Αθήρι και Ασύρτικο: δύο νησιώτικες ποικιλίες

Αθήρι και Ασύρτικο: δύο νησιώτικες ποικιλίες

5' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οπως έγραψα στο τελευταίο σημείωμα, στις αρχές της δεκαετίας του ’60 γνώρισα δύο λευκές νησιωτικές ποικιλίες αμπέλου: το Ασύρτικο, που δεσπόζει στα ηφαιστειογενή εδάφη της Σαντορίνης και το Αθήρι, αποκλειστική οινοποιήσιμη λευκή ποικιλία στην ημιορεινή βόρεια πλευρά της Ρόδου. Το Αθήρι καλλιεργείται και στη Σαντορίνη. Από ένα ερευνητικό πρόγραμμα, που αποσκοπούσε στην αξιολόγηση των ποικιλιών αμπέλου των νησιών μας, ώστε να διαπιστωθεί ποιες από αυτές θα μπορούσαν να δώσουν οίνους ποιότητας στο οικολογικό περιβάλλον καλλιέργειάς τους, διαπιστώθηκε ότι το Ασύρτικο είναι η πιο εντυπωσιακή ποικιλία του μεσογειακού αμπελώνα, τόσο ως φυτό όσο και από πλευράς ποιότητας του κρασιού της. Ποικιλία με ρώγες που έχουν χονδρό φλοιό, παρουσιάζει μεγάλη αντοχή στην ξηρασία και στις ασθένειες των αμπελιών, όπως το ωίδιο, ο περονόσπορος και ο βοτρύτης (το σάπισμα). Γι’ αυτό επικράτησε στη Σαντορίνη, εκτοπίζοντας το λεπτόφλουδο Αθήρι, που είναι πιο ευαίσθητο στο ωίδιο και τον βοτρύτη και λιγότερο ανθεκτικό στην ξηρασία.

Πρόκειται για ποικιλία που στο στάδιο της πλήρους ωριμότητας, τα σταφύλια της δίνουν κρασιά πολύ υψηλόβαθμα, ευοξείδωτα, με μια εκπληκτική για μεσογειακή ποικιλία οξύτητα. Οταν όμως τα σταφύλια τρυγηθούν πολύ πρώιμα, τα χαμηλόβαθμα κρασιά που παράγονται χαρακτηρίζονται μεν από φρεσκάδα λόγω υψηλής οξύτητας και έλλειψης οξειδώσεων, αλλά είναι χωρίς ιδιαίτερους γευστικούς χαρακτήρες, με ένα άρωμα εσπεριδοειδών, κυρίως κίτρου, που είναι το χαρακτηριστικό άρωμα των οίνων από Ασύρτικο. Εάν πάλι τρυγηθούν ώριμα, τα υψηλόβαθμα κρασιά που παράγονται είναι μεν πληθωρικά από πλευράς γευστικών χαρακτήρων και πολύπλοκα από άποψη αρωματικής αίσθησης, αλλά έχουν έντονα τους χαρακτήρες του οικοσυστήματος της Σαντορίνης, που είναι ιδιαίτερα ξηροθερμικό με αλατούχα εδάφη, γι’ αυτό και ορισμένοι οινογεύστες τα χαρακτηρίζουν «ρουστίκ», βλέπε μη εξευγενισμένα.

Τα κρασιά αυτής της ποικιλίας «παντρεύονται» με εκείνα της ποικιλίας Αθήρι, που έχουν συμπληρωματικούς χαρακτήρες πράγματι, τα λεπτόφλουδα σταφύλια της δίνουν χαμηλόβαθμα κρασιά, χωρίς οξύτητα και χωρίς αυξημένη τάση προς οξείδωση. Ετσι, το Αθήρι εξισορροπεί τους αντίθετους χαρακτήρες του Ασύρτικου, με αποτέλεσμα την παραγωγή κρασιών φίνων, ισορροπημένων, με πολύπλοκο άρωμα και γευστική πληρότητα.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος, που προανέφερα, είχαμε την ευκαιρία να παράγουμε στο πειραματικό οινοποιείο του Ινστιτούτου Οίνου δείγματα οίνων τέτοιων συνδυασμών, τα οποία επανειλημμένα δοκίμασαν ξένοι γευσιγνώστες διαφόρων εθνικοτήτων. Και όταν χημικές αναλύσεις και οργανοληπτικές δοκιμασίες επιβεβαίωσαν του λόγου το αληθές, πρότεινα στους Ροδίτες να καλλιεργήσουν Ασύρτικο για να βελτιώσουν τον ΟΠΑΠ – Ρόδος. Για τον ίδιο λόγο πρότεινα στους Σαντορινιούς να αυξήσουν την καλλιέργεια της ποικιλίας Αθήρι. Οι μεν πρώτοι εκώφευσαν, οι δε δεύτεροι κυκλοφόρησαν το 2000 έναν ποικιλιακό οίνο Αθήρι!

Ενας οραματιστής

Πίστευα πως οι δύο αυτές ποικιλίες ασφυκτιούσαν στις μικρές περιοχές που τις γνώρισα. Εξάλλου, ο κίνδυνος να περιορισθεί ακόμη περισσότερο η καλλιέργειά τους όσο θα τουριστικοποιούνταν τα δύο νησιά, ήταν πρόδηλος. Σκεφτόμουνα πως εάν τυχόν διατηρούσαν τους χαρακτήρες τους και εκτός των περιοχών καλλιεργείας τους, θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε πανελλαδικές ποικιλίες και να εμπλουτίσουν αμπελουργικές περιοχές που είχαν ερημωθεί, λόγω φυλλοξήρας. Ομως πώς να γίνουν τέτοιες διαπιστώσεις, αφού δεν υπήρχαν αποδεικτικοί αμπελώνες; Η αμπελοοινική έρευνα στη χώρα μας δεν είχε την οικονομική δυνατότητα για τέτοιους πειραματισμούς. Ετσι, η επέκταση των εκλεκτών ποικιλιών θα έμενε για πολλά ακόμη χρόνια στις ελληνικές καλένδες, εάν ο Νάσερ δεν τύχαινε να κλείσει τη διώρυγα του Σουέζ. Μην ξαφνιάζεσθε, ο κόσμος του κρασιού είναι απρόβλεπτος και γι’ αυτό γοητευτικός.

Ο περίπλους της Αφρικής εκτίναξε τις τιμές των ναύλων στα ύψη. Από τα απρόσμενα κέρδη, ο εφοπλιστής Γιάννης Καρράς αποφάσισε να υλοποιήσει ένα δικό του «όνειρο», όπως έλεγε: Να δημιουργήσει μέσα σ’ ένα μεγάλο ειδυλλιακό κτήμα, μια τουριστική μονάδα για υψηλά βαλάντια, με κύριους πελάτες από τη Γηραιά Αλβιώνα, των οποίων γνώριζε καλά τη νοοτροπία και τις συνήθειες. Εκτός από τα πολυτελή ξενοδοχεία και το καζίνο, οι υψηλοί πελάτες θα διέθεταν χώρους για άθληση, αλλά και θα είχαν στο πιάτο και το ποτήρι τους προϊόντα εγγυημένης ποιότητας, παραγωγής του κτήματος. Ενδιαφέρθηκε κυρίως για το κρέας και το κρασί, που γνώριζε ότι ήταν προβληματική η ποιότητά τους στην ελληνική αγορά, αλλά και για το λάδι και το μέλι. Ετσι δημιουργήθηκε η Τουριστική – Γεωργική – Εξαγωγική Α.Ε., με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Για να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του, ο οραματιστής Γιάννης Καρράς αγόρασε στη Σιθωνία της Χαλκιδικής, κοντά στο τότε ψαροχώρι Νέος Μαρμαράς, μια μεγάλη έκταση, που ήταν μετόχι της Μονής Γρηγορίου του Αγίου Ορους. Η έκταση αυτή στις πλαγιές του Μελίτωνα που κατεβαίνει ομαλά προς τις δαντελωτές ακτές του Τορωναίου κόλπου, ήταν σκεπασμένη με δάση και πουρνάρια.

Οταν ήρθε η ώρα να «στηθεί» ο αμπελώνας, ο οποίος -σύμφωνα με τα σχέδια του Καρρά- έπρεπε να δίνει λευκά και κόκκινα κρασιά γαλλικών προδιαγραφών, ο Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος, εκπρόσωπος του εφοπλιστή στην Ελλάδα, πρότεινε στον Βασίλειο Λογοθέτη, τότε καθηγητή Αμπελουργίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, να αναλάβει το μεγάλο αυτό έργο μεγάλο, γιατί ήταν υπό εκκόλαψη μια από τις μεγαλύτερες αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης, ένας αμπελώνας 2.000 στρεμμάτων με προοπτική να φθάσει τα 4.000 στρέμματα.

Ο αείμνηστος Λογοθέτης δέχθηκε με ενθουσιασμό την πρόταση συνεργασίας και ανέλαβε να σχεδιάσει τον εκπληκτικό αυτόν αμπελώνα, να εποπτεύσει τις φυτεύσεις, να εκπαιδεύσει τους εργαζομένους στις κατάλληλες αμπελοκομικές τεχνικές, αλλά -γνωρίζοντας τη δουλειά του Ινστιτούτου Οίνου σχετικά με την αξιολόγηση του οινικού δυναμικού των διαφόρων ποικιλιών αμπέλου- έθεσε έναν όρο: για την επιλογή των ποικιλιών που θα φυτευθούν ώστε να παραχθούν οι οίνοι της προτίμησής σας, χρειάζομαι τη συνεργασία της Κουράκου. Και βέβαια την είχε.

Πανελλαδικές ποικιλίες

Οι πρώτες φυτεύσεις ελληνικών και γαλλικών ποικιλιών έγιναν το 1967. Ο Λογοθέτης επέλεξε για τις γαλλικές ποικιλίες δροσερές βορειο-ανατολικές πλαγιές σε 300 – 400 μ. υψόμετρο, τις δε ελληνικές ποικιλίες εγκατέστησε στις νοτιοδυτικές πλαγιές, σε μικρότερο υψόμετρο (200 – 300 μ.). Οπως σωστά μαντεύσατε, μεταξύ των ποικιλιών που πρότεινα ήταν το Αθήρι και το Ασύρτικο. Και επειδή το κλίμα της χερσονήσου της Σιθωνίας είναι νησιωτικό, οι δύο αυτές ποικιλίες προσαρμόστηκαν χωρίς προβλήματα και έδωσαν εξαιρετικής ποιότητας λευκούς οίνους. Το κρασί Melissanthi, που κυκλοφορούσε το Κτήμα Καρρά, παραγόταν από Αθήρι και Ασύρτικο.

Οταν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την προσχώρηση της Ελλάδας στην ΕΟΚ, δόθηκε η δυνατότητα να δημιουργηθούν μικροί αποδεικτικοί αμπελώνες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, η πείρα που είχε αποκτηθεί στον αμπελώνα του Καρρά συνετέλεσε στο να δοκιμάσουμε τις πιο αξιόλογες ελληνικές και ξενικές ποικιλίες, μεταξύ δε αυτών το Αθήρι και το Ασύρτικο, που καλλιεργούνται πια σήμερα σε πολλές περιοχές της χώρας μας, σε μια έκταση περί τα 22.000 στρέμματα. Υπεισέρχονται στην ποικιλιακή σύνθεση των οίνων «Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητος» Ρόδος, Σαντορίνη και Πλαγιές του Μελίτωνα, πολλών «τοπικών οίνων», όπως «Επανομίτικος», «Μακεδονικός», «Δράμας», «Μεγαρίδος» κ.ά., αλλά και απλών επιτραπέζιων οίνων. Οποιος ενδιαφέρεται, θα βρει χρήσιμες πληροφορίες για τον σωστό τρόπο καλλιέργειάς τους, στο βιβλίο της Χαρούλας Σπινθηροπούλου*.

, «Οινοποιήσιμες ποικιλίες του ελληνικού αμπελώνα», Olive Press Publications, Fax (01) 72.94.172.

Η ΑΓΕΤ βέβαια ισχυρίζεται ότι έχει άδεια πειραματικής καύσης (πειράματα δίπλα σε κατοικημένη περιοχή;) από το ΥΠΕΧΩΔΕ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή