Θα τους συναντήσετε στη λαϊκή αγορά, σε καφετέριες της αθηναϊκής ριβιέρας, σε συνοικιακές παιδικές χαρές ή στην αίθουσα αναμονής κάποιας ξένης πρεσβείας στην Αθήνα. Οι Τούρκοι πολιτικοί πρόσφυγες στην Ελλάδα, ακαδημαϊκοί, ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι, γιατροί, μηχανικοί και εν γένει πτυχιούχοι, αποτελούν πλέον μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα.
Υπολογίζονται σε 600 έως 1.000 οικογένειες, που έχουν εγκατασταθεί τους τελευταίους μήνες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Εχει προηγηθεί η συστηματική δίωξή τους από τον Ιούλιο του 2016: φυλακίσεις, απολύσεις και «εξαφανίσεις». Το ιδεολογικό τους υπόβαθρο ποικίλλει, άλλοι πρόσκεινται στο κίνημα Γκιουλέν, άλλοι είναι κεμαλικοί», πολλοί είναι αριστεροί ή Κούρδοι, όλοι τους ωστόσο θεωρούνται εξίσου «εχθροί» από το καθεστώς Ερντογάν. «Αυτή τη στιγμή βρίσκονται στις φυλακές 65.000 άτομα, ενώ συνολικά 152.000 έχουν απολυθεί», εξηγεί η Αϊσέ, πάλαι ποτέ δημόσιος υπάλληλος, της οποίας ο σύζυγος έμεινε επί πολλούς μήνες φυλακισμένος. Μετά την αποφυλάκισή του, η τετραμελής οικογένεια ήρθε μέσω ενός διακινητή στην Αθήνα. «Κλείσαμε το σπίτι μας στην Αγκυρα, πουλήσαμε τα έπιπλα και την οικοσκευή, για να έχουμε μαζί μας μετρητά», περιγράφει, «το ίδιο έκαναν οι περισσότεροι πριν φύγουν». Φαίνεται, όμως, ότι μέρα με τη μέρα τα οικονομικά τους επιδεινώνονται. «Εχουμε χρήματα στην τράπεζα, αλλά δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτά», λέει προβληματισμένη η Αϊσέ.
Στην Ελλάδα, οι διωκόμενοι Τούρκοι ομοϊδεάτες βρίσκονται σε ανοικτή επικοινωνία, συστήνοντας ένα άτυπο δίκτυο ενημέρωσης και αλληλοβοήθειας. Πολλοί εξ αυτών είναι γιατροί και ψυχολόγοι, που αναλαμβάνουν ατύπως τους συμπατριώτες τους. Η συμβολή τους είναι καταλυτική, δεδομένου ότι οι περισσότεροι δεν δικαιούνται περίθαλψη στην Ελλάδα, αλλά έχουν βιώσει μεγάλη σωματική και ψυχική καταπόνηση προτού φτάσουν εδώ, ενώ τα παιδιά τους είναι ακόμα μικρά και ως εκ τούτου ευάλωτα.
Πρωταρχική αγωνία τους, βέβαια, είναι η προσωρινή έστω στέγαση. «Η μοναδική μας επιλογή είναι το Airbnb», εξηγεί ο Μουράτ, «επομένως είμαστε διαρκώς με ένα δισάκι στον ώμο». Ενας αγγλομαθής ανά οικογένεια αναλαμβάνει την αλληλογραφία με τους ιδιοκτήτες σπιτιών Airbnb. «Κάποιοι είναι επιφυλακτικοί, άλλοι υποθέτοντας ότι έχουμε χρήματα μας χρεώνουν παραπάνω», επισημαίνει ο Μουράτ, που ανησυχεί ενόψει τουριστικής σεζόν. Ωστόσο, η βοήθεια που έχουν λάβει από τους περισσότερους Ελληνες είναι μεγάλη. «Ορισμένοι έχουν εγγυηθεί για εμάς, άλλοι μας έχουν φιλοξενήσει αφιλοκερδώς», αναφέρει ενδεικτικά. «Συνεννοούμαι εύκολα όταν θέλω να αγοράσω φρούτα και λαχανικά», συμπληρώνει η γυναίκα του Μουράτ. Οποτε έχει τις «μαύρες της», παίρνει το τραμ και κατηφορίζει προς το Φάληρο.
Η χώρα μας, βέβαια, δεν αποτελεί παρά «πέρασμα». Προορισμός τους είναι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. η Γερμανία ή η Σουηδία, όπου έχουν αναπτυχθεί πολυπληθείς τουρκικές κοινότητες. Εξ ου και πολλοί αξιοποιούν τον «νεκρό» χρόνο στην Ελλάδα, μαθαίνοντας ξένες γλώσσες.
Σε πολλές περιπτώσεις, κάποιος από την οικογένεια, συνηθέστερα ο πατέρας, βρίσκεται ήδη στην Ευρώπη και έτσι προσβλέπουν σε οικογενειακή επανένωση. «Περνώ τις μέρες μου μπροστά στο λάπτοπ, μια κοιτάζω για σπίτια στην Αθήνα, μια για δουλειά στο εξωτερικό», διηγείται ο Μουράτ, που πρόσφατα δέχθηκε πρόταση να δουλέψει στη Μ. Βρετανία.
«Ο εργοδότης είναι διατεθειμένος να πληρώσει τη μετεγκατάσταση όλων μας, αρκεί να βγάλουμε βίζα». Ωστόσο, οι απαντήσεις που λαμβάνει ο Μουράτ και εκατοντάδες άλλοι συμπατριώτες του από τις ελληνικές αρχές και από τις ξένες πρεσβείες είναι αντιφατικές. «Η υπομονή μου εξαντλείται, σκέφτομαι να φύγω έστω μόνος, αφού τα παιδιά μου δεν έχουν διαβατήριο».