Παλιά μηχανήματα, ασυντήρητα, ατάκτως ερριμμένα. Αυτή η φράση χαρακτηρίζει τον ακριβό ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό του ΕΣΥ, που σε πολλές περιπτώσεις έχει φτάσει στο «τέλος της ζωής του». Μέσα στα χρόνια της κρίσης ελάχιστα νοσοκομεία είχαν τη δυνατότητα να ανανεώσουν τον τεχνολογικό τους εξοπλισμό, με αποτέλεσμα τα μηχανήματα λόγω παλαιότητας και κακής συντήρησης να παρουσιάζουν συχνές βλάβες και να βγαίνουν για μέρες εκτός λειτουργίας. Ερευνα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων είχε καταδείξει πρόσφατα τουλάχιστον 16 νοσοκομεία που δεν διαθέτουν αξονικό τομογράφο και περίπου 25 με τομογράφους παλιάς τεχνολογίας που παρουσιάζουν συχνά βλάβες.
«Η κατάσταση δεν έχει αλλάξει προς το καλύτερο», σημειώνει στην «Κ» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μιχάλης Γιαννάκος. Και συνεχίζει, «τα μηχανήματα είναι πλέον κοντά στο όριο ζωής τους. Δεν έχουν γίνει επενδύσεις σε εξοπλισμό στο ΕΣΥ εδώ και οκτώ χρόνια. Οι όποιες προμήθειες υλοποιήθηκαν, ήταν με δωρεές ή με κοινοτικά κονδύλια». Είναι χαρακτηριστικό ότι από την Αττική έως τη Λάρισα σε μία απόσταση 370 χλμ. εθνικής οδού, σε 24ωρη λειτουργία είναι μόνο ο ηλικίας 15 ετών αξονικός τομογράφος στο νοσοκομείο Λαμίας. Το «Αττικόν» στο Χαϊδάρι, ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο με πολύ μεγάλο πληθυσμό ευθύνης, έχει μείνει εδώ και τέσσερα χρόνια χωρίς μαγνητικό τομογράφο. Oι ασθενείς διακομίζονται σε άλλα νοσοκομεία ή σε εργαστήρια στον ιδιωτικό τομέα για να κάνουν την εξέταση. «Η ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού στο ΕΣΥ είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα και έχει να κάνει με τις διαδικασίες προμηθειών», σημειώνει στην «Κ» ο καθηγητής Ακτινολογίας διευθυντής του Β΄ Εργαστηρίου Ακτινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Αττικόν», Νικόλαος Κελέκης. «Τα μηχανήματα αγοράζονται με διαγωνιστικές διαδικασίες που συχνά καθυστερούν. Για ένα διάστημα, συνήθως τριετία, μετά την αγορά η συντήρηση είναι στην εγγύηση. Μετά, το νοσοκομείο πρέπει να φροντίσει για τη συντήρηση, που σημαίνει νέα διαγωνιστική διαδικασία συχνά με καθυστερήσεις. Στις περιπτώσεις δε, που τα μηχανήματα έχουν ξεπεράσει τα 10-15 χρόνια ζωής, ακόμα και η κατασκευάστρια εταιρεία δεν εγγυάται ότι θα έχει ανταλλακτικά».
Δεν είναι μόνο το θέμα της συντήρησης των μηχανημάτων που είναι προβληματικό στην Ελλάδα. Είναι και η κατανομή τους. Ετσι, μικρά νοσοκομεία περιφερειακά που μπορεί να μην έχουν επεμβατικό καρδιολογικό τμήμα, θέλουν να αγοράσουν αξονικό τομογράφο 64 τομών, όταν τόσες τομές χρειάζονται μόνο για την απεικόνιση της καρδιάς. Νοσοκομείο προμηθεύτηκε μαγνητικό τομογράφο με «πηνίο» και λογισμικό ώστε να κάνει και εξετάσεις μαστού, όταν δεν διαθέτει καν τμήμα μαστού. Νοσοκομείο που δεν έχει ακτινοθεραπευτικό τμήμα προμηθεύεται σύστημα ακτινοχειρουργικής.
Παράλληλα, στη χώρα μας δεν υπάρχει πρόβλεψη για ποιοτικό έλεγχο των εξετάσεων που «παράγουν» αυτά τα μηχανήματα. Πολύ συχνά, στα νοσοκομεία οι γιατροί ζητούν επανάληψη απεικονιστικών εξετάσεων, αφού αυτές που έχουν κάνει ήδη οι ασθενείς δεν είναι ικανές να δώσουν σαφή εικόνα. Οπως, μάλιστα εκτιμά με βάση την εμπειρία του ο κ. Κελέκης, στο «Αττικόν» σε ποσοστό πάνω από το 20% των περιστατικών ζητείται να επαναληφθεί απεικονιστική εξέταση που έχει γίνει εκτός του νοσοκομείου.
Ελληνική «πρωτιά»
«Ενας ποιοτικός έλεγχος για το ποιες εξετάσεις χρειαζόμαστε, γιατί τις κάνουμε και τι αποτελέσματα έχουμε, θα μπορούσε να βάλει “φρένο" στον μεγάλο αριθμό αξονικών εξετάσεων που διενεργούνται στην Ελλάδα», σημειώνει ο κ. Κελέκης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, στην Ελλάδα διενεργούνται 181 αξονικές τομογραφίες ανά 1.000 κατοίκους τον χρόνο, όταν ο μέσος όρος μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 143 αξονικές τομογραφίες ανά 1.000 κατοίκους.