Η Γεωργία, 29 ετών, καταφθάνει στο Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων. Είναι έγκυος, έχοντας αποκτήσει, προ πέντε ετών, ένα αγοράκι, το οποίο τη συνοδεύει στο Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων, όπου έχει προσέλθει για προγεννητικό έλεγχο. Ασφαλώς, στις εξετάσεις της μαμάς, ο μπόμπιρας δεν μπορεί να είναι παρών. Κανένα πρόβλημα. Μπορεί να περιμένει στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για παιδιά έως την προεφηβική ηλικία που έχει δημιουργηθεί στο ιατρείο. «Ειδικά διαμορφωμένο χώρο»; Δηλαδή; «Αφήνω τον μικρό στον παιδικό σταθμό όσο εξετάζομαι και μετά δεν θέλει να φύγει, απ’ όσα κάνει με τα παιδιά των οργανώσεων», λέει η Γεωργία.
Ο Δήμος Αθηναίων έχει δημιουργήσει ένα καινούργιο μοντέλο παροχής ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών, αντιλαμβανόμενος τις ανάγκες για σωματική και ψυχική υγεία των δημοτών, σε μια πόλη –και μια χώρα– που καθίσταται όλο και πιο δύσκολη να την αντιμετωπίσεις. Ο 32χρονος Δάνης, που μένει στην περιοχή των Κάτω Πατησίων, επιστρέφοντας ύστερα από χρόνια στο σπίτι των γονέων του, αναζητεί λύσεις στο δημοτικό ιατρείο. Ο ίδιος λέει ότι τίποτα δεν μοιάζει εύκολο, αλλά «εδώ μου συγκρατούν την αισιοδοξία, που την είχα χάσει με τη βουτιά στη μαυρίλα, έτοιμος να πάρω τα βουνά».
Η δομή διαθέτει και πλήρως εξοπλισμένο οδοντιατρείο.
Ενα βήμα παρακάτω
Το Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων, το πρότυπο κέντρο παροχής ολιστικών υπηρεσιών που εγκαινίασε ο Δήμος Αθηναίων τον περασμένο Οκτώβριο, ακολουθεί το μικρό θαύμα του Δημοτικού Ιατρείου Κυψέλης, όπου το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος εγκαινίασε, με τη μεγάλη δωρεά του, ένα νέο μοντέλο συνεργασίας και ανάπτυξης αντίστοιχων μονάδων (βλ. Δ. Αθ., «Η Κυψέλη περηφανεύεται για την… Υγεία της», 9/8/2017). Η δομή των Πατησίων, στην οδό Σαρανταπόρου 4, πήγε ένα βήμα παρακάτω: με ευρωπαϊκούς πόρους και σε συνεργασία με ΜΚΟ, προσφέρει 17 ιατρικές ειδικότητες και ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες προς όλους. Δωρεάν.
Είναι ένας διόλου αμελητέος τρόπος να αντιμετωπιστούν τα αλληλένδετα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας των πολιτών που έχει δημιουργήσει η πολλαπλά τραυματισμένη καθημερινότητά τους. Είναι ένα παυσίπονο στις ημικρανίες της κρίσης. «Το έχουμε ανάγκη τώρα που τα χάνουμε όλα», λέει ο συνταξιούχος κ. Θεόφιλος. «Τι άλλο να σας πω. Μπράβο σε όσους το έκαναν. Η γειτονιά μας έχει τους δικούς της γιατρούς, τους δικούς της ανθρώπους».
Η εξωτερική όψη του ιατρείου, δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «Κ», από τον Νοέμβριο του 2017 έως και τον Μάρτιο του 2018, έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερα από 10.000 ραντεβού και συνεδρίες, ενώ μηνιαίως καταγράφονται 450 νέοι ωφελούμενοι που προσεγγίζουν το ιατρείο για διάφορες υπηρεσίες. Στο Πολυδύναμο Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων, που εποπτεύεται επιστημονικά από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Γιάννη Τούντα (ο οποίος κάνει λόγο για τομή της δομής των Πατησίων στην αντίληψη περί αστικών ιατρικών κέντρων), απασχολούνται, πέραν του διοικητικού προσωπικού, 26 στελέχη διαφόρων ειδικοτήτων (γιατροί, παραϊατρικό προσωπικό, ψυχολόγοι, κοινωνικοί επιστήμονες, εργασιακοί σύμβουλοι κ.λπ.).
Αυτούς είδαμε επί το έργον σε μία πρωινή επίσκεψη στη δομή. Σε έναν χώρο που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αυτό που έχουμε στον νου όταν ακούμε «ιδιωτική κλινική», τα στελέχη του Δημοτικού Ιατρείου Πατησίων, όπως οι συνάδελφοί τους από τη δομή της Κυψέλης, νιώθουν ότι προσφέρουν φροντίδα και δέχονται «ευχαριστώ». Δεν είναι λίγο… Σε μια αθηναϊκή γειτονιά, όπου η κρίση κατέφθασε προτού καταπνίξει την υπόλοιπη χώρα, ένα κτίριο του θαυμαστού αθηναϊκού μοντερνισμού, που ανακατασκευάστηκε, δημιουργεί μία τρύπα, διά της οποίας περνάει ο αέρας, λίγο λίγο, που πνίγει την καθημερινότητα. Κι αυτό γίνεται με κέφι.
Οι ΜΚΟ, για πρώτη φορά, μέσα στον δήμο
Η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας και Ισότητας, καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Μαρία Στρατηγάκη κάνει λόγο για ένα έργο που χρηματοδοτήθηκε ως καινοτόμο απευθείας από την Κομισιόν, μέσω του προγράμματος «Esti@». «Μόλις 8 από τις 130 αιτήσεις έγιναν δεκτές πανευρωπαϊκά», λέει η ίδια. Το νέο μοντέλο ολιστικής αντιμετώπισης της «κατάστασης» του δημότη αναπτύχθηκε, ώστε όχι μόνον να του παρέχονται υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αλλά και να του προσφέρονται τρόποι να ξαναμπεί στο παιχνίδι, βγαίνοντας από τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Πλήρως εξοπλισμένα και τα εργαστήρια της δομής.
Οι υπηρεσίες που προσφέρονται στη δομή των Πατησίων είναι πολλές. Στις ιατρικές, με ειδικότητες γενικής ιατρικής, γυναικολογίας, οδοντιατρικής (που σπανιότατα προσφέρονται σε δημόσιες δομές), παιδιατρικής και ψυχιατρικής, εντάσσονται η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η παρακολούθηση χρόνιων πασχόντων, η μετανοσοκομειακή φροντίδα και αποκατάσταση, η ψυχιατρική εκτίμηση, αλλά και γυναικολογικές εξετάσεις (τεστ ΠΑΠ, υπηρεσίες περιγεννητικής υγείας, φροντίδα εγκύων κ.λπ.). Στις κοινωνικές, η ενημέρωση για κοινωνικές παροχές (π.χ. επιδόματα, παροχές σε είδος, κοινωνικές υπηρεσίες), η ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε μεμονωμένα άτομα ή οικογένειες, η υποδοχή και ο προσανατολισμός από κοινωνικούς επιστήμονες, η διασύνδεση και παραπομπή σε άλλους φορείς, η συμβουλευτική υποστήριξη παιδιών και οικογένειας, η συμβουλευτική απασχόλησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, η ηλεκτρονική δικτύωση για ανέργους, η δημιουργική απασχόληση παιδιών, με εργαστήρια και δανειστική βιβλιοθήκη, όσο οι γονείς εξετάζονται, καθώς και η νομική υποστήριξη (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ζητήματα αστικού και οικογενειακού δικαίου κ.λπ.). Από την άλλη, η εγκατάσταση των ηλεκτρονικών εφαρμογών «Νοιάζομαι & Εξυπηρετώ» δίνει τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των πολιτών για ραντεβού με τις κοινωνικές υπηρεσίες και τους γιατρούς του Δήμου Αθηναίων, υποβολή αιτήσεων για κοινωνικές παροχές και προγράμματα του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ), όπως το Κοινωνικό Παντοπωλείο και το Κοινωνικό Πλυντήριο.
Αλλα τρία ιατρεία
Μάλιστα, όπως λέει στην «Κ» η Μαρία Στρατηγάκη, άλλα τρία δημοτικά ιατρεία αναβαθμίζονται εντός του 2018: του Νέου Κόσμου (Φανοσθένους και Φρ. Σμιθ), των Πετραλώνων (Θεσσαλονίκης και Ηρακλειδών) και της Σόλωνος 78 (Καλφοπούλειο). «Δεν δημιουργούμε νέες δομές. Αναβαθμίζουμε τις ήδη υπάρχουσες, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά τους», μας λέει η Μαρία Στρατηγάκη. Τα χρήματα, περί τα 5 εκατ. ευρώ, για την αναβάθμιση των τριών δομών, εντάσσονται στο πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης 2014-2020, διά του οποίου ο Δήμος Αθηναίων έχει εξασφαλίσει 85 εκατ. ευρώ (βλ. Δ. Αθ., «Η νέα, μεγάλη ευκαιρία της Αθήνας», 19/8/2017).
Η συνεργασία με ΜΚΟ της πόλης έχει δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο, που μετατρέπει τη δομή σε πρότυπη. Οπως λέει η Μαρία Στρατηγάκη, «για πρώτη φορά φέρνουμε τις ΜΚΟ μέσα στον δήμο, εμπλουτίζοντας τις υπηρεσίες που ήδη προσφέρει». Με τη βοήθεια των Solidarity Now (νομική συμβουλευτική), Praksis (υποστήριξη ανέργων), Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού (λειτουργεί το «Κέντρο για το παιδί»), ΚΥΑΔΑ (για αστέγους, οροθετικούς και τοξικοεξαρτημένους) και Φαιναρέτης (μαιευτική φροντίδα, συμβουλευτική για εγκύους και νέες μητέρες) αλλά και της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων (κοινωνική επιχειρηματικότητα), το Δημοτικό Ιατρείο Πατησίων είναι ένα μικρό φως – ένας φανός που, από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, προσπαθεί να επουλώσει πληγές. Εστω και πρωτοβάθμιες…
Το νεύμα της πόλης και τα δυσβάσταχτα «αλλά»
Είναι τα μικρά, αδιόρατα μέσα στην καταιγίδα της καθημερινότητας, επιτεύγματα, όπου η πόλη παίρνει μιαν ανάσα. Είναι εκείνη η ανάσα, η οποία, χωρίς να το παίρνεις χαμπάρι, επιτελεί ένα έργο που, όταν το μάθεις, δεν μπορείς να αγνοήσεις.
Το «Κέντρο για το παιδί» προσφέρει εργαστήρια, δανειστική βιβλιοθήκη και δημιουργική απασχόληση για τα παιδιά, όσο οι γονείς τους εξετάζονται.
Το πρότυπο Δημοτικό Ιατρείο των Πατησίων, στην οδό Σαρανταπόρου, είναι ένα σύγχρονο και συμβατό με τα διεθνή standards των κοινωνικών επιστημών και της κοινωνικής ιατρικής νεύμα της πόλης ότι κάτι μπορεί να διασωθεί μέσα στη γενική παραίτηση. Ο επιστημονικός υπεύθυνος της δομής των Πατησίων Γιάννης Τούντας, σε συνομιλία του με την «Κ», αναφέρει ότι «το μοντέλο αυτό, που ανταποκρίνεται στις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αποτελεί πολύτιμη βοήθεια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας στις αστικές περιοχές της χώρας μας, που απαιτούν ολιστική ιατροκοινωνική αντιμετώπιση». Κάτι που συμπληρώνει με την παρατήρησή του ο Αλέξανδρος Δεληστάθης, συντονιστής της δομής εκ μέρους του Δήμου Αθηναίων, λέγοντας πως «η σύσταση του πληθυσμού που επισκέπτεται το πολυδύναμο δημοτικό ιατρείο αλλάζει. ενώ η πλειονότητα ήταν έως τώρα ηλικιωμένοι, σήμερα όλο και περισσότεροι νέοι προσεγγίζουν τη δομή, όπως αντιλαμβάνεστε, για αναζήτηση εργασιακής διεξόδου και ψυχολογικής υποστήριξης».
Παρακολουθούσα το προωθητικό βίντεο του Δήμου Αθηναίων για το πολυδύναμο ιατρείο της Πατησίων και συγκινήθηκα με την κ. Κρυσταλλία: «Ημουν έτοιμη να πάω να μονάσω και η κοπέλα με ανέστησε», λέει αναφερόμενη στην ψυχίατρο της δομής. Εκεί κρύβεται η επιτυχία ενός έργου. Εκεί, όμως, γεννιέται και η ευθύνη του δημάρχου, όποιου δημάρχου (ο Γιώργος Καμίνης έχει, άλλωστε, μπροστά του μόλις ένα έτος για την ολοκλήρωση της θητείας του): να διατηρήσει ψηλά το θερμόμετρο της ικανοποίησης των πολιτών του – παράδειγμα που δύσκολα η Ιστορία μπορεί να μας προσφέρει, τουλάχιστον για την Αθήνα.
Η εννεαετής δημαρχία Καμίνη δεν θα υπερηφανεύεται για τον μετασχηματισμό της Αθήνας, αλλά θα μπορεί να είναι ικανοποιημένη ότι άφησε «κάτι». Καθαρά οικονομικά, αλλά βρώμικη πόλη. ψηφιακή διασύνδεση, αλλά αστική αποσύνθεση. αποκαταστάσεις εμβληματικών κτιρίων, αλλά διαλυμένους δρόμους. το πειραματικό Σεράφειο Συγκρότημα, αλλά και τα εξαντλημένα Εξάρχεια. χιλιάδες συσσίτια, αλλά και ανθρώπινα ερείπια· πρότυπα δημοτικά ιατρεία, αλλά και χιλιάδες τοξικοεξαρτημένους. νέα αντίληψη για τη διακυβέρνηση, αλλά χαμένες μάχες με τον «βαθύ» συνδικαλισμό.
Το ζήτημα, βέβαια, είναι τι θα μείνει: τα πριν ή τα μετά τα «αλλά»;…