Τη στιγμή που στην Ουάσιγκτον ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει εντελώς απομονωμένος στην απόφασή του για απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία και πολλά στελέχη των Ρεπουμπλικανών προσπαθούν να επιβραδύνουν την υλοποίησή της, οι Κούρδοι μαχητές του YPG εμφανίζονται να αποχωρούν από το Μανμπίτζ στη βόρεια Συρία, περιοχή που απέχει μόλις 30 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα.
Κονβόι 400 τουλάχιστον Κούρδων εθεάθη την Τετάρτη να απομακρύνεται από την εύφλεκτη ζώνη, που συνιστά και ένα από τα κρισιμότερα σημεία της συριακής σύρραξης, όπου τέμνονται τρεις σφαίρες επιρροής, της Ρωσίας, της Τουρκίας και των ΗΠΑ. «Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, σχεδόν 400 Κούρδοι έχουν φύγει από το Μανμπίτζ», ανακοίνωσε το συριακό υπουργείο Αμυνας, στο πλαίσιο της συμφωνίας για αποκατάσταση της ομαλότητας στη βόρεια Συρία. Το συριακό υπουργείο προέβαλε μάλιστα σχετικό βίντεο από την απόσυρση με μαχητές να κυματίζουν σημαίες του YPG, του ισχυρότερου πυλώνα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), μιας συμμαχίας ανταρτών, που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Φοβούμενο επίθεση από την Τουρκία μετά την αμερικανική αποχώρηση από τη Συρία, το YPG ζήτησε από τις κυβερνητικές δυνάμεις να αναπτυχθούν στην περιοχή γύρω από το Μανμπίτζ.
Υπενθυμίζεται ότι η Αγκυρα θεωρεί το YPG τρομοκρατική οργάνωση που διατηρεί σχέσεις με το ΡΚΚ στο εσωτερικό της τουρκικής επικράτειας. Από το 2016, οι υπό τουρκική κάλυψη δυνάμεις ελέγχουν μια περιοχή κοντά στα σύνορα και η Τουρκία ζητεί επίμονα να αναδιπλωθεί το YPG από την περιοχή και να μεταβεί στην ανατολική όχθη του Ευφράτη. Οι αμερικανικές δυνάμεις διασφάλισαν τη σταθερότητα στο Μανμπίτζ μετά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους εκεί το 2016 και διενεργούσαν κοινές περιπολίες με τις τουρκικές δυνάμεις από τον Νοέμβριο για να διασκεδάσουν τις ανησυχίες της Αγκυρας.
Στο μεταξύ, η απόφαση του Τραμπ για απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία, ενθάρρυνε μία σειρά από χώρες να ενισχύσουν την παρουσία τους, εκμεταλλευόμενες το κενό ασφαλείας που θα αφήσει η Αμερική. Μπορεί ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιαμ να άφησε τη Δευτέρα να εννοηθεί ότι η αναχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων θα πραγματοποιηθεί σταδιακά και αργά, πολλοί είναι αυτοί που ετοιμάζονται για τις εξελίξεις μετά την αναδίπλωση των ΗΠΑ. Το Ιράκ, μια χώρα που έχει ζήσει τις συνέπειες από την αμερικανική έξοδο, έχει ενισχύσει τους δεσμούς με τη Συρία ως απόρροια μιας κοινής προσπάθειας αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους.
Ερωτηθείς την περασμένη Κυριακή για τις προθέσεις της Βαγδάτης, ο Ιρακινός πρωθυπουργός Αντέλ Αμπντούλ Μαχντί εξήγησε ότι η χώρα του παίρνει πρωτοβουλίες και δεν αντιδρά απλώς στην κατάσταση. Το Ιράκ και η Συρία, που είχαν σχέση χρόνιας αντιπαλότητας επί Σαντάμ Χουσεΐν, οδηγήθηκαν σε προσέγγιση μετά την αμερικανική επέμβαση το 2003, όταν ανετράπη ο Σαντάμ και εγκαταστάθηκε στην εξουσία μια σιιτική κυβέρνηση. Η εξέλιξη πυροδότησε σουνιτική εξέγερση αρχικά από την Αλ Κάιντα και στη συνέχεια από το Ισλαμικό Κράτος που εξαπλώθηκε στη Συρία, η οποία βίωνε μια ξεχωριστή εξέγερση, που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και περιφερειακούς συμμάχους, ανάμεσά τους το Ισραήλ, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία. Κι ενώ αρχική επιδίωξη της Ουάσιγκτον ήταν η απομάκρυνση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ, μόλις αυτήν την εβδομάδα ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Τζέρεμι Χαντ, προέβλεψε ότι ο Ασαντ θα παραμείνει λίγο ακόμη στην εξουσία, «χάρη στη στήριξη της Ρωσίας». Η σύγκλιση των συμφερόντων Ιράκ και Συρίας έχει βοηθήσει και το Ιράν, που έχει συνάψει οικονομικές συμφωνίες με αμφότερες τις χώρες-συμμάχους του στον πόλεμο επιρροής με τη Σαουδική Αραβία στην περιοχή. Η ιρανική παρουσία στη Συρία έχει δικαιώσει τους φόβους των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Η Συρία από την πλευρά της θεωρεί μόνο τη Ρωσία, το Ιράν και το Ιράκ νόμιμους συμμάχους της στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους και έχει χαρακτηρίσει παράνομη την αμερικανική παρουσία με βάση το διεθνές δίκαιο.
Ανάμειξη ξένων δυνάμεων
Ο Τραμπ υποσχέθηκε πολλές φορές ένα τέλος στους αέναους πολέμους στη Μέση Ανατολή, αλλά η απόφασή του για αποχώρηση από τη Συρία μετά τηλεφώνημα με τον Ερντογάν επέτεινε τις ανησυχίες των Κούρδων για νέες τουρκικές επιχειρήσεις εις βάρος του YPG. Κάποιες ευρωπαϊκές δυνάμεις επίσης αναμείχθηκαν, με επικεφαλής τη Γαλλία που διατηρεί στρατεύματα στο πλαίσιο της υπό αμερικανικό έλεγχο συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους και έσπευσε να διακηρύξει την υποστήριξή της προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Ο ίδιος ο Γκρέιαμ διευκρίνισε την Κυριακή μετά τη συνάντησή του με τον Τραμπ ότι προϋπόθεση για την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία είναι «η οριστική ήττα του Ισλαμικού Κράτους, να μην αναπληρώσει το κενό το Ιράν και να προστατευθούν οι Κούρδοι σύμμαχοί μας».
Τέλος, Ρωσία και Τουρκία, αν και βρίσκονται σε διαφορετικές πλευρές της σύρραξης, έχουν καταλήξει πρόσφατα σε μνημόνιο αμοιβαίας κατανόησης, καθώς έχουν συνεργαστεί μαζί με το Ιράν για την έναρξη ειρηνευτικής διαδικασίας. Οι δύο χώρες υπήρξαν άλλωστε εγγυήτριες της πρόσφατης εκεχειρίας τον Σεπτέμβριο στο Ιντλίμπ, την τελευταία επαρχία που τελούσε υπό τον έλεγχο της ισλαμικής εξέγερσης εναντίον της συριακής κυβέρνησης. Με την αντιπολίτευση να έχει ηττηθεί και το Ισλαμικό Κράτος να βρίσκεται στο χείλος της ολοκληρωτικής καταστροφής, οι περισσότερες χώρες έχουν σταματήσει να ζητούν την απομάκρυνση του Ασαντ, αν και εξακολουθούν να τον κατηγορούν για εγκλήματα πολέμου. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν ξανάνοιξαν τις πρεσβείες τους στη Δαμασκό, ενώ σε ανάλογη χειρονομία αναμένεται να προβεί και το Ριάντ.
Επαφές Αγκυρας – ΗΠΑ για Γκιουλέν
ΑΓΚΥΡΑ. Αποστολή Αμερικανών αξιωματούχων είχε συνάντηση με Τούρκους πολιτικούς προκειμένου να συζητηθεί το πάγιο αίτημα της Αγκυρας για έκδοση του μουσουλμάνου κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος κατηγορείται ότι βρίσκεται πίσω από το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα το 2016. Αυτό μετέδωσε προχθές το πρακτορείο Ανατολή, προσθέτοντας ότι η αμερικανική αποστολή, στην οποία συμμετέχουν στελέχη του FBI αναμενόταν να έχει επαφές με εκπροσώπους των υπουργείων Εξωτερικών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της Τουρκίας. Η εφημερίδα «Χουριέτ» έγραψε εξάλλου ότι η αποστολή επρόκειτο να έχει συνομιλία με βασικό κατηγορούμενο για την ενορχήστρωση του πραξικοπήματος από αεροπορική βάση στην Αγκυρα. Η Τουρκία έχει ζητήσει την έκδοση Γκιουλέν, ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ. Ο Τούρκος κληρικός αρνείται πάντως οιαδήποτε ανάμειξη στο πραξικόπημα που στοίχισε τη ζωή σε 250 ανθρώπους. Από το πραξικόπημα ώς σήμερα, η Τουρκία έχει συλλάβει ή αποπέμψει από τις θέσεις τους δεκάδες χιλιάδες πολίτες που συνδέονται με το κίνημα του Γκιουλέν. Toν περασμένο μήνα ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε δηλώσει ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διαβεβαίωσε τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν ότι οι ΗΠΑ εργάζονται για την έκδοση του Γκιουλέν. Αργότερα, όμως, ο Λευκός Οίκος διέψευσε ότι υπάρχει δέσμευση για την έκδοση του 77χρονου ιμάμη. Ωστόσο, οι προχθεσινές επαφές ενδέχεται όντως να αποφέρουν καρπούς και να σημειωθεί πρόοδος στην υπόθεση.