Ισως δεν το συνειδητοποιούμε, αλλά στο εμπορικό τρίγωνο συμβαίνει κάτι που δίνει το στίγμα μιας πόλης που προσπαθεί να αποκτήσει ευρωπαϊκή εσάνς. Εδώ και 15 μήνες είναι «ελαφρύτερο»: από οχήματα (συνήθως παρανόμως διερχόμενα ή σταθμευμένα), γκράφιτι, αφίσες, ερειπωμένες προσόψεις διατηρητέων κτιρίων. Το πρόγραμμα αναβάθμισης εμπορικού τριγώνου του Δήμου Αθηναίων προσπαθεί να τρυπώσει στη νοοτροπία που αδιαφορεί για τον δημόσιο χώρο και να αναβαθμίσει την εμπορική «σφραγίδα» της πρωτεύουσας. Το τρίγωνο μεγαλώνει… Και ενώ αυτές τις ημέρες έληγε η χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το πρόγραμμα πήρε παράταση για ακόμη έναν χρόνο, «χωρίς, όμως, επιπλέον χρήματα, αφού όσα είχαν προϋπολογιστεί για τον ενάμιση χρόνο θα μας αρκέσουν τελικώς για δυόμισι. Εντούτοις, χρειαζόμασταν τη “σκέπη” του Ιδρύματος Νιάρχου, διότι έχουμε ακόμη πολύ δρόμο για να αλλάξουμε, πόρτα πόρτα, τη νοοτροπία, κι αυτό ένας δήμος, μόνος του, δεν μπορεί να το κάνει», λέει στην «Κ» η Ελίνα Δάλλα, επικεφαλής του προγράμματος.
Εδώ και 15 μήνες η περιοχή μεταξύ Ευριπίδου και Ερμού είναι «ελαφρύτερη» από οχήματα, γκράφιτι, αφίσες, ερειπωμένες προσόψεις διατηρητέων κτιρίων.
Κυκλοφορούμε μαζί στους δρόμους του τριγώνου, στο οποίο «θέλουμε να δημιουργήσουμε το απροσδόκητο για τον διαβάτη». Καθαροί τοίχοι (7.500 τ.μ. προσόψεων και όψεων έχουν καθαριστεί και περαστεί με υλικό antitagging), εικαστικά καλύμματα κρύβουν τα διατηρητέα κτίρια (που ανήκουν σε ιδιώτες ή ιδρύματα που αδυνατούν να λάβουν αποφάσεις), οι «καλημέρες» δεν σταματούν, τα οχήματα έχουν εξαφανιστεί, τριάντα ΚΑΦΑΟ έχουν ζωγραφιστεί, άδεια κτίρια αποκτούν ζωή, το παράρτημα του ΕΚΠΑ έχει καθαριστεί και φιλοξενεί διαρκώς εκθέσεις, όπως μας ενημερώνει ο Κωνσταντίνος Μπάσιος, επόπτης του κτιρίου της Αιόλου 42-44. Μα τι συμβαίνει εδώ; Συμβαίνει η νέα, πειραματική, σχέση δήμου – πολίτη. «Βοηθούμε τους περιοίκους να μη σβήσουν. Μέχρι και μαθήματα διαδικτυακής προώθησης έχουμε διοργανώσει. Ο πολίτης έχει ανάγκη να νιώθει ότι κάποιος είναι κοντά του», αφηγείται η Ελίνα Δάλλα.
Στο εμπορικό τρίγωνο έχει δημιουργηθεί ένας νέος τύπος γειτονιάς.
Ολο αυτό το διάστημα, συνεχίζονται αδιάλειπτα οι εργασίες πεζοδρόμησης (Χαβρίου, Λεωχάρους, Μιλτιάδου, Καρόρη, στην οποία αποκαλύφθηκε αρχαιολογικού ενδιαφέροντος μεγάλη κατασκευή), που καλύπτονται από δημοτικούς πόρους, ενώ η αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού υλοποιείται με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και τον συντονισμό του Athens Partnership. Εως σήμερα, έχουν αγοραστεί δέκα μηχανήματα καθαριότητας ειδικά για τους δρόμους του τριγώνου, επτά οχήματα (τέσσερα μικρά και δύο μεγάλα απορριμματοφόρα, ένα σάρωθρο), καθώς και τρία πλυστικά μηχανήματα. Μάλιστα, τα μικρά απορριμματοφόρα έχουν εφοδιαστεί με τσιπ, τα οποία θα ειδοποιούν –με sms ή email– τους καταστηματάρχες πότε θα διέρχονται ώστε εκείνοι να βγάζουν τα σκουπίδια τους. Ταυτόχρονα, έχουν διοργανωθεί 29 events και δράσεις, με 178 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και με πάνω από 17.000 επισκέπτες. Μεταξύ αυτών, ξεχώρισαν το «Βack to Athens» του περασμένου Ιουνίου (σε επτά χώρους, με 11 εκθέσεις), η φωταγώγηση της Αγίου Μάρκου τα Χριστούγεννα, αλλά και η δράση με το «Μπορούμε» (Οκτώβριος 2017), που ο κόσμος ενημερώθηκε για τη σπατάλη φαγητού, ενώ ετοιμάστηκαν 600 θρεπτικές σαλάτες που παραδόθηκαν στο Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων, με λαχανικά που σώθηκαν από λαϊκές αγορές. Εντύπωση, πάντως, προκάλεσε μία πληροφορία που έφτασε στα χέρια μας: οι νέες επενδύσεις αγγίζουν τα 22 εκατ. ευρώ, ενώ έχουν ανοίξει 12 νέες επιχειρήσεις – ανάμεσά τους ξενοδοχεία και σούπερ μάρκετ.
Η πεζοδρόμηση της Καρόρη αποκάλυψε ένα αρχαιολογικό εύρημα.
Η παρακαταθήκη
Το μεγάλο στοίχημα, βέβαια, είναι να δημιουργηθεί παρακαταθήκη. «Γι’ αυτόν τον σκοπό σχεδιάζουμε τη δημιουργία “ambassadors” του τριγώνου. Είναι άνθρωποι που ζουν, επιχειρούν και επενδύουν στην περιοχή και εκείνοι θα επιφορτιστούν με την καθημερινή… επανάληψη της νέας νοοτροπίας που πρέπει να υιοθετηθεί σε ολόκληρη την πόλη», λέει η Ελίνα Δάλλα, καθώς περπατάμε στην πλατεία Αγίας Ειρήνης και συναντούμε τον «Μήτσο», το σάρωθρο που έχει προμηθευτεί το τρίγωνο. Εκεί, κατά διαβολική σύμπτωση, μηχανάκι που διέρχεται την πλατεία –καταφανώς παρανόμως– μουρμουρίζει διάφορα… γαλλικά για το σάρωθρο που «τι δουλειά έχει εδώ μέρα μεσημέρι». «Καταλάβατε τι πρέπει να αλλάξει; Πρέπει ο πολίτης μόνος του να καταλαβαίνει το λάθος, να νιώθει ντροπή όταν παραβαίνει τον νόμο εις βάρος των συμπολιτών και της πόλης του», αναφέρει η ίδια, τη στιγμή που κάνει παρατήρηση σε μηχανή μεγάλου κυβισμού που πάρκαρε έξω από την εκκλησία, με το γνωστό «πέντε λεπτά θα κάνω». «Την πρώτη φορά, τους παίρνουμε με το καλό· τη δεύτερη, καλούμε τη δημοτική αστυνομία».
Οπως δήλωσε στην «Κ» ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, «με το εμπορικό τρίγωνο αποδεικνύουμε στην πράξη ότι η πόλη μας μπορεί να λειτουργήσει με κανόνες. Χωρίς αυτοκίνητα στο κέντρο, με πρόγραμμα φόρτωσης-εκφόρτωσης των καταστημάτων και αποκομιδής απορριμμάτων, με έξυπνο φωτισμό, με τοίχους χωρίς μουντζούρες». Αυτό που μένει είναι το πείραμα του τριγώνου, που τείνει να γίνει πρωτοποριακό μοντέλο, να δημιουργήσει αυτό που κυρίως λείπει: αφενός, τη λειτουργία της πόλης προς όφελος των πολιτών της και, αφετέρου, τη μητροπολιτική συμπεριφορά των Αθηναίων.