Το 2014, ο Τζον Κρίαν, καθηγητής στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Κορκ στην Ιρλανδία, παρακολούθησε ένα συνέδριο στην Καλιφόρνια για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Δεν ήταν ειδικός στην άνοια. Ο Κρίαν μελετούσε το μικροβίωμα, τα τρισεκατομμύρια μικρόβια που υπάρχουν στο υγιές ανθρώπινο έντερο. Ωστόσο, ο δρ Κρίαν και άλλοι επιστήμονες βρήκαν αποδείξεις ότι αυτά τα μικρόβια πιθανώς να επηρέαζαν τη συμπεριφορά και τον εγκέφαλο. Ισως το μικροβίωμα, όπως τόνισε στο συνέδριο, να σχετιζόταν με την εμφάνιση του Αλτσχάιμερ.
Πολλά έχουν αλλάξει έκτοτε. Η έρευνα εξακολουθεί να αποδεικνύει εντυπωσιακούς συνδέσμους ανάμεσα στο μικροβίωμα και στον εγκέφαλο. Οι επιστήμονες βρίσκουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι το μικροβίωμα μπορεί να διαδραματίζει κάποιο ρόλο όχι μόνο στο Αλτσχάιμερ αλλά και στη νόσο του Πάρκινσον, την κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια, τον αυτισμό και σε άλλες παθήσεις. Πολλοί νευροεπιστήμονες επισημαίνουν ότι οι νέες μελέτες μετέβαλαν τον τρόπο με τον οποίο «βλέπουν» τον εγκέφαλο.
Ενας από τους σκεπτικιστές, που διατύπωναν αμφιβολίες γι’ αυτή τη θεωρία, ήταν ο Σανγκράμ Σινόντια, νευροβιολόγος στο πανεπιστήμιο του Σικάγο. Επειτα από σειρά πειραμάτων, σήμερα υποψιάζεται ότι κάποια είδη μικροβίων στο έντερο, ίσως και μόνο ένα, μπορεί να επηρεάζουν την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ, πιθανώς απελευθερώνοντας κάποια χημικά τα οποία μεταβάλλουν τον τρόπο δράσης των ανοσοκυττάρων στον εγκέφαλο.
Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι μικρόβια ζουν μέσα μας. Ωστόσο, το μικροβίωμα άργησε να ανακαλυφθεί. Στις αρχές του 2000, η επιστήμη του μικροβιώματος έκανε ένα μεγάλο άλμα, όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν πώς να αποκωδικοποιήσουν τις αλληλουχίες DNA από αυτά τα μικρόβια. Ετσι οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτή τη νέα τεχνολογία προκειμένου να κατανοήσουν πώς το μικροβίωμα επηρεάζει σημεία του ανθρώπινου σώματος, που είναι γεμάτα βακτήρια, όπως είναι το έντερο και το δέρμα. Λίγοι, όμως, είναι εκείνοι που αναρωτήθηκαν τι συνέβαινε στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος, άλλωστε, προστατεύεται από μία μικροβιακή εισβολή από το λεγόμενο φράγμα αίματος-εγκεφάλου. Υπό φυσιολογικές συνθήκες μόνο πολύ μικρά μόρια μπορούν να το διαπεράσουν.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, το μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά των ποντικών, ενώ διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά που πάσχουν από αυτισμό διαθέτουν παράξενα μικροβιακά είδη στα περιττώματά τους. Ταυτόχρονα, καταγράφηκαν διαφορές στις μικροβιακές αποικίες και ατόμων που πάσχουν από άλλες ασθένειες του εγκεφάλου. Αυτοί οι συσχετισμοί δεν αποδεικνύουν τη σχέση αιτίου και αιτιατού. Ο εντοπισμός ενός ασυνήθους μικροβιώματος σε άτομα που έχουν Αλτσχάιμερ δεν σημαίνει ότι τα βακτήρια προκαλούν τη νόσο. Μπορεί να συμβαίνει και το αντίθετο. Οι ασθενείς συχνά αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες, έτσι ώστε να ευνοείται η ύπαρξη κάποιων μικροβίων στο έντερο.
Ο Σαρκίς Μαζμανιάν, μικροβιολόγος από το Καλτέκ, ανακάλυψε ένα είδος μικροβίου που μπορεί να πυροδοτήσει τη νόσο του Πάρκινσον στα ποντίκια. Τώρα πειραματίζεται με φάρμακα, τα οποία μπορούν να παρεμποδίσουν τα σήματα που στέλνει το μικρόβιο στο πνευμονογαστρικό νεύρο.