Παραδόξως, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα ευχόταν στο επικριτικό προς την κυβέρνησή του κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» όχι μόνο να οργανωθεί σε κόμμα αλλά και να σημειώσει εκλογικές επιτυχίες, αφού οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι ένας τέτοιος σχηματισμός θα αφαιρούσε ψήφους από τον «Εθνικό Συναγερμό» της Μαρίν Λεπέν και από την «Ανυπότακτη Γαλλία» του Ζαν-Λικ Μελανσόν. Στους κόλπους του κινήματος που συγκλόνισε τη Γαλλία έχουν πράγματι αναδυθεί στελέχη που καταρτίζουν λίστα συμμετοχής στις ευρωεκλογές, αλλά τίποτα δεν εγγυάται ότι θα τα καταφέρουν, ούτε ότι θα έχουν εκλογική απήχηση.
Το σίγουρο είναι ότι τα «Γιλέκα» έβαλαν ήδη με άλλους τρόπους τη σφραγίδα τους στην εκστρατεία για τις ευρωεκλογές και ευρύτερα στη γαλλική πολιτική. Το καμπανάκι που χτύπησε δεν παύει να ηχεί επειδή έφθασαν οι γιορτές, λιγόστεψαν οι συμμετέχοντες στις κινητοποιήσεις και αποκαταστάθηκε η κυκλοφορία στους αποκλεισμένους κυκλικούς κόμβους.
Οταν το «ξεχασμένο» κομμάτι της κοινωνίας εκφράζει τόση συσσωρευμένη οργή, είναι προφανές ότι δεν λειτουργούν οι εξισορροπητικοί μηχανισμοί που έχουν σκοπό να μετριάσουν τις ανισότητες. Και αν η ανάπαυλα των Χριστουγέννων παρερμηνευθεί ως λήξη συναγερμού και αφορμή για εφησυχασμό, κανείς δεν θα εκπλαγεί όταν το μέλλον, στους δρόμους και στις κάλπες, αποδειχθεί ταραχώδες.
Περισσότερο και από τη δήλωση κατανόησης και μεταμέλειας του Εμανουέλ Μακρόν στο τηλεοπτικό του διάγγελμα, περισσότερο και από το πακέτο παροχών 10 δισ. ευρώ που αίφνης βρέθηκαν κατά παράβαση όλων των προηγούμενων πολιτικών, εκείνο που αποκάλυψε τον φόβο των γαλλικών ελίτ ήταν αυτό που συνέβη την Τετάρτη.
Αυξήσεις αμέσως
Οι αστυνομικοί, οι οποίοι τις τελευταίες πέντε εβδομάδες συγκρούονταν στους δρόμους με τους διαδηλωτές, κατέβηκαν οι ίδιοι σε διαδηλώσεις και απέσπασαν μέσα σε μία ημέρα μεγαλύτερες αυξήσεις από αυτές που είχαν αποσπάσει στα τελευταία δέκα χρόνια συνδικαλιστικής δράσης. Οταν μάλιστα οι αστυνομικοί προσπάθησαν να μεταφέρουν τις διεκδικήσεις τους μπροστά στο προεδρικό μέγαρο, υποχρεώθηκαν να συγκρουστούν μαζί τους οι συνάδελφοί τους των ειδικών αστυνομικών δυνάμεων (CRS).
Η πολιτική ανασφάλεια έβαλε «στο ψυγείο» τις επώδυνες μεταρρυθμίσεις που υποσχόταν ο Εμανουέλ Μακρόν, ενώ οι σύμβουλοι του προέδρου (του οποίου το στυλ διακυβέρνησης είχε παρομοιαστεί με τον Ολύμπιο Δία) δηλώνουν πλέον ότι «δεν μπορούμε να πολιτευόμαστε αγνοώντας τον λαό». Μετά τις γιορτές, ο Γάλλος πρόεδρος θα επιχειρήσει να ανακτήσει τη χαμένη κοινωνική συναίνεση όχι μόνο υλοποιώντας τις παροχές των 10 δισ. αλλά και θέτοντας το ζήτημα της κοινωνικής προστασίας στην πρώτη γραμμή της καμπάνιας για τις ευρωεκλογές. «Για να δώσει ένα “κοινωνικό” χρώμα στην προεκλογική του εκστρατεία, ο Μακρόν σκοπεύει να προβάλει τους κανόνες που έχουν τεθεί για τις ενδοκοινοτικές μετακινήσεις εργαζομένων, ενώ φιλοδοξεί να παρουσιάσει σχέδιο φορολόγησης των γιγάντων της ψηφιακής τεχνολογίας», αναφέρει η εφημερίδα «Μοντ». Στις κινητοποιήσεις των «Κίτρινων Γιλέκων», αφθονούσαν οι γαλλικές σημαίες ως αναφορά στην εξεγερτική ιστορία του γαλλικού λαού αλλά και ως σύμβολο εθνικής αναδίπλωσης ανθρώπων που έλκονταν από τον απλουστευτικό λόγο της Ακροδεξιάς. Ο Μακρόν δεν μπορεί να τους ακολουθήσει στα μονοπάτια της ξενοφοβίας, αλλά το επιτελείο του φιλοδοξεί να καταρτίσει σχέδιο για να συγκρατήσει τη φυγή επιχειρήσεων, που τροφοδοτεί την επιχειρηματολογία της Λεπέν. Επίσης, ο πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ εμφανίστηκε δεκτικός σε ένα από τα βασικά αιτήματα των διαδηλωτών, την εμβάθυνση της δημοκρατίας, μέσα από τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων με πρωτοβουλία πολιτών. Το ζήτημα της γνήσιας δημοκρατικής εκπροσώπησης απασχόλησε πάρα πολύ τους διαδηλωτές, οι οποίοι απέρριψαν την κεντρική πολιτική σκηνή (βασικό σύνθημα «Macron demission»), τα παραδοσιακά συνδικάτα, τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης (χαρακτηριστική η οργή απέναντι στο κανάλι France 3 που παραποίησε πλακάτ με το παραπάνω σύνθημα, αφήνοντας μόνο τη λέξη «Μακρόν») ακόμη και τα κόμματα διαμαρτυρίας.
Δώρα στα παιδιά των εργαζομένων του Ελιζέ μοίρασαν ο Γάλλος πρόεδρος, του οποίου η δημοτικότητα συρρικνώθηκε έτι περαιτέρω τις τελευταίες εβδομάδες, με τη σύζυγό του.
Ενα κομβικό ερώτημα
Οι οπαδοί της δημοσιονομικής ορθοδοξίας προειδοποιούν ότι η αλλαγή πλεύσης θα αυξήσει τα ελλείμματα και θα ανοίξει ακόμη μεγαλύτερο χάσμα ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, προειδοποιήσεις που φέρνουν στην επιφάνεια ένα κομβικής σημασίας ερώτημα. Αν η διάρθρωση της παγκόσμιας οικονομίας και οι καταναγκασμοί της Ευρωζώνης υποχρεώνουν τους ηγέτες είτε να δυναμιτίσουν την κοινωνική ειρήνη με αντιλαϊκά μέτρα, είτε να ρισκάρουν τον οικονομικό μαρασμό και την οργή των αγορών με φιλολαϊκά μέτρα, μήπως το πρόβλημα βρίσκεται στους κανόνες;
Τα «Κίτρινα Γιλέκα» έδειξαν ότι οι συσχετισμοί μπορούν να αλλάξουν και τα αδύνατα να γίνουν δυνατά αν ένα κίνημα είναι αρκετά επίμονο και αποφασισμένο. Αλλά οι βαθιές συστημικές αλλαγές, σε αντίθεση με τα χριστουγεννιάτικα δώρα των 10 δισ. ευρώ, προϋποθέτουν να ασκηθεί το επίπεδο της πίεσης που ασκήθηκε στον Μακρόν σε πολλούς ισχυρούς ηγέτες ταυτόχρονα. Αυτό δεν είναι εφικτό, γιατί το κάθε καζάνι που βράζει έχει διαφορετικές αντοχές – ως εκ τούτου, οι μηχανισμοί που διαιωνίζουν και διογκώνουν τις ανισότητες μπορεί να πυροδοτούν από καιρό σε καιρό αντιδράσεις, αλλά τίποτα δεν δείχνει αυτή τη στιγμή να τους αγγίζει.
Ο απολογισμός των πέντε εβδομάδων
Πέντε εβδομάδες διαδηλώσεων, με συνεχή παρουσία σε μπλόκα κυκλικών κόμβων σε όλη τη Γαλλία και κινητοποιήσεις στις μεγάλες πόλεις τα Σάββατα, συγκλόνισαν τη χώρα με τρόπο που ήταν αδύνατο να προβλεφθεί στις αρχές Νοεμβρίου, όταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούσαν οι πρώτες εκκλήσεις για τις συγκεντρώσεις της 17ης Νοεμβρίου. Την ημέρα εκείνη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, συγκεντρώθηκαν σε όλη τη Γαλλία 287.000 διαδηλωτές. Ακολούθησαν τις επόμενες εβδομάδες 106.000, 136.000, 130.000 και 66.000 διαδηλωτές, παρά τα σοβαρά επεισόδια και τις χιλιάδες προσαγωγές. Για να εκτονωθεί το φορτισμένο κλίμα, ο Γάλλος πρόεδρος ανέστειλε την επιβολή φορολογίας στα καύσιμα και ανακοίνωσε παροχές ύψους 10 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό θα προέλθει εν μέρει από την καθυστέρηση για ένα χρόνο των φοροελαφρύνσεων για επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 250 εκατ. ευρώ, από την επιβολή φόρων στις εταιρείες GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon) αλλά και από τον δανεισμό, που θα αυξήσει το έλλειμμα από το 2,8% στο 3,2% του ΑΕΠ. Στα εκκρεμή ζητήματα παραμένει το πότε οι ασφαλιστικές εταιρείες θα χορηγήσουν τα 100 έως 200 εκατ. ευρώ αποζημιώσεων, που σύμφωνα με την εφημερίδα Figaro δικαιούνται ιδιώτες και επιχειρήσεις που υπέστησαν ζημίες.