«Χήρα, 74 ετών, μητέρα και γιαγιά καθημερινών ανθρώπων. Δεν έχει μπάρμπα στην Κορώνη. Εγκεφαλική αιμορραγία. Τρίτη ημέρα διασωληνωμένη σε κοινό θάλαμο στο Ασκληπιείο Βούλας, λόγω έλλειψης κλινών σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας στο Λεκανοπέδιο». Η συγκεκριμένη ανάρτηση σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης έγινε πριν από μία εβδομάδα από τον νευροχειρουργό και γενικό γραμματέα της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος Πάνο Παπανικολάου. Είναι μία από τις πολλές που έχει κάνει στην προσπάθεια να αναδείξει το μείζον πρόβλημα στη νοσοκομειακή περίθαλψη στη χώρα μας: την έλλειψη επαρκούς αριθμού εν λειτουργία κλινών Εντατικής, η οποία εμφανίζεται με ένταση σε κάθε υγειονομική «κρίση». Είτε αυτή είναι έκτακτη, όπως ήταν η πρόσφατη φωτιά στο Μάτι, είτε τακτική, όπως είναι η εποχική έξαρση της γρίπης.
Μόλις την προηγούμενη Τρίτη η λίστα του ΕΚΑΒ με βαριά περιστατικά που «έψαχναν» για μια κλίνη σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αριθμούσε 14 ασθενείς, από τους οποίους νοσηλεύθηκαν στην Εντατική τελικά οι τέσσερις. Ηταν μια «καλή ημέρα», αφού συνήθως τα σχετικά αιτήματα σε καθημερινή βάση είναι 20-25, ενώ σε περιόδους έξαρσης της γρίπης ο αριθμός των περιστατικών στη γνωστή και ως «λίστα της ντροπής» φτάνει και τα 70 περιστατικά.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας του υπουργείου Υγείας, συνολικά στα νοσοκομεία του ΕΣΥ προβλέπονται 686 οργανικές κλίνες σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Τον περασμένο Ιούνιο ήταν ανεπτυγμένες 598 κλίνες Εντατικής εκ των οποίων εν λειτουργία ήταν 545. Ειδικά για το Λεκανοπέδιο «ανοικτές» είναι 227 κλίνες Εντατικής, από τις 252 ανεπτυγμένες και τις 261 που προβλέπονται στους οργανισμούς των νοσοκομείων. Οι αριθμοί αυτοί δεν ανταποκρίνονται πάντα στην αλήθεια, αφού πολλές φορές οι διοικήσεις των νοσοκομείων δεν δηλώνουν επισήμως ότι έθεσαν εκτός λειτουργίας κάποια κλίνη λόγω αποχώρησης προσωπικού από τη μονάδα, προσπαθώντας να καλύψουν το κενό είτε εκ των έσω είτε με προσλήψεις συμβασιούχων.
Πάντως, κατά κοινή ομολογία, διαχρονικά το ΕΣΥ επιχειρεί να καλύψει τις ανάγκες των ασθενών με περίπου 100 έως 150 κλίνες λιγότερες από αυτές που προβλέπεται να διαθέτει. Σύμφωνα δε με τις εκτιμήσεις των ειδικών, με δεδομένο ότι σε κάθε κλίνη νοσηλεύονται κατά μέσον όρο 30 ασθενείς τον χρόνο, θα μπορούσαν να νοσηλευθούν στις κλίνες Εντατικής που δεν λειτουργούν από 3.000 έως 4.500 ασθενείς, που είτε θα μείνουν διασωληνωμένοι σε κοινούς θαλάμους είτε αναβάλλουν μια σοβαρή επέμβαση περιμένοντας να αδειάσει θέση σε Εντατική.
Οπως ανέφερε στην «Κ» η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας, καθηγήτρια Πνευμονολογίας – Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Αναστασία Κοτανίδου, αν και οι θέσεις μόνιμου ιατρικού προσωπικού έχουν καλυφθεί το τελευταίο διάστημα με το «ξεπάγωμα» προσλήψεων στο οποίο προχώρησε το υπουργείο, παραμένουν ως βασικά προβλήματα η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού και ο εξοπλισμός που παλιώνει. Σοβαρές δυσκολίες υπάρχουν πλέον –και λόγω του brain drain– στην προσέλκυση εξειδικευόμενων γιατρών, ειδικά σε «δύσκολες μονάδες» νοσοκομείων του κέντρου με βαριά περιστατικά. Είναι ενδεικτικό ότι στις μονάδες της Θεσσαλονίκης είναι κενές 15 θέσεις εξειδικευόμενων γιατρών, στη μονάδα του «Ευαγγελισμού» έξι θέσεις, ενώ στη μονάδα του νοσοκομείου «Αττικόν», από τις επτά θέσεις, έχουν καλυφθεί οι τέσσερις.
Οι εκκλήσεις
Πρόσφατα ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών κάλεσε το υπουργείο να μεριμνήσει εγκαίρως για τη λειτουργία κλινών στις ΜΕΘ, ενόψει της εποχικής έξαρσης της γρίπης. Οπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΣΑ, «είναι απαράδεκτο και τριτοκοσμικό να παραμένουν καθημερινά τους χειμερινούς μήνες σε αναμονή για ΜΕΘ πενήντα και εξήντα ασθενείς και πολλοί από αυτούς να καταλήγουν πριν βρεθεί κρεβάτι». Συνήθως η γρίπη είναι αυτή που θυμίζει στις υγειονομικές αρχές της χώρας το πρόβλημα των ΜΕΘ. «Χρειάζεται ένας σοβαρός σχεδιασμός για την ενίσχυση των ΜΕΘ και όχι να τρέχουμε παραμονές γρίπης να προσλάβουμε προσωπικό», επισημαίνει στην «Κ» ο καθηγητής και διευθυντής της Β΄ Κλινικής Εντατικής Θεραπείας του ΕΚΠΑ Απόστολος Αρμαγανίδης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η μόνη εποχή που η πανεπιστημιακή ΜΕΘ στο «Αττικόν» άγγιξε το ζητούμενο από πλευράς λειτουργίας ήταν την περίοδο της πανδημίας γρίπης. «Η μονάδα είναι δυναμικότητας 27 κλινών. Ξεκινήσαμε πριν από 15 χρόνια με έξι κλίνες Εντατικής εν λειτουργία, οι οποίες έφτασαν τις 25 λίγο μετά το 2009 και την έναρξη της πανδημίας γρίπης. Σήμερα λειτουργούν 16 κλίνες, ενώ μέσα στην κρίση οι ανοικτές κλίνες κυμαίνονται από 12 έως 18, ανάλογα με το νοσηλευτικό προσωπικό», σημειώνει.
Μόνο οι προσλήψεις προσωπικού δεν επαρκούν. Σύμφωνα με την κ. Κοτανίδου, θα πρέπει να γίνει και σωστή κατανομή του προσωπικού αλλά και των κλινών, προκειμένου να ενισχυθούν οι ΜΕΘ σε νοσοκομεία που είναι σε θέση λόγω ύπαρξης πολλών ειδικοτήτων να αντιμετωπίσουν τα πολύ σοβαρά περιστατικά. Αυτό απαιτεί μια αξιολόγηση των υπαρχουσών μονάδων, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα, παρά τις σχετικές δεσμεύσεις του υπουργείου.