«Ως εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση» χαρακτηρίζει τη διαδικασία ταυτοποίησης των σορών από τη φωτιά στο Μάτι ο Κώστας Κούβαρης. Ο ιατροδικαστής της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) έχει λάβει μέρος σε δεκάδες αποστολές ταυτοποίησης θυμάτων μαζικών καταστροφών, όπως πολέμους, σεισμούς, πλημμύρες. Εξαιτίας της εμπειρίας της, η ICRC κλήθηκε ως σύμβουλος να ενισχύσει το έργο της Ομάδας Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών (ΟΑΘΥΚ) της Ελληνικής Αστυνομίας, που πραγματοποιεί την αναγνώριση και ταυτοποίηση των θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς. «Οι σοροί που προέρχονται από φωτιά είναι κάτι που είναι καλύτερα να μη χρειαστεί να αντικρίσει κανείς» παραδέχεται, παρά τη μεγάλη του εμπειρία.
«Το πιο εύκολο πράγμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να συμβεί, αυτό που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συμβεί, δηλαδή να γίνει λάθος ταυτοποίηση. Αρκεί κάποιος από όσους δουλεύουν σε εξαιρετικά δύσκολες και φορτισμένες συναισθηματικά συνθήκες να παρακούσει και αντί για τον αριθμό 11 να σημειώσει 1, είναι τόσο εύκολο. Ομως αυτό το λάθος σημαίνει τρομερή ταλαιπωρία, πριν από όλους για την οικογένεια, συναισθηματική αλλά και πρακτική», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Κούβαρης.
«Οταν κάθε ένας από αυτούς τους ανθρώπους ταυτοποιηθεί θα πάψει να είναι αγνοούμενος, θα φύγει από τη συγκεκριμένη λίστα και θα αποκτήσει ένα όνομα. Αυτό πρέπει να γίνει σωστά. Δεν πρέπει να υπερισχύσει η ταχύτητα της ποιότητας».
Και νομικοί λόγοι
Η ταυτοποίηση δεν έχει ποσοστά. Πρέπει να είσαι 100% σίγουρος για το αποτέλεσμα. «Εκτός από τους ανθρωπιστικούς και κοινωνικούς λόγους, η ταυτοποίηση είναι απαραίτητη και για νομικούς λόγους: Θα ακολουθήσουν κληρονομικά θέματα, ασφάλειες ζωής ενδεχομένως», λέει ο ιατροδικαστής.
Ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων σε μικρό χρονικό διάστημα στις περιπτώσεις μαζικών καταστροφών δυσκολεύει πολύ τη δουλειά όσων στη συνέχεια καλούνται να ταυτοποιήσουν τα θύματα. «Εχουμε πάνω από 80 νεκρούς μέσα σε λίγες ώρες, αυτό το γεγονός περιπλέκει δραματικά τα πράγματα. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δεδομένα. Για παράδειγμα ένα κινητό σε μια τσέπη, δεν αποτελεί στοιχείο γιατί όλοι έχουμε ένα κινητό».
Η φωτιά επίσης καταστρέφει πολλά στοιχεία με πρώτο και κύριο αυτό της εξωτερικής εμφάνισης που θα μπορούσε να αποτελέσει στοιχείο αναγνώρισης. Ο ιατροδικαστής έχει ασχοληθεί με δεκάδες υποθέσεις εξέτασης πτωμάτων άγνωστης ταυτότητας προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταυτοποίησή τους, όμως η περίπτωση της πυρκαγιάς είναι από τις πλέον δύσκολες. «Σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτών των πτωμάτων η οπτική αναγνώριση δεν είναι δυνατή γιατί πρόκειται για εξαιρετικά ταλαιπωρημένες σορούς», εξηγεί ο ερευνητής.
Οσον αφορά τα δακτυλικά αποτυπώματα, στις περιπτώσεις που είναι δυνατόν να ληφθούν, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αν δεν υπάρχει κάποιο αρχείο με το οποίο να συγκριθούν. «Η αστυνομία δεν έχει αποτυπώματα όλων των ανθρώπων. Για τα μικρά παιδιά ας πούμε δεν υπάρχει αρχείο αποτυπωμάτων», λέει ο κ. Κούβαρης. Υπάρχουν επίσης τα οδοντικά χαρακτηριστικά, ωστόσο στην Ελλάδα τα οδοντικά αρχεία δεν είναι ιδιαίτερα ενημερωμένα σύμφωνα με τον ειδικό.
Ο τρόπος που επιλέγεται σε αυτές τις περιπτώσεις να γίνει η ταυτοποίηση είναι με σύγκριση DNA το οποίο λαμβάνεται από τους άμεσους συγγενείς (παππούδες, γονείς, παιδιά), όσους δηλαδή βρίσκονται στην ίδια γραμμή αίματος. Τα δείγματα από αδέλφια δεν είναι χρήσιμα παρά μόνο εφόσον χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά με άλλα δείγματα ή αν υπάρχουν πολλά αδέλφια.
«Από τη στιγμή που και τα δύο δείγματα, του πτώματος και του συγγενούς φτάσουν στο εργαστήριο, μπορούμε να έχουμε αποτέλεσμα σε δώδεκα ώρες, ανάλογα βέβαια και με τον φόρτο του εργαστηρίου» λέει ο κ. Κούβαρης.
«Σε αυτή την περίπτωση όλοι δουλεύουμε συνέχεια. Καταλαβαίνουμε τον πόνο των συγγενών και προσπαθούμε όλα να γίνουν όσο το δυνατόν συντομότερα», προσθέτει. Μετά την ταυτοποίηση, ειδικοί της ΟΑΘΥΚ αναλαμβάνουν να αποδώσουν τη σορό στους συγγενείς ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία, που αποτελεί δεδομένων των συνθηκών και μια λύτρωση.
Ο κ. Κούβαρης γνωρίζει την αγωνία της αναμονής γι’ αυτό και καταλήγει. «Συλλυπητήρια στους συγγενείς, καλό κουράγιο σε όλους και ακόμα περισσότερο σε αυτούς που περιμένουν».