«Δεν θέλουμε νέα κούρσα εξοπλισμών. Δεν θέλουμε νέο Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά δεν μπορούμε να είμαστε αφελείς». Μία μέρα πριν από την 70ή επέτειο από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, ο γ.γ. του Οργανισμού Γενς Στόλτενμπεργκ αναφέρθηκε με σαφήνεια στη ρωσική απειλή κατά την ομιλία του ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον. Υπεραμυνόμενος της αποστολής του και απαντώντας έτσι εμμέσως στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένως αμφισβητήσει κατά πόσον έχει νόημα σήμερα ο διατλαντικός θεσμός, ο Στόλτενμπεργκ υπενθύμισε ότι το ΝΑΤΟ υπήρξε αποτελεσματικό για την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ.
Οι συγκεκριμένες αποστροφές του απέσπασαν το παρατεταμένο χειροκρότημα των μελών του Κογκρέσου, που δεν έχει ανάγκη από επιχειρήματα για τον λόγο ύπαρξης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. «Αμφισβητώντας το ΝΑΤΟ τόσο άμεσα ο Τραμπ προσέφερε στο Κογκρέσο μια ισχυρή υπενθύμιση πόσο σημαντικό είναι το ΝΑΤΟ και αυτό ακριβώς παρακολουθούμε σήμερα μέσα από την ομιλία του Στόλτενμπεργκ», σχολίασε η Χέδερ Κόνλεϊ, διευθύντρια του ευρωπαϊκού προγράμματος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών με έδρα την Ουάσιγκτον. Πάντως, ο Στόλτενμπεργκ έπλεξε το εγκώμιο του Τραμπ για τις πιέσεις που ασκεί στους συμμάχους να αυξήσουν τη συνδρομή τους στη χρηματοδότηση του Οργανισμού, φωτίζοντας τα θετικά στοιχεία της συνεισφοράς του Αμερικανού προέδρου και αποφεύγοντας να αναφερθεί στα αρνητικά.
Λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης του ειδικού ανακριτή, Ρόμπερτ Μιούλερ για τον ρόλο της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ και την ενδεχόμενη συνέργεια του Τραμπ με τη Μόσχα για την ανάδειξή του στην προεδρία, ο αντιπρόεδρος της χώρας, Μάικ Πενς, αντέστρεψε τους όρους, κατηγορώντας δύο από τους σημαντικότερους συμμάχους της Ουάσιγκτον, την Τουρκία και τη Γερμανία για στρατιωτική και ενεργειακή αντίστοιχα εξάρτηση από τη Ρωσία. Πέρα από τις προειδοποιήσεις προς την Αγκυρα για τους S-400, ο Πενς κάλεσε το Βερολίνο να μην προχωρήσει στην ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2 γιατί έτσι κινδυνεύει να γίνει όμηρος της Ρωσίας. Τη στιγμή εξάλλου που ο αντιπρόεδρος αναφέρθηκε στη συμβολή του Ντόναλντ Τραμπ στην ακμή του ΝΑΤΟ, κάνοντας μία μικρή παύση για το απαραίτητο χειροκρότημα των δύο σωμάτων του Κογκρέσου, η αίθουσα παρέμεινε σιωπηλή. Με αφορμή τα 70ά του γενέθλια, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ευχήθηκε στο ΝΑΤΟ να απαλλαγεί από «έμμονες ιδέες και φοβίες». Η επίσημη εκπρόσωπός του Μαρία Ζαχάροβα συνεχάρη τη Συμμαχία και της ευχήθηκε να αποκτήσει ηρεμία και σοφία. «Τι θα ήθελα να ευχηθώ στο ΝΑΤΟ, αυτές τις μέρες των γενεθλίων του; Ασφαλώς εσωτερική ηρεμία, να εκνευρίζεται λιγότερο και να μην κυριεύεται από έμμονες ιδέες και φοβίες. Και φυσικά θα ήθελα να του ευχηθώ να αποκτήσει σοφία», δήλωσε.
Πολλοί αναλυτές, πάντως, θεωρούν ότι τα προβλήματα και οι εσωτερικές τριβές στους κόλπους του ΝΑΤΟ δεν ξεκίνησαν όταν ανέλαβε την αμερικανική προεδρία ο Τραμπ. Το γεγονός ότι οι σύμμαχοι, με επικεφαλής τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία, αρνούνται να προσεγγίσουν τον στόχο των αμυντικών δαπανών στα επίπεδα του 2% του ΑΕΠ τους προκαλεί πλέον την ανοιχτή ενόχληση της Ουάσιγκτον. Eχοντας υποσχεθεί ότι οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας θα φτάσουν το 1,5% το 2024, τα σχέδια που ανακοίνωσε πρόσφατα ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς προβλέπουν ακόμη και μείωση στο 1,25% επί του ΑΕΠ το 2023. Πολλοί συντηρητικοί βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού θεωρούν ότι τέτοιου είδους υπαναχωρήσεις δικαιώνουν τον Τραμπ και πλήττουν την αξιοπιστία του Βερολίνου. Σοσιαλδημοκράτες βουλευτές αντίθετα θεωρούν ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών παραμένει ταμπού στη χώρα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο και το τραυματικό παρελθόν της, που εξωθεί το Βερολίνο να προκρίνει πάντα ειρηνικές λύσεις. «Είτε ο Σολτς συσπειρώνει το δικό του κόμμα είτε το αντιαμερικανικό του ακροατήριο, επειδή προσβλέπει μελλοντικά στην καγκελαρία, το κύρος της Γερμανίας δοκιμάζεται σοβαρά», επισημαίνει η Τζούντι Ντέμπσεϊ, αναλύτρια στο Carnegie Europe.
Το μήνυμα του Πομπέο
Tην Πέμπτη το βράδυ ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, κάλεσε τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ να προσαρμοστούν στις αναδυόμενες απειλές, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής στρατιωτικής ανάμειξης σε χώρες όπως η Βενεζουέλα, στον στρατηγικό ανταγωνισμό της Κίνας και στις απειλές στον κυβερνοχώρο, ενώ ο Στόλτενμπεργκ μνημόνευσε τις ρωσικές παραβιάσεις της συνθήκης INF για τους πυρηνικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς. Σχεδόν ταυτόχρονα ο Τραμπ εξέφρασε την άποψη ότι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία δαπανούν υπερβολικά πολλά χρήματα για την παραγωγή στρατιωτικών εξοπλισμών, συμπεριλαμβανομένων και πυρηνικών όπλων, κρίνοντας πως μέρος των κονδυλίων που ξοδεύονται θα ήταν καλύτερο να διατεθούν αλλού. Τόσο το Πεκίνο όσο και η Μόσχα αντέδρασαν μάλλον θετικά στην πρόταση. Στο μεταξύ στην Πολωνία γιόρτασαν τις επετείους ένταξης της συμμετοχής των χωρών τους στο ΝΑΤΟ εννέα υπουργοί Αμυνας της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι χώρες, που είναι οι μεγαλύτερες μετα-κομμουνιστικές στην περιοχή, εντάχθηκαν στη Συμμαχία μεταξύ 1999 και 2004, επισφραγίζοντας τις νέες σχέσεις τους με τη Δύση και την απομάκρυνσή τους από τη Ρωσία.