Οι δημιουργοί των νησίδων αριστείας

Οι δημιουργοί των νησίδων αριστείας

5' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Παρά τις αντίξοες συνθήκες στη χώρα έχω επιλέξει συνειδητά να εκπονώ στην πατρίδα μου το ερευνητικό μου έργο, διότι δεν επιθυμώ να φύγω εξ ανάγκης, παρά μόνο από επιλογή. Πιθανότατα ένας νέος ερευνητής μπορεί να βρει καλύτερες συνθήκες εργασίας και υψηλότερες οικονομικές απολαβές στο εξωτερικό. Αλλά ηθικές ανταμοιβές σε συνδυασμό με το να ζεις στο μέρος και με τους ανθρώπους που έχεις επιλέξει ο ίδιος και αγαπάς, είναι ισχυρό κίνητρο για να μείνω, προς το παρόν τουλάχιστον, στην Ελλάδα», λέει στην «Κ» ο 38χρονος Δημήτρης Ρακόπουλος. «Αν κάποιος έχει πάθος με την έρευνα, επικεντρωθεί στον στόχο, αφιερώσει χρόνο, τότε με σκληρή δουλειά μπορεί να κάνει καλή έρευνα, τουλάχιστον στα Μαθηματικά και δεν χρειάζεται να πάει στο εξωτερικό. Αρκούν γι’ αυτό και τα Γιάννενα, όπως σε εμένα», προσθέτει ο 68χρονος Σωτήρης Ντούγιας. Και οι δυο τους, μαζί με ακόμη άλλους 12 επιστήμονες που υπηρετούν σε ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, περιλαμβάνονται στη λίστα των 6.000 επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς, η οποία προκύπτει από την απήχηση του έργου τους –μέσω των αναφορών που έχουν λάβει οι δημοσιεύσεις τους από άλλους επιστήμονες διεθνώς– για την περίοδο 2006-2016. Οι 14 επιστήμονες αποδεικνύουν ότι παρά τις αντιξοότητες, την πενιχρή κρατική χρηματοδότηση και την περιφερειακή θέση μιας χώρας σε κρίση όπως η Ελλάδα, υπάρχουν νησίδες αριστείας στην ακαδημαϊκή της κοινότητα. Μπορεί να είναι λίγες, ίσως η χώρα όφειλε να επενδύσει στην καινοτομία και στη γνώση για να αντιμετωπίσει την κρίση. Ωστόσο, η πραγματική στήριξη στους ανθρώπους αυτούς και στις ερευνητικές ομάδες που κρύβονται πίσω τους σε συνδυασμό με τη ρεαλιστική αξιολόγηση της κατάστασης, αποτελούν βασικά στοιχεία για να επιταχυνθεί ο τροχός της αριστείας στην Ελλάδα. Πέντε από αυτούς μιλούν σήμερα στην «Κ».

Ειδικότερα, ο κατάλογος «The Highly Cited Researchers» συντάσσεται από τον διεθνώς αναγνωρισμένο οργανισμό Thomson Reuters στο πλαίσιο του project Clarivate Analytics και στηρίζεται στα στοιχεία της ερευνητικής βάσης δεδομένων Web of Science. Από τα περίπου 9.000.000 ερευνητών διεθνώς, συντάχθηκε ο πίνακας με τους καλύτερους 6.000 ερευνητές, το έργο των οποίων είναι σημαντικό, σύμφωνα με συγκεκριμένους δείκτες και αποτελεί συγχρόνως πηγή για τις εργασίες άλλων ερευνητών. «Οταν άλλοι ερευνητές κάνουν αναφορά στο επιστημονικό σου έργο –άλλωστε είναι το κριτήριο της εν λόγω διάκρισης– αποτελεί σημαντική επιβράβευση», παρατηρεί ο κ. Ρακόπουλος, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΜΠ στον τομέα της μηχανικής. «Ο κατάλογος βασίζεται σε διαφορετικά ποιοτικά κριτήρια, και χαρακτηρίζει την επιρροή των επιστημόνων την τελευταία δεκαετία. Δεν αξιολογεί πόσες αναφορές έχουν όλες συνολικά οι δημοσιεύσεις ενός ερευνητή, αλλά κατατάσσει με βάση τις περισσότερες αναφορές που συγκέντρωσε ένα άρθρο ανά έτος», παρατηρεί στην «Κ» η Aρτεμις Χατζηγεωργίου, καθηγήτρια Βιοπληροφορικής στο Παν. Θεσσαλίας και συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ.

Οι περισσότεροι δεν βασίζονται στην κρατική χρηματοδότηση για την έρευνά τους, αλλά την προχωρούν καταφέρνοντας να διεκδικήσουν με επιτυχία ιδιαίτερα ανταγωνιστικά διεθνή προγράμματα. «Η εξωστρέφεια, μέσω των συνεργασιών με ερευνητές από όλο τον κόσμο, μας βοηθά να επιτυγχάνουμε υψηλή χρηματοδότηση από άκρως ανταγωνιστικά προγράμματα. Αυτό είναι βασικό στοιχείο της αριστείας και της επιτυχίας. Και βέβαια, η προσήλωση στον στόχο και η δουλειά» τονίζει στην «Κ» ο κ. Γιάννης Μανιός, καθηγητής στο τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, ο οποίος εστιάζει στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων.

Μάλιστα, είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο ότι μεταξύ των 14 Ελλήνων επιστημόνων ορισμένοι εργάζονται σε μικρά ή περιφερειακά ιδρύματα. «Γνώμονας για τις επιλογές μας είναι να παράγουμε ερευνητικά αποτελέσματα με στόχο τη βελτίωση του επιπέδου ζωής, προς όφελος όλων και όχι η έρευνα για την έρευνα, αν και αυτό έχει τη δική του αξία», προσθέτει ο κ. Μανιός. «Το Διαδίκτυο σήμερα δίνει τεράστιες δυνατότητες στην έρευνα και στην επιστήμη. Ακόμη κι αν προέρχεσαι από ένα μικρό ίδρυμα, ή μια χώρα περιφερειακή, εάν η δουλειά σου είναι ποιοτική θα γίνει γνωστή. Και αυτό μετρά και για τους φοιτητές μας, που είναι αληθινά εξαιρετικοί», λέει η κ. Χατζηγεωργίου. «Δεν πήγα στο εξωτερικό, δεν είχα χρηματοδότηση, δεν είχα την οικονομική δυνατότητα να παρακολουθήσω πολλά παγκόσμια συνέδρια, υπηρετούσα σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο και παρ’ όλα αυτά νομίζω ότι κατάφερα κάτι σημαντικό», προσθέτει ο κ. Ντούγιας, ομότιμος καθηγητής στο τμήμα Μαθηματικών του Παν. Ιωαννίνων. «Θα μας βοηθούσε, φυσικά, η μικρή κρατική χρηματοδότηση να είχε σταθερή ροή και όχι διακοπές που επιβραδύνουν τα πράγματα», προσθέτει ο κ. Μανιός, τονίζοντας ότι ένα μικρό ίδρυμα όπως το Χαροκόπειο έχει τη δυνατότητα να είναι καλύτερα οργανωμένο και με ουσιαστικότερη αξιοποίηση πόρων, υποδομών και προσωπικού.

Ο πρύτανης Θ. Δημόπουλος

«Το πανεπιστήμιό μας στηρίζει εξίσου όλες τις μορφές έρευνας και προωθεί τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της με ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις. Το ερευνητικό αυτό έργο διέπεται από την αρχή ότι ο ρόλος της έρευνας στη σύγχρονη κοινωνία δεν είναι μόνο η παραγωγή νέας γνώσης αλλά και η αξιοποίηση των επιτευγμάτων της ερευνητικής δραστηριότητας του ιδρύματος από τον ευρύτερο χώρο της αγοράς και της κοινωνίας» λέει από την πλευρά του στην «Κ» ο καθηγητής Ιατρικής κ. Θάνος Δημόπουλος, ο οποίος βρίσκεται στη λίστα των 14 αλλά είναι και πρύτανης του Παν. Αθηνών. «Μόνο την τελευταία τριετία, και παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση, η μέση ετήσια χρηματοδότηση που έχουν προσελκύσει μέσω ανταγωνιστικών προγραμμάτων οι καθηγητές του ΕΚΠΑ για έργα έρευνας-τεχνολογίας και ανάπτυξης υπερβαίνει τα 60 εκατ. ευρώ», προσθέτει.

Η στήριξη των νησίδων αριστείας είναι απαραίτητη, καθώς το έργο τους είναι «μαγιά προόδου» για τη χώρα. Ενδεικτικά, όπως τονίζει ο κ. Ρακόπουλος, «εάν με τη διάκρισή μου έχω καταφέρει να κάνω έστω και έναν Ελληνα να χαμογελάσει και να νιώσει περήφανος για την πατρίδα μας, μου δίνει ιδιαίτερη χαρά και ηθική ικανοποίηση. Αλλωστε, κατά κανόνα κυρίως σε τέτοιου είδους ανταμοιβές μπορεί να προσβλέπει κάποιος που επιλέγει να αφιερώσει τη ζωή του στην έρευνα, ειδικά στην Ελλάδα σήμερα».

Γιατί λείπει από τον πίνακα ο Φρόιντ

Το Clarivate Analytics είναι έγκριτος οίκος αξιολόγησης που απονέμει στα περιοδικά τον Impact Factor (συντελεστής επιρροής). Το 2018 περιλαμβάνει 6.078 ερευνητές κορυφαίων αναφορών, με 4.058 εξ αυτών σε 21 επιστημονικά πεδία θετικών επιστημών και κοινωνικών επιστημών και 2.020 σε διεπιστημονικά πεδία. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στο Clarivate Αnalytics για την επιλογή των ερευνητών με υψηλή διάκριση προέρχονται από τους δείκτες βασικών επιστημών, οι οποίοι προκύπτουν από 140.990 άρθρα και ερευνητικές εργασίες υψηλής απήχησης και επίδρασης. Κάθε μία από αυτές τις ερευνητικές εργασίες κατατάσσεται στο κορυφαίο 1% των άρθρων με τον μεγαλύτερο αριθμό ετεροαναφορών για κάθε συγκεκριμένο έτος. Ωστόσο, η κατάταξη δεν γίνεται με βάση τον συνολικό αριθμό ετεροαναφορών που έχει κάποιος ερευνητής. Ετσι, μπορεί κάποιος σε μια λίστα όπως του Google Scholar να βρίσκεται ψηλά λόγω του συνολικού αριθμού ετεροαναφορών αλλά να μην έχει άρθρα στο 1% ή στο 5% της απήχησης παγκοσμίως. Μία ακόμη παράμετρος που διαφοροποιεί την εν λόγω κατάταξη είναι ότι βάζει χρονικό πλαίσιο στα papers που επιλέγονται ως κορυφαία 1%. Για φέτος μπήκε η περίοδος 2006-2016. Ετσι δεν είναι τυχαίο ότι π.χ. από τον πίνακα λείπουν οι αναφορές στον Σίγκμουντ Φρόιντ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή