Ο Αλέξανδρος Κορμανός πολλές φορές κατεβαίνει με τα δύο του εγγόνια στο Ζάππειο. Κάνουν συνήθως βόλτα, αλλά αποφεύγει να περάσουν από την παιδική χαρά εκεί. «Με πονάει να τη βλέπω να μαραζώνει», λέει στην «Κ». Πριν από 14 χρόνια την είχε σχεδιάσει με μεράκι και αγάπη. Είχε επιλέξει ένα ένα τα παιχνίδια και ήταν περήφανος για το αποτέλεσμα που είχε στοιχίσει πάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ. Η παιδική χαρά αυτή, είναι σήμερα βανδαλισμένη και κλειδωμένη. Η ιστορία της, όπως και αυτή άλλων παιδικών χαρών που ερεύνησε η «Κ», αναδεικνύουν μία σειρά απο παθογένειες του κρατικού μηχανισμού που μοιάζει ανήμπορος να διαχειριστεί ακόμα και τα απλά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί στα ελάχιστα μέρη όπου παίζουν τα παιδιά των πόλεων…
Ενα «ονειρεμένο» πρότζεκτ
Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 ανατέθηκε στην ομάδα του κ. Κορμανού, πολιτικού μηχανικoύ στο ΥΠΕΧΩΔΕ, ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για την ανάπλαση του Ζαππείου. Το έργο εκείνο κόλλησε στη χρηματοδότηση, αλλά τελικά δόθηκε το «πράσινο φως» για την παιδική χαρά. Το υπουργείο θα διέθετε 1,5 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο κομμάτι θα πήγαινε σε έργα ύδρευσης αλλά 500.000 ευρώ θα ήταν αποκλειστικά για την παιδική χαρά. Ξεκίνησαν να τη σχεδιάζουν – ονειρεύονταν να φτιάξουν κάτι ξεχωριστό. Οπως και έγινε: Οταν εγκαινιάστηκε η παιδική χαρά, ήταν η μοναδική στην Ελλάδα που είχε καρουσέλ για αναπηρικά καροτσάκια και τα καλύτερα ξύλινα παιχνίδια για όλες τις ηλικίες. Τον Ιούλιο του 2005 το έργο παραδόθηκε στην Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων – η οποία έχει την ευθύνη της διαχείρισης του Ζαππείου.
Σύμφωνα με την τωρινή διοίκηση τα προβλήματα ξεκίνησαν γρήγορα. Κατ’ αρχάς από την αδυναμία να μπει ένας φύλακας. Τα πρωινά οι γονείς έβρισκαν άλλοτε σύριγγες και άλλοτε προφυλακτικά. Ο Νίκος Γεωργίου θυμάται πως όταν το 2006 ξεκίνησε να δουλεύει στην τεχνική υπηρεσία του Ζαππείου άρχισαν και οι πρώτες αναφορές για ζημιές: «Οταν χρειάστηκε να αντικαταστήσω κάτι μου ήρθε η πρώτη κεραμίδα», θυμάται. Μόνο για ένα μικρό ανταλλακτικό από τη Φινλανδία, τους ζητούσαν 600 ευρώ. Οικογένειες που μίλησαν στην «Κ» θυμούνται πως στο τέλος του 2013 η κατάσταση ήταν πλέον ανεξέλεγκτη: πολλά παιχνίδια ήταν χαλασμένα και στο μικρό ξύλινο σπιτάκι της τσουλήθρας είχε εγκατασταθεί μόνιμα ένας άστεγος χωρίς κανένας να τον εμποδίζει.
Οταν την άνοιξη του 2014 ένα μικρό αγόρι έχασε τη ζωή του σε έναν παιδότοπο στον Αλιμο, το υπουργείο Εσωτερικών που έχει τη συνολική εποπτεία, ζήτησε από όλους τους δήμους να ελέγξουν άμεσα πως πληρούνται οι προδιαγραφές ασφαλείας σε όλους τους χώρους που απασχολούνται παιδιά. Τότε έκλεισαν πολλές παιδικές χαρές σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους και εκείνη του Ζαππείου.
Οπως αποτυπώνεται στα πρακτικά των συνεδριάσεών τους, η τότε διοίκηση του Ζαππείου μάλλον ανακουφίστηκε με το κλείσιμο. Φοβόταν πως θα μπορούσε να έχει γίνει και εκεί κάποιο ατύχημα και να έχει την ευθύνη. Ηξερε καλά βέβαια πως παρότι επισήμως κλειστή, τα παιδιά συνέχιζαν να σκαρφαλώνουν την κλειδωμένη καγκελόπορτα για να παίξουν. Το ίδιο και οι ανεπιθύμητοι τα βράδια.
Οι ίδιοι οι υπάλληλοι του Ζαππείου με δική τους πρωτοβουλία πήραν τότε προσφορά (22.000 ευρώ) για να την ξανανοίξουν με ασφάλεια, πρότειναν και τρόπους για να φυλάσσεται. «Μας είπαν πως εν μέσω κρίσης αυτό ήταν ποσό που δεν μπορούσαν να διαθέσουν», θυμάται ο Γεωργίου. Οσο περνούσαν οι μήνες, όμως, έβλεπαν να εξελίσσεται ένα πλιάτσικο, το κόστος επισκευής να μεγαλώνει και την πανάκριβη παιδική χαρά να καταστρέφεται.
Οταν πριν από μερικές ημέρες οι υπάλληλοι του Ζαππείου ξεκλείδωσαν τη σιδερένια είσοδο, η εικόνα που αντικρίσαμε ήταν αποκαρδιωτική: Ολα τα παιχνίδια έχουν πλέον καταστραφεί ολοσχερώς. Ακόμα και τα κουφώματα ή ο ηλεκτρολογικός πίνακας έχουν ξηλωθεί. Παρ’ όλα αυτά μια παρέα από δεκαπεντάχρονα είχαν μπει στον χώρο και είχαν σκαρφαλώσει στα χαλασμένα παιχνίδια. Ο υπάλληλος τους ζήτησε να αποχωρήσουν, τους είπε πως ήταν επικίνδυνα, αλλά εκείνοι αρνήθηκαν: «Μην ανησυχείτε, κάθε μέρα μπαίνουμε», του είπαν.
Το 2005, όταν παραδόθηκε η παιδική χαρά του Ζαππείου διέθετε τα καλύτερα ξύλινα παιχνίδια για όλες τις ηλικίες.
Σήμερα, κυριαρχεί η εγκατάλειψη, ενώ οι εργασίες επισκευής έχουν «παγώσει».
Αυθαίρετα κτίσματα
Ο Γεώργιος Χρήστου, που είχε αναλάβει πρόεδρος του Δ.Σ. του Ζαππείου το 2016 (η θητεία του έληξε πρόσφατα), εξήγησε στην «Κ» πως παρότι ο ίδιος ήταν διατεθειμένος να ξαναφτιάξει την παιδική χαρά, συνάντησε ένα εμπόδιο που δεν μπορούσε να φανταστεί: Ολα τα κτίσματά της που είχαν κατασκευαστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ ήταν αυθαίρετα, ενώ δεν είχε καν γίνει αλλαγή χρήσης γης (από βοτανικό κήπο σε παιδική χαρά). Ξεκίνησαν τη διαδικασία της νομιμοποίησης και αναγκαστικά «πάγωσαν» οι επισκευές, καθώς, όπως εξηγεί ο κ. Χρήστου, οι πόροι του κληροδοτήματος είναι περιορισμένοι. Βέβαια, στα τέλη Ιουλίου προκηρύχθηκε από το υπουργείο Οικονομικών θέση γενικού γραμματέα για το Ζάππειο με ετήσιες απολαβές 56.000 ευρώ, οπότε φαίνεται ότι χρήματα υπάρχουν, όχι πάντως για την παιδική χαρά.
Ο κ. Χρήστου λίγο πριν αποχωρήσει επικοινώνησε με τον ΟΠΑΝΔΑ –τον αρμόδιο φορέα του Δήμου Αθηναίων για τις παιδικές χαρές της πόλης– ζητώντας οικονομική βοήθεια και τεχνογνωσία για να φτιάξει τον χώρο από την αρχή. Ο πρόεδρος εκεί, ο Κωστής Μπιτζάνης, ήταν θετικός, του εξήγησε όμως πως πρώτα όφειλε να βάλει τάξη στις δικές του παιδικές χαρές. Η κατάσταση που βρήκε εκείνος όταν ανέλαβε πριν από ενάμιση χρόνο ήταν εξίσου δύσκολη: Σύμφωνα με έλεγχο που έγινε τότε στις 100 παιδικές χαρές της πόλης, 30 θα έπρεπε να αποξηλωθούν, 56 ήθελαν άμεση ανακατασκευή και μόνο 14 μπορούσαν να πιστοποιηθούν ξανά με κάποιες μικροεπεμβάσεις. Ξεκίνησε έκτοτε και εκείνος μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα χρήματα που χρειάζονταν και, όπως λέει σήμερα στην «Κ», τα κατάφερε.
Η περιπέτεια των γονέων στη Δεινοκράτους και η δικαίωση
«Πρόκειται για μια απαιτητική και χρονοβόρο διαδικασία» έγραφε το δελτίο Τύπου του Δήμου Αθηναίων, όταν στις αρχές του καλοκαιριού παραδόθηκαν οι 12 πρώτες παιδικές χαρές στο κέντρο της Αθήνας. Μόνο που όπως δείχνει η αλληλογραφία που έχει στη διάθεσή της η «Κ», τουλάχιστον μία από αυτές, όχι μόνο δεν ανακαινίστηκε απο τον Δήμο αλλά μπήκαν και διάφορα εμπόδια στην προσπάθεια της γειτονιάς να τη φτιάξει.
Η «περιπέτεια», όπως τη χαρακτηρίζουν οι γονείς που μίλησαν στην «Κ», ξεκίνησε το 2014. Η παιδική χαρά στη Δεινοκράτους ήταν σε κακή κατάσταση και εκείνοι προσπαθούσαν να βρουν ποιος είναι αρμόδιος: Αλλος τους έλεγε πως είναι ο δήμος, άλλος η Περιφέρεια. Οταν τελικά μίλησαν με τον ΟΠΑΝΔΑ, άκουσαν αυτό που φαντάζονταν: πως λόγω κρίσης δεν υπήρχαν χρήματα.
Γνωρίζοντας την κακή κατάσταση σχεδόν όλων των παιδικών χαρών της πόλης αποφάσισαν να μαζέψουν οι ίδιοι χρήματα. Ξεκίνησαν, διοργανώνοντας ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι και εκεί συγκέντρωσαν 366 ευρώ. Οταν λίγες ημέρες αργότερα ένα μικρό κορίτσι τραυματίστηκε άσχημα από βίδα που εξείχε σε μια κούνια, αντικατέστησαν μόνοι τους, με εκείνα τα πρώτα χρήματα, όλες τις χαλασμένες κούνιες.
Εχοντας διάφορες ιδέες και κυρίως όρεξη να συνεχίσουν, επικοινώνησαν με τον ΟΠΑΝΔΑ, ο οποίος τους ζήτησε να απευθυνθούν σε συγκεκριμένους κατασκευαστές. Το έκαναν και έπειτα από έλεγχο τους είπαν πως το κόστος ανακαίνισης θα ήταν περίπου 9.000 ευρώ. Στάθηκαν τυχεροί, όπως τους εξήγησαν, γιατί το δάπεδο ήταν σε εξαιρετική κατάσταση, αλλιώς το κόστος θα ήταν διπλάσιο και εάν δεν ήταν σε θέση να το επισκευάσουν θα έπρεπε ο δήμος να την κλείσει.
Τους επόμενους μήνες μάζεψαν 4.000 ευρώ. Η τότε διοίκηση του ΟΠΑΝΔΑ καταχώρισε το αίτημά τους για χορηγία. Μια διαδικασία, όμως, που θεωρητικά θα ήταν απλή, έγινε ιδιαίτερα περίπλοκη. Τελικά, έπειτα από μήνες αναμονής, τους ζητήθηκε να πληρώσουν κατευθείαν τον προμηθευτή. Παραξενεύτηκαν, αλλά μην έχοντας άλλη επιλογή ξεκίνησαν τις εργασίες. Στα μέσα Ιουλίου τοποθετήθηκε ένα πολυόργανο με τσουλήθρα. Με δικούς τους πόρους συνέχισαν τις εργασίες: Αντικατέστησαν και άλλα παιχνίδια, τα παιδιά έβαψαν την περίφραξη και έφτιαξαν μποστάνι, οι γονείς ζήτησαν και πήραν τα κλειδιά από τον δήμο και πλέον διαχειρίζονταν εκείνοι τον χώρο.
Οταν κάποια στιγμή επικοινώνησαν ξανά με τον ΟΠΑΝΔΑ για να τους ενημερώσουν ότι θα τοποθετούσαν και μία αμμοδόχο, έμαθαν πως η παιδική χαρά τους ήταν από τις πρώτες που θα ανακαινιζόταν. Ο προϋπολογισμός; 60.000 ευρώ! Εκπληκτοι οι γονείς, τους είπαν πως κάποιο λάθος θα είχαν κάνει: έναν χρόνο πριν η προσφορά που είχαν πάρει ήταν για 9.000 ευρώ, ενώ οι περισσότερες από τις εργασίες είχαν ήδη γίνει από τους ίδιους. «Μου έχει ανέβει το αίμα στο κεφάλι. Λεφτά δεν υπάρχουν και είτε γίνεται κάκιστη διαχείριση είτε το πάρτι του αιώνα συνεχίζεται», έγραφε ένας από τους γονείς σε email, ενημερώνοντας τη γειτονιά για τις εξελίξεις.
Η αλληλογραφία
Ενα πρωινό τον περασμένο Δεκέμβριο βρήκαν την παιδική χαρά ξηλωμένη και την κλειδαριά αλλαγμένη. Οταν μίλησαν με τον εργολάβο, τους είπε πως τελικά το έργο κόστιζε περισσότερα από ό,τι είχε προϋπολογιστεί και δεν θα συνεχιζόταν. Οι κάτοικοι της γειτονιάς εξαγριώθηκαν.
Επικοινωνούσαν καθημερινά με τον ΟΠΑΝΔΑ προσπαθώντας να βγάλουν μια άκρη: «Θα ήταν τραγικός επίλογος γι’ αυτή την ιστορία να τελειώσει με τη διάλυση της παιδικής χαράς από τον αρμόδιο φορέα και την εγκατάλειψή της, έπειτα από τόσες προσπάθειες και δαπάνες των κατοίκων. Δεν θα θέλαμε ποτέ να ακούσουμε για την παιδική χαρά μας ότι “έτσι είναι η Ελλάδα, τι περιμένατε;”. Δεν θα θέλαμε να είναι αυτό το μήνυμα που θα περάσει στα παιδιά μας», κατέληγε το γράμμα που έστειλαν στον ΟΠΑΝΔΑ στα τέλη Δεκεμβρίου.
Η παιδική χαρά παρέμεινε τελικά κλειστή για ενάμιση μήνα, χωρίς να γίνεται καμία εργασία. Στις 26 Ιανουαρίου ένα συνεργείο συναρμολόγησε ξανά τα παιχνίδια και την παρέδωσε στην γειτονιά. Λίγους μήνες αργότερα η φωτογραφία της παιδικής χαράς που η παρέα της Δεινοκράτους έφτιαξε θα συνοδεύσει την ανάρτηση του δημάρχου κ. Καμίνη για τις πρώτες παιδικές χαρές που ο δήμος παρέδωσε στα παιδιά της Αθήνας…
Τα κονδύλια και τα επόμενα βήματα
Ο πρόεδρος του ΟΠΑΝΔΑ, Κωστής Μπιτζάνης, εξήγησε στην «Κ» πως η παιδική χαρά της Δεινοκράτους αλλά και οι υπόλοιπες 11 που μόλις πιστοποιήθηκαν ανήκαν στην πρώτη «φουρνιά» που χρειάζονταν μόνο κάποιες μικροπαρεμβάσεις. Το κόστος, μας είπε, δεν ήταν τελικά 60.000 ευρώ, όπως κάποιος από τον ΟΠΑΝΔΑ είχε πει στους γονείς, αλλά 20.000 και για τις 12. «Το ποσό των 60.000 ευρώ είναι το μέσο κόστος για μια παιδική χαρά 400 τ.μ. όπως έχει προϋπολογιστεί για την επόμενη φάση του έργου», εξηγεί. Ο ίδιος επιμένει πως έχουν εξασφαλιστεί τα χρήματα (ένα εκατ. ευρώ) και πως από τα τέλη Οκτωβρίου προβλέπεται η σταδιακή παράδοση 16 παιδικών χαρών, ενώ στις αρχές Αυγούστου έγινε η προκήρυξη για τις επόμενες 12 που θα ξεκινήσουν να επισκευάζονται τον Ιανουάριο του 2019.