Είναι, ομολογουμένως, ο περισσότερο «Θεσσαλονικιός» από όλους τους σύγχρονους Ελληνες πεζογράφους πρώτης γραμμής. Η πόλη κυριαρχεί στη ζωή και στην αφήγησή του. Το πλέον πρόσφατο έργο του, το «Λεωφορείο», εμπνέεται από το δρομολόγιο της γραμμής «10» στη Θεσσαλονίκη, με αφετηρία το Χαριλάου και τέρμα τον σιδηροδρομικό σταθμό. Πρόκειται για μνήμες, διανθισμένες με τη φαντασία και τις επινοήσεις του.
Η 10η στάση αυτού του λεωφορείου, η στάση «Εκθεση», έχει προφανώς την τιμητική της σήμερα. Αραγε, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης θα κατέβαινε, όπως παλιά, για να επισκεφθεί την 83η ΔΕΘ; Και τι τελικά σημαίνει η Εκθεση για την πόλη;
«Η Διεθνής Εκθεση που γνώρισα εγώ μικρός ήταν, συγκριτικά, ένα μικρό πλοίο που έχει εξελιχθεί σε αεροπλανοφόρο. Το χαρακτηριστικό της παλιότερα ήταν η γραφικότητα, η πανηγυρική μαγεία, αλλά και το άνοιγμα στον κόσμο. Ηταν ένα πρώιμο Internet για μας, τότε. Ξαφνικά ερχόταν εικόνες από όλο τον κόσμο μέσα στα πόδια μας», σημειώνει. Πρόκειται για νοσταλγία; Σήμερα, τι αίσθηση έχει; «Τώρα είναι ένας τεράστιος, πανίσχυρος οργανισμός, με πολλές κλαδικές εκθέσεις όλο τον χρόνο, επίνειο στην Αθήνα και με παγκόσμια επιρροή και διασύνδεση. Δεν υπάρχει σύγκριση με το παρελθόν. Προσωπικά δεν με τρώει καμιά αφελής νοσταλγία και πάντα πηγαίνω να δω τα καινούργια, παγκόσμια επιτεύγματα. Δεν μπορούμε να καθηλωνόμαστε σε προσλαμβάνουσες της εφηβείας. Εξάλλου, ανέκαθεν, η μαγεία τελειώνει και επιστρέφει με άλλες, πιο εκθαμβωτικές μορφές. Απλώς έχει χαθεί το θαυμαστικό δέος της νεαρής αφέλειας».
Γεννημένος το 1953, υπήρξε βασικός συνεργάτης και διευθυντής αρκετών περιοδικών και εφημερίδων της πόλης. Το συγγραφικό μικρόβιο συνυπάρχει με το δημοσιογραφικό αισθητήριο, γεγονός που αποκαλύφθηκε από την πρώτη στιγμή αυτής της «Σαββατιάτικης Συνάντησης». Για τους περισσότερους πολιτικούς συντάκτες, η ΔΕΘ είναι συνυφασμένη με εμφανίσεις και κόντρες πολιτικών αρχηγών, «προγράμματα Θεσσαλονίκης» και άλλα πολλά. Και, συχνά, με τη νυχτερινή ζωή της πόλης. Ο Σκαμπαρδώνης δεν διστάζει να σημειώσει πως η ΔΕΘ είναι πλέον τόσο ισχυρή και επιθετικά αυτάρκης, που δεν χρειάζεται, πια, τη σοβαροφανή ατραξιόν των πολιτικών.
«Η ΔΕΘ συνδέθηκε σχεδόν εξ αρχής με την ετήσια επίσκεψη των πολιτικών από την Αθήνα, προγράμματα Θεσσαλονίκης, pittoresque (σ.σ. γραφικές) εμφανίσεις στη “Ρέμβη”, όπου χόρευαν και παραδοσιακά συγκροτήματα, με διαδηλώσεις, ομιλίες και συνεντεύξεις Τύπου. Πιστεύω πως η άνοδος των πρωθυπουργών, που ήταν πάντα προσχηματική έως υποκριτική, σήμαινε δήθεν τη στοργή του κέντρου για την περιφέρεια – αυτό με την ύπαρξη των νέων ΜΜΕ είναι πια εντελώς μάταιο. Οι ανεκπλήρωτες υποσχέσεις μπορούν να εκσφενδονίζονται και από την ΕΡΤ Αθηνών – θα γλιτώναμε έτσι και ένα σωρό έξοδα», σημειώνει χαμογελώντας, προσθέτοντας δηκτικά: «Ταλαιπωρείται τζάμπα η πόλη, κλείνουν οι δρόμοι, πλακώνουν οι εκάστοτε καμαρίλες, οι κομματικοί, και άλλοι που έρχονται εδώ θεωρώντας τη Θεσσαλονίκη ένα είδος Κούβας: καλό φαγητό, ωραία κορίτσια και τα παρεπόμενα. Τι να την κάνουμε τη συμβολική παρουσία των πρωθυπουργών που φέρνει πιο πολλή φασαρία παρά αποτέλεσμα;».
Με πτυχίο Γαλλικής Φιλολογίας από το Αριστοτέλειο, ο Γ. Σκαμπαρδώνης εμφανώς προκρίνει τη διεθνή δυναμική της ΔΕΘ, αντί των πολιτικών εξαγγελιών στο περιθώριό της. Πέρυσι, άλλωστε, ήταν η Κίνα τιμώμενη χώρα. Αυτή τη χρονιά, οι ΗΠΑ. «Απ’ όσο θυμάμαι πάντα, κάθε χρόνο υπήρχε μια τιμώμενη χώρα. Είναι καλό που έχουμε δύο υπερδυνάμεις. Διαστέλλεται έτσι η λαμπρότητα», σημειώνει πριν από το αναπόφευκτο πολιτικό σχόλιό του: «Εξάλλου τους Αμερικανούς, που εμείς τους αγαπούσαμε πάντα, απ’ την εποχή που ερχόταν εδώ ο Εκτος Στόλος και το “Σαρατόγκα” και σπεύδαμε να βρούμε τσιγάρα Pall Mall, τους αγάπησαν αίφνης και οι της κυβέρνησης, που βέβαια, αν χρειαστεί αγαπούνε πρόσκαιρα τους πάντες και ταυτόχρονα: και τον Αρη Βελουχιώτη και τον Τραμπ. Υπάρχει ο ιός του Νείλου, αλλά και ο ιός του Μύλου που τ’ αλέθει όλα».
H 83η ΔΕΘ, ωστόσο, έχει ύστερα από χρόνια και κινητοποιήσεις για το Σκοπιανό, στον απόηχο της συμφωνίας των Πρεσπών. Για τον γνωστό συγγραφέα, η συμφωνία Τσιπρα – Ζάεφ δεν συνιστά λύση, «αλλά είναι πληγή και απαρχή άλλων προβλημάτων». Αυτή είναι η κυρίαρχη αίσθηση και στη Μακεδονία, εκτιμά. «Η συντριπτική πλειοψηφία των Μακεδόνων χαμογελάει με θυμηδία, όταν οι Σκοπιανοί υποδύονται τους απογόνους του Κασσάνδρου. Η συμφωνία των Πρεσπών ήταν παλιό απωθημένο της Αριστεράς, αλλά δεν το ικανοποίησε με τη δέουσα κομψότητα, δηλαδή ύστερα από συνεννόηση με τα άλλα κόμματα και ερώτηση περί του φρονήματος του λαού. Αυτό έχει προκαλέσει πιο πολύ την οργή του κόσμου. Και κυρίως οι επιθέσεις σε όσους έχουν διαφορετική άποψη. Ο στιγματισμός τους ως ακροδεξιών από εκείνους που σφιχταγκαλιάζονται με τον κ. Καμμένο. Τώρα, όμως, είναι αργά. Το αγκάθι δεν πρόκειται να βγει εύκολα, ούτε σύντομα».
Μία Νοτο-πούλου στον Βορρά
Επιχειρώ να ερεθίσω τα αντανακλαστικά του Γ. Σκαμπαρδώνη ζητώντας –στο κλείσιμο της συζήτησής μας– ένα σχόλιο για τη «συμπρωτεύουσα» Θεσσαλονίκη και για την «κόντρα» της με την Αθήνα και τον Νότο. «Δεν ξέρω ποιος δημοσιογραφικός λυρισμός δόξασε τη Θεσσαλονίκη ως “συμπρωτεύουσα”. Αλλοι τη λένε “ερωτική” ή “ανεξάντλητη πόλη”. Απλώς είναι πολύπλοκη, μυστηριώδης και διαφεύγουσα. Τα λοιπά περί Νότου, περί αντίθεσης με τον Νότο ισχύουν, αλλά ώς ένα βαθμό. Μην υπερβάλλουμε. Εξάλλου, οι περισσότεροι Θεσσαλονικείς βουλευτές που εκλέγονται γίνονται αμέσως υποτακτικοί του Νότου. Και έπειτα είναι τυχαίο που ο πρωθυπουργός έβαλε, σκιώδη έστω, υφυπουργό Μακεδονίας – Θράκης μια γυναίκα που το όνομά της περιέχει ως βασικό συστατικό τον Νότο, δηλαδή τη Νοτο-πούλου;».