Οι συγκεντρώσεις είναι μεγάλες για τα δεδομένα της Σερβίας και της Αλβανίας, αλλά και ο «αντίπαλος» αποδεικνύεται σκληρό καρύδι. Ούτε ο Αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα ούτε ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς παραιτούνται, όπως αξιώνουν οι διαδηλωτές.
Ο Απρίλιος όμως τελειώνει και το αδιέξοδο στις πλατείες των Τιράνων και του Βελιγραδίου ορθώνεται απειλητικό για τις κινητοποιήσεις. Από τον χειμώνα κατακλύζουν κατά χιλιάδες, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, το κέντρο των πρωτευουσών, οι διαδηλωτές ζητώντας από τους ηγέτες τους να εγκαταλείψουν την εξουσία και να προκηρύξουν «τίμιες» εκλογές. Κάπου, όμως, έχουν αρχίσει να κουράζονται.
Προοπτική στις κινητοποιήσεις τους δεν διακρίνουν, ούτε και το μήνυμά τους δείχνει να διεγείρει ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας, ώστε να ξεσηκωθούν και να επιβάλλουν ανατροπές.
Παντοδύναμοι
Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς στη Σερβία και ο Εντι Ράμα στην Αλβανία εμφανίζονται παντοδύναμοι επί του παρόντος. Ελέγχουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τον κρατικό μηχανισμό, την οικονομία μέσω δικών τους επιχειρηματιών και παίζουν δίχως αντίπαλο, έχοντας απέναντί τους αναιμικές και πολυδιασπασμένες (κυρίως στη Σερβία) αντιπολιτεύσεις, οι ηγέτες των οποίων δεν πείθουν. Εχουν, μαζί με όλα τα ανωτέρω, και τη στήριξη του διεθνούς παράγοντα, που φαίνεται να τους έχει επιλέξει ως τους προνομιακούς συνομιλητές σε μια περιοχή που αναβλύζει αστάθεια και μένει να διευθετηθούν, ακόμη, ιστορικές εκκρεμότητες.
Εν αναμονή εξελίξεων στο Κόσοβο με ενδεχόμενη ανταλλαγή εδαφών, μόνο ο Ράμα και ο Βούτσιτς, υπό τις παρούσες συνθήκες, μπορούν να τιθασεύσουν τις εθνικιστικές εκρήξεις στην κοινωνία, που θεωρείται βέβαιο ότι θα προκαλέσει μια επώδυνη και για τις δύο πλευρές λύση.
Εχουν και έναν επιπλέον λόγο οι Δυτικοί να μην υποστηρίζουν τις «πλατείες»: τον φόβο ότι εάν ο Βούτσιτς και ο Ράμα ανατραπούν από τις διαδηλώσεις, μπορεί να προκληθεί ντόμινο και σε άλλες βαλκανικές πρωτεύουσες και να επέλθει γενικευμένη αναταραχή, την οποία δεν επιθυμούν.
Ποιοι είναι, όμως, αυτοί που διαδηλώνουν κάθε εβδομάδα από τον Δεκέμβριο ακόμη στο Βελιγράδι και στα Τίρανα;
Στη Σερβία οι συγκεντρώσεις ξεκίνησαν αυθόρμητα, ήταν ένα ξέσπασμα εναντίον της αλαζονείας και του αυταρχισμού του λαϊκιστή προέδρου Βούτσιτς. Κατέβηκαν και παραμένουν στους δρόμους άνθρωποι που δεν αντέχουν την καταδυνάστευση του τρόπου ζωής τους από τον ηγέτη-ηγεμόνα και το κόμμα. Είναι πολλοί και συγκροτούν μια σημαντική κοινωνική μάζα που εισβάλλει δυναμικά στη δημόσια σκηνή.
«Είναι ένας ωραίος κόσμος, σαραντάρηδες, φοιτητές, μικροαστοί, που αισθάνονται ότι η καθημερινότητά τους, τα όνειρά τους, συνθλίβονται στα γρανάζια των κομματικών μηχανισμών, αρνούνται να δεχθούν ότι για να βρουν δουλειά πρέπει να γραφτούν στο κόμμα», είπε στην «Κ» διακεκριμένος Σέρβος δημοσιογράφος, επισημαίνοντας ωστόσο την απουσία ηγεσίας που θα εκφράσει πολιτικά όλο αυτό το αυθόρμητο ξέσπασμα, με κίνδυνο, αν συνεχιστεί έτσι η κατάσταση, να υπάρξει απογοήτευση και να εκφυλιστούν οι κινητοποιήσεις.
Τέσσερις ηγέτες μικρών κομμάτων, ο ακροδεξιός Μπόσκο Ομπράντοβιτς, ο πρώην δήμαρχος Βελιγραδίου, σοσιαλδημοκράτης Ντράγκαν Τζίλας, ο «τεχνοκράτης» και πρώην υπουργός Εξωτερικών Βουκ Γέρεμιτς και ο αρχηγός του κόμματος της Αριστεράς Μπόικο Στεφάνοβιτς, διαγκωνίζονται στην πλατεία για το ποιος θα τεθεί επικεφαλής των κινητοποιήσεων, αλλά δεν δείχνουν ικανοί να πείσουν ότι μπορούν να αποτελέσουν την εναλλακτική απέναντι στον Βούτσιτς.
Συγκρούσεις
«Παραδίπλα» η αλβανική αντιπολίτευση, με επικεφαλής το Δημοκρατικό Κόμμα και με πολιτική «ομπρέλα» αρκετά μικρότερα κόμματα και οργανώσεις, κατεβάζει χιλιάδες οπαδούς της στην πλατεία των Τιράνων, οι οποίοι συχνά συγκρούονται με τις αστυνομικές δυνάμεις στην προσπάθειά τους να εισβάλλουν σε κυβερνητικά κτίρια.
Σε αυτούς έχουν αρχίσει να προστίθενται φοιτητικές οργανώσεις, αγρότες, μέχρι και σύλλογοι κατοίκων. Μαζί με τις διαδηλώσεις εναντίον του «πρωθυπουργού των εμπόρων ναρκωτικών Ράμα», η αντιπολίτευση έχει αποσύρει τους βουλευτές της από το κοινοβούλιο, σε μια προσπάθεια να μπλοκάρει τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, πλην όμως οι μισοί και περισσότεροι από τους παραιτηθέντες αντικαταστάθηκαν ήδη από τους επόμενους στη λίστα των ψηφοδελτίων!
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι συνιστούν ψυχραιμία, καλούν τους διαδηλωτές να αποφεύγουν τις ακρότητες και ταυτόχρονα εργάζονται παρασκηνιακά για την έναρξη διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών, ώστε να αποτραπούν ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Ούτε ο Βούτσιτς, ούτε ο Ράμα, ούτε όμως και οι αντίπαλοί τους εμφανίζονται διατεθειμένοι να βρεθούν στο ίδιο τραπέζι, καθώς εκτιμούν ότι δεν υπάρχει καν μίνιμουμ βάση για συζήτηση…
Οι επόμενες κινήσεις
Quo vadis, λοιπόν; Aλεξάνταρ Βούτσιτς και Εντι Ράμα, διαβλέποντας σταδιακό εκφυλισμό των κινητοποιήσεων, ετοιμάζονται να περάσουν στην αντεπίθεση, ενώ η αντιπολίτευση προσπαθεί να σχεδιάσει τα επόμενα βήματά της με κλιμάκωση των κινητοποιήσεων, ώστε να αποφύγει τον (αυτο)εγκλωβισμό. Ο πρόεδρος Βούτσιτς είχε προγραμματίσει, μάλιστα, ως απάντηση και επίδειξη δύναμης προς τους αντιπάλους του συγκέντρωση οπαδών του, φιλοδοξώντας να «βουλιάξει» το Βελιγράδι. Σύμφωνα με ειδησεογραφικά μέσα του Βελιγραδίου, το κόμμα του είχε μισθώσει χίλια λεωφορεία για να μεταφέρουν μαζικά κόσμο από την επαρχία, οι δημόσιες υπηρεσίες αποφασίστηκε να κλείσουν στις 10 το πρωί της Παρασκευής, ενώ, εκτός από τον ίδιο, στη συγκέντρωση είχε προσκληθεί να μιλήσει και ο υπουργός Εξωτερικών του Βίκτορ Ορμπαν! Την ίδια στιγμή, στα Τίρανα, ο πρωθυπουργός Εντι Ράμα, έχοντας τις παρασκηνιακές διαβεβαιώσεις της Δύσης ότι τον στηρίζει, περιμένει την αντιπολίτευση να κάνει πίσω, αλλά ο Λουλζίμ Μπασά, ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος, γνωρίζει πάρα πολύ καλά πως αν επιστρέψει στη Βουλή και στείλει τον κόσμο στο σπίτι του, ο Ράμα θα τον σύρει κάτω από τα καυδιανά δίκρανα και το κόμμα του θ’ αργήσει να συνέλθει από τη δεινή ήττα. Και οι δύο ηγέτες, πάντως, δεν αποκλείεται υπό τη διεθνή πίεση να οδηγήσουν τις εξελίξεις σε πρόωρες εκλογές, εφόσον βεβαίως κρίνουν ότι θα είναι αυτοί που θα αναδειχθούν νικητές από τις κάλπες, που είναι το πιο πιθανό.