Εκεί όπου τα διεθνή βλέμματα, μέσω των ανταποκριτών τους, κάνουν στάση κάθε τόσο για να καταγγείλουν τις απάνθρωπες συνθήκες υποδοχής 9.000 αιτούντων άσυλο σε έναν καταυλισμό για 3.000, η «Κ» επανέρχεται με νέα αυτοψία. Για να αντιληφθεί κανείς τις αλλαγές που συμβαίνουν στο κέντρο της Μόριας, δεν αρκεί να εισέλθει μία ή δύο φορές τον χρόνο για τρία τέταρτα της ώρας – αυτός είναι ο χρόνος που δίνει το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής στους δημοσιογράφους εντός του ΚΥΤ. Γι’ αυτό και επιστρέφουμε κάθε τόσο στον καταυλισμό, μέσα, αλλά και έξω από αυτόν, όπου έχουν επεκταθεί δεκάδες σκηνές με εκατοντάδες ανθρώπους – σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία 2.464 σε σύνολο 8.468 που καταγράφονται στο ΚΥΤ.
Στον έξω καταυλισμό, τον λεγόμενο Olive Grove, όπου μια ξεθωριασμένη πινακίδα από το 2015 κάποιας ΜΚΟ γράφει «Welcome» και βλέπει απέναντι το ξεθωριασμένο σύνθημα «Moria is a prison», μπορεί κάποιος να σταθεί για ώρες, χωρίς την απαιτούμενη άδεια και να μιλήσει, αν σταθεί τυχερός, με πολλούς πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν την ανάγκη να μοιραστούν τα όσα βιώνουν, αλλά και για όσα πέρασαν για να φτάσουν στη Λέσβο. Συχνά λένε ότι ο διακινητής τούς ξεγέλασε, λέγοντάς τους ότι έφτασαν στον Πειραιά, εκείνοι όμως ξέρουν πολύ καλά τη διαδικασία μέσα από τις εφαρμογές του κινητού, όπου συνομιλούν με δικούς τους που έκαναν το ίδιο ταξίδι. Μιλώντας με έναν πρώην… τραπεζίτη από το Πακιστάν, που έφυγε από την πατρίδα του με τη γυναίκα του γιατί οι οικογένειές τους ήταν από διαφορετικές κάστες και δέχονταν συνεχώς απειλές για τη ζωή τους – εκείνος κάνει μπουγάδα και η γυναίκα του ταΐζει το μικρό τους μωρό, το οποίο δεν έχει ακόμα υπηκοότητα γιατί στην Κωνσταντινούπολη, όπου έμειναν δύο χρόνια, δεν δέχονταν να του δώσουν. Ενας Γερμανός δημοσιογράφος μεγάλης εφημερίδας στέκεται και απορεί. «Πόσο χάλια είναι εδώ πέρα;» διαπιστώνει και μας ρωτά. Για να του απαντήσουμε ότι η κατάσταση στον έξω καταυλισμό είναι σαφώς καλύτερη γιατί οι «Γιατροί χωρίς Σύνορα» τοποθέτησαν βρύσες και χημικές τουαλέτες.
Χώρος μαγειρέματος στο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης της Μόριας.
Σε ό,τι αφορά τις τουαλέτες του «κανονικού» καταυλισμού, οι εικόνες παραμένουν άσχημες. Αυτό όμως που έχει «σώσει» την κατάσταση είναι το τρεχούμενο νερό σχεδόν σε κάθε «γειτονιά» του ΚΥΤ, με αποτέλεσμα από εκεί που τα λύματα έκαναν ανυπόφορη έστω και μια μικρή στάση, τώρα οι αιτούντες άσυλο παίρνουν σειρά για μπουγάδα και ρούχα βρίσκονται απλωμένα παντού. Το σχέδιο της «αποσυμφόρησης», που τέθηκε σε εφαρμογή την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου και συνεχίστηκε την περασμένη Δευτέρα με τη μαζική έξοδο 440 προσφύγων που αναχώρησαν από το λιμάνι της Μυτιλήνης με τελικό προορισμό τη Χαλκιδική και τη μετακίνηση άλλων 400 χθες, είναι έντονο στην ατμόσφαιρα. Η διοίκηση του ΚΥΤ αισθάνεται ότι θα εξασφαλίσει χώρο για δραστηριότητες και για βελτίωση των συνθηκών φιλοξενίας, ενώ οι αιτούντες άσυλο, που περιμένουν να περάσουν από την πρώτη συνέντευξη, αισθάνονται ότι είναι πιο κοντά στο τέλος της πολύμηνης αναμονής. Η μάχη με τις λίστες εκείνων που πρόκειται να αναχωρήσουν για την ενδοχώρα και ποιος θα πρωτομπεί σε αυτές, συνεχίζεται.Ταυτόχρονα με την αγωνία να τοποθετηθούν εγκαίρως τα air condition στα κοντέινερ και να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες για τον χειμώνα.
Περίπτερα και κομμωτήρια
Μικρά «περίπτερα» που σερβίρουν τσάι και διαθέτουν σνακ, έχουν ξεφυτρώσει παντού σε κάθε γειτονιά του καμπ, αλλά και στη μεγάλη «λεωφόρο» που οδηγεί στους Αφρικανούς, απέναντι από την Υπηρεσία Ασύλου.
Λιγότερα, αλλά εμφανή, είναι και τα αυτοσχέδια μπαρμπέρικα, όπου όπως μας λένε οι «κομμωτές-ιδιοκτήτες» τους, χρεώνουν το κούρεμα τρία ευρώ.
Από τις όμορφες παραφωνίες που δεν θα περίμενε κανείς να αντικρίσει σε έναν καταυλισμό που έχουν καταδικάσει δεκάδες ΜΚΟ, είναι το οφθαλμιατρείο, το οδοντιατρείο, η νέα υπηρεσία παροχής πληροφοριών, τα μαθήματα σε παιδιά, καθώς και τα μαθήματα κιθάρας. Με μια φωνή τα προβλήματα που θέτουν όλοι οι αιτούντες άσυλο είναι κατ’ αρχάς οι συνθήκες υπερπληθυσμού και υγιεινής, οι συνεχείς καβγάδες μεταξύ εθνοτήτων, η μεγάλη έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, ειδικά για τους ευάλωτους ή ήδη ασθενείς που η κατάστασή τους έχει χειροτερέψει αισθητά εντός του κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης και η μεγάλη αναμονή.
«Περίμενε, περίμενε». Αυτό μας λένε και μάλιστα στα ελληνικά, ότι ακούν από την Υπηρεσία Ασύλου για να πάρουν απάντηση για το αίτημα ασύλου τους.
Οι αριθμοί
Ο πίνακας στο γραφείο του διοικητή Γιάννη Μπαλπακάκη ενημερώνεται καθημερινά με όλα τα στοιχεία. Οι αιτούντες άσυλο που μένουν στον καταυλισμό της Μόριας είναι 8.468. Σε σκηνές, εντός και εκτός του ΚΥΤ και ελλείψει κοντέινερ, μένει το 52% των φιλοξενουμένων. Οι ανήλικοι είναι 30%, οι γυναίκες 22% και οι άνδρες αιτούντες άσυλο 49%. Το 50% όλων των φιλοξενουμένων είναι οικογένειες και το 47% ευάλωτες περιπτώσεις, ενώ τα ανήλικα ασυνόδευτα είναι 406. Τρεις είναι οι μεγαλύτερες κοινότητες εντός του ΚΥΤ. Το 44% είναι από το Αφγανιστάν, το 14% από τη Συρία και το 9% από το Ιράκ. «Ωστόσο δεν πρέπει να θεωρείται ότι οι αφίξεις των Σύρων είναι λιγότερες. Απλώς η εξέταση των αιτημάτων ασύλου των Σύρων πραγματοποιείται ταχύτερα και αποχωρούν ταχύτερα», σχολιάζει εργαζόμενος της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΥΤ, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ως χώρα προορισμού εκτός από τη Γερμανία που είναι η πρώτη επιλογή για το 37% των νεοεισερχόμενων, το 33% επιθυμεί να παραμείνει στην Ελλάδα και μόλις το 5% να φτάσει στη Σκανδιναβία και το 2% στην Αγγλία.