρχουν και σημαντικά εμπόδια. Αρχικά υπογραμμίζει τον αρνητικό ρόλο του ΔΝΤ, το οποίο εξακολουθεί να επιμένει για μία ακόμη ανακεφαλαιοποίηση στις τράπεζες, την οποία ο Μπας χαρακτηρίζει «αναίτια». Ως δεύτερο εμπόδιο ο Τεξανός επενδυτής τονίζει όπου βρεθεί και όπου σταθεί την κακή λειτουργία της κρατικής μηχανής, την αδυναμία του ελληνικού κράτους να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών, μην παραλείποντας να αναφέρει το πρόσφατο παράδειγμα της διεξαγωγής πλειστηριασμών.
«Μερικές φορές αναρωτιέμαι αν βρισκόμαστε σε μια χώρα της Ευρωζώνης ή του Τρίτου Κόσμου» λέει χαρακτηριστικά, καθώς δεν μπορεί να πιστέψει ότι γίνονται επιθέσεις κατά των συμβολαιογράφων οι οποίοι διακινδυνεύουν τη σωματική τους ακεραιότητα για να κάνουν τη δουλειά τους. «Στην Αμερική αν γινόταν η αντίστοιχη επίθεση θα σε πυροβολούσαν» λέει γελώντας. Και προσθέτει με νόημα –δείχνοντας την απόσταση που χωρίζει την αμερικανική κοινωνία από την ελληνική– «αν θέλετε βοήθεια, μπορούμε να στείλουμε ανθρώπους να προστατεύσουν τους συμβολαιογράφους σας». Για να μπορέσει η χώρα να πάψει να είναι στάσιμη και η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα να την αντιμετωπίσει σοβαρά, θα πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη στο ελληνικό κράτος και στους θεσμούς του.
Θετικά νέα
«Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς από την παγκόσμια επενδυτική κοινότητα ότι εν έτει 2017 συμβαίνουν τέτοια πράγματα σε μια χώρα της Ευρώπης» λέει και προσθέτει πως «για να υπάρχει εμπιστοσύνη στη χώρα, τότε χρειαζόμαστε μερικά από αυτά τα βασικά θέματα να λυθούν. Γνωρίζω ότι δεν είναι εύκολο και είναι εμποτισμένα στην ελληνική κουλτούρα, αλλά πρέπει να αλλάξουν». Οπως πάντα, όταν εντοπίζει μια πηγή η οποία θα μπορούσε να του αποφέρει κέρδη, φροντίζει να μοιράζεται το μυστικό του με τους υπόλοιπους επενδυτές. Και αυτή τη φορά είναι σίγουρος για τις προβλέψεις του. Οτι τα νέα για την Ελλάδα θα είναι –στο μέλλον– θετικά. «Αν δεν υπάρξει μια γεωπολιτική καταστροφή στην περιοχή, η φύση και το μέγεθος της μείωσης του ΑΕΠ στη χώρα σε συνδυασμό με τη διάρκεια της κρίσης, μας κάνουν να πιστέψουμε ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί και ότι είναι η σωστή ώρα για να επενδύσουμε» καταλήγει.
O Μπας θυμάται την πρώτη φορά που επισκέφθηκε την Ελλάδα. Είναι 2009, έχει ήδη επενδύσει στη χρεοκοπία της χώρας με πολύ θετικά αποτελέσματα για το χαρτοφυλάκιό του. Τα CDS που είχε αγοράσει από το 2008 για την Ελλάδα ήταν πολύ φθηνά. Μπορεί κάποιος να καταλάβει πόσο φθηνά «στοιχημάτισε» από το γεγονός ότι η Goldman Sachs ήταν τότε πρόθυμη να του πουλήσει ασφάλιστρα κινδύνου έναντι του ελληνικού χρέους στο 1 προς 1.000! Οι αγορές δεν συμφωνούσαν μαζί του.
Εκείνη την εποχή, όμως, αυτός και οι άλλοι που επένδυαν στα λεγόμενα CDS θεωρούνται κερδοσκόποι και σε μεγάλο βαθμό υποκινητές της ελληνικής χρεοκοπίας και η αντιμετώπισή τους ήταν έως και εχθρική. Ο Μπας έχει κλείσει ραντεβού με υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος. Στη συνάντηση αυτή θυμάται ότι του δίνεται ένας φάκελος με έναν κατάλογο από ακίνητα που θα έβγαιναν στο σφυρί τους επόμενους 12-18 μήνες για να ξεπληρωθούν οι υποχρεώσεις της χώρας. Θυμάται ακόμη τον Ελληνα αξιωματούχο να του λέει με σιγουριά ότι «όλα θα πάνε καλά». «Τον κράτησα τον φάκελο» λέει ο Μπας, «στο αρχείο μου και τώρα μου θυμίζει από πού ξεκίνησε η χώρα και πού είναι τώρα».