«Μαμά, τι απέγινε το κοριτσάκι της φωτογραφίας;», «Τι θα συμβεί, αν πιάσει και το δικό μας εξοχικό φωτιά;», «Υπάρχει κάποιος που μας προστατεύει από φωτιές και κατακλυσμούς;». Τα παραπάνω ερωτήματα βγαίνουν αυθόρμητα από τα χείλη των παιδιών μετά τα όσα πρωτόγνωρα εκτυλίχθηκαν τα τελευταία 24ωρα στη χώρα, φέρνοντας συχνά σε αμηχανία τους γονείς, που αναζητούν τις ενδεδειγμένες απαντήσεις.
«Συμβουλεύω τους γονείς, στο μέτρο του δυνατού, να περιορίσουν την έκθεση των παιδιών σε εικόνα και ήχο από τους τόπους της καταστροφής και γενικά από την υπερπληροφόρηση», λέει στην «Κ» η ψυχολόγος Χρύσα Καρακάνα, «χωρίς, ωστόσο, αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να αποσιωπήσουν τα πραγματικά γεγονότα». Οπως εξηγεί, «οφείλουμε να αφιερώσουμε χρόνο συζητώντας με τα παιδιά για όσα έγιναν με κατανοητό σε αυτά λεξιλόγιο και αποφεύγοντας ωμές περιγραφές». Χωρίς να ωραιοποιούμε τα γεγονότα, οι γονείς μπορούν να αναδείξουν θετικές πτυχές στην κρίση των τελευταίων έξι ημερών: «Ας αναφερθούμε στους διασωθέντες, που πάλεψαν και κατόρθωσαν να σωθούν, στους διασώστες που συνέδραμαν, αλλά και για το πλήθος των εθελοντών στο πεδίο την επομένη της καταστροφής». Απώτερος στόχος, η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης.
«Ταυτόχρονα, πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό το αίσθημα της ασφάλειας», προσθέτει η κ. Καρακάνα. Τα δικά μας έντονα συναισθήματα, την απογοήτευσή μας για την πιθανή ολιγωρία των Αρχών ή το αίσθημα μοναξιάς, καλύτερα να μην τα μοιραστούμε με τα παιδιά. «Ας μην γίνουν κοινωνοί της δικής αδυναμίας», τονίζει η κ. Καρακάνα. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό είναι να μην αναπτύξουν κάποια φοβία με τη φωτιά ως στοιχείο της φύσης. «Εδώ πρέπει να επιστρατεύσουμε τον ορθολογισμό, να εξηγήσουμε δηλαδή στα παιδιά τι προκαλεί τη φωτιά, ποιες κακές συνήθειες πρέπει να αλλάξουμε και τι μέτρα προστασίας να λάβουμε», λέει.
Η διαχείριση, βέβαια, της κατάστασης γίνεται πιο απαιτητική αν το παιδί έχει χάσει κάποιο οικείο πρόσωπο, και δη συνομήλικο, στις πυρκαγιές. «Το αφήνουμε να εκφράσει τον πόνο του», απαντά η ψυχολόγος. «Μετά μπορούμε να ενεργοποιήσουμε μεθόδους διάσπασης προσοχής, να συζητήσουμε τι θα ήθελε ο φίλος του να κάνουμε». Ετσι, στη μνήμη του εκλιπόντος φίλου, μπορούμε να φυτέψουμε ένα δένδρο, να κάνουμε μια δωρεά, να επισκεφθούμε ένα αγαπημένο του μέρος. «Είναι σημαντικό το παιδί να μη “μείνει” στο γεγονός, για να μπορέσει να προχωρήσει στη ζωή χωρίς το πένθος».
Οι αντιδράσεις βέβαια στο τραυματικό γεγονός δεν έχουν ηλικία. Ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία συνιστά σε μικρούς και μεγάλους να ζητήσουν βοήθεια, εάν αναγνωρίζουν στον εαυτό τους συμπτώματα όπως θλίψη, διαρκή υπερένταση, αϋπνία ή ανήσυχο ύπνο, δυσκολία συγκέντρωσης, σωματικά συμπτώματα χωρίς αιτιολογία, κενά μνήμης, σκέψεις αυτοκτονίας κ.ά.
Από την πλευρά του, το Κέντρο Πρόληψης της Αυτοκτονίας της ΜΚΟ «Κλίμακα» επισημαίνει την ευάλωτη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα άτομα που επέζησαν από την πυρκαγιά, προτρέποντάς τα να μη διστάσουν να καλέσουν τη γραμμή υποστήριξης 1018. Επίσης, τα μέλη της πρωτοβουλίας PSY for ATTIKI δηλώνουν μέσω ενός διαδραστικού χάρτη την παρουσία τους και τις υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν αφιλοκερδώς στους πληγέντες της 23ης Ιουλίου. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το πρώτο 24ωρο το ΚΕΕΛΠΝΟ παρείχε κλιμάκια ψυχολογικής υποστήριξης, συμβουλευτικής και κοινωνικής υγείας.