Η έντονη και κυρίως άστοχη συζήτηση των προηγουμένων ημερών άφησε και κάτι καλό. Επανέφερε στην επικαιρότητα το ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της ένταξης της καλλιτεχνικής έκφρασης στον δημόσιο χώρο. Με την ευκαιρία αυτή ίσως αρχίσει ένας σοβαρός διάλογος για τον τρόπο επιλογής και τοποθέτησης καλλιτεχνικών έργων που πρέπει να αποτελούν την αισθητική μαρτυρία κάθε εποχής και να υποβοηθούν στην ευαισθητοποίηση και στην ουσιαστική συμμετοχή του κοινού στον κόσμο της εικαστικής δημιουργίας. Κυρίως ενός κοινού που, πολλές φορές, δεν έχει τον χρόνο, τη δυνατότητα ή την επιθυμία να διαβεί το κατώφλι ενός μουσείου ή μιας αιθούσης τέχνης. Γι’ αυτό η δημιουργία πλαστικών μορφών στον χώρο αποτελεί το ισχυρότερο μέσο για την αισθητική μύηση του κοινού και κυρίως των νέων.
Η επιτυχία του σκοπού αυτού εξαρτάται, συνήθως, από τη δυνατότητα του έργου τέχνης να συγκινήσει και να εξυψώσει το καλλιτεχνικό αισθητήριο των πολλών και με το πέρασμα των χρόνων να παραμείνει ο μάρτυρας και ο απολογητής της εποχής του. Γιατί το έργο τέχνης διαθέτει τη δική του συμβολική γλώσσα που δημιουργεί τον πλαστικό της αντίλαλο για ν’ανακαλύπτουν οι άνθρωποι, πιο εύκολα τις βασικές αισθητικές αντιλήψεις.
Στις ευρωπαϊκές χώρες αλλά και γενικότερα, η ένταξη έργων τέχνης στον δημόσιο χώρο αλλά και στα δημόσια κτίρια είναι το αποτέλεσμα ανοιχτών προσκλήσεων και αυστηρών διαγωνισμών. Με αυτή τη διαδικασία ο Γιώργος Ζογγολόπουλος κατέκτησε το 1ο βραβείο στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό για την ένταξη έργων τέχνης στο κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες και το έργο του δεσπόζει, έκτοτε, στην αυλή των επισήμων. Στη χώρα μας η αντίστοιχη διαδικασία έχει περάσει από διάφορα στάδια και παρουσιάζει μεγάλη διαφοροποίηση από την απευθείας ανάθεση χωρίς κανέναν ποιοτικό έλεγχο έως τον καλλιτεχνικό διαγωνισμό με επιτροπή ειδικών που τα τελευταία χρόνια τείνει να καταργηθεί.
Εντούτοις, σε μια εποχή που η καλλιτεχνική δημιουργία έχει αποκτήσει μεγάλη κοινωνική σημασία, θεωρείται διεθνώς σκόπιμο να δίδεται μεγάλη προσοχή στην ποιότητα των έργων που τοποθετούνται σε υπαίθριους χώρους, με δεδομένο ότι λειτουργούν ως ανοιχτά μουσεία τέχνης και επηρεάζουν καθοριστικά την εικόνα μιας πόλης. Σήμερα, δυστυχώς, οποιοσδήποτε ιδιώτης ή φορέας είναι εφικτό να τοποθετήσει έργο σε οποιονδήποτε δημόσιο ή δημοτικό χώρο αρκεί να του παρασχεθεί η σχετική άδεια από κάποια αρχή.
Ισως, επομένως ήρθε η κατάλληλη στιγμή για να υιοθετηθεί μια κοινή πολιτική που θα αποβλέπει στον πρέποντα συντονισμό και στον απαιτούμενο προγραμματισμό των εικαστικών δράσεων, ώστε να αναπτυχθεί μια πιο ελπιδοφόρα προοπτική για την ενδυνάμωση της διαλογικής σχέσης της τέχνης με την κοινωνία.
* Ιστορικός τέχνης.