Η ασύμμετρη απειλή των ψευδών ειδήσεων

Η ασύμμετρη απειλή των ψευδών ειδήσεων

3' 19" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τον Δεκέμβριο του 2016, λίγες ημέρες μετά το σοκαριστικό αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, έκανε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες δηλώσεις της φιλόδοξης καριέρας του. «Η ιδέα πως η πλατφόρμα μας συνέβαλε σε κύμα παραπληροφόρησης και επηρέασε τις αμερικανικές εκλογές είναι τρελή», ανέφερε με στόμφο ο επιχειρηματίας της Silicon Valley, αποποιούμενος κάθε πιθανή ευθύνη. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της τεταμένης προεκλογικής περιόδου, εκατοντάδες ψευδείς ιστορίες όπως η στήριξη του Πάπα Φραγκίσκου στον Ντόναλντ Τραμπ και η δολοφονία ενός μάρτυρα που σκόπευε να καταθέσει κατά της Χίλαρι Κλίντον ευδοκίμησαν στο Διαδίκτυο χάρη στον αλγόριθμο του Facebook, φτάνοντας στις οθόνες εκατομμυρίων χρηστών και επηρεάζοντας αδιαμφισβήτητα τον δημόσιο διάλογο. Οι εκλογές των ΗΠΑ άνοιξαν το ανησυχητικό κουτί της Πανδώρας των ψηφιακών ψευδών ειδήσεων, και μέσα στους επόμενους μήνες δεκάδες αναφορές για καμπάνιες παραπληροφόρησης τεραστίων διαστάσεων έφτασαν στην επιφάνεια, επηρεάζοντας κάθε γωνία του κόσμου, από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι τη Βραζιλία και τη Σρι Λάνκα.

Παρότι η πρόκληση της σύγχρονης παραπληροφόρησης επιμένει, έκτοτε έχουν αλλάξει πολλά στο ψηφιακό οικοσύστημα της ενημέρωσης. Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ανέλαβε μερίδιο της ευθύνης, ανακάλεσε τις επίμαχες δηλώσεις του, και το 2017 ανακοίνωσε την πρόθεση της πλατφόρμας να συνεργαστεί με πληθώρα ανεξάρτητων ειδησεογραφικών φορέων για την επικύρωση των ειδήσεων που γίνονται δημοφιλείς χάρη στην πλατφόρμα. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, το Facebook σύναψε επισήμως συνεργασίες με 43 οργανισμούς-ελεγκτές, οι οποίοι καλύπτουν 24 διαφορετικές γλώσσες και ανιχνεύουν ασταμάτητα το μέσο κοινωνικής δικτύωσης για ψευδείς ειδήσεις. Το 2019, στο νεοσύστατο οικοσύστημα των ελεγκτών προστέθηκαν δεκάδες νέοι φορείς, χάρη σε ένα νέο κύμα συνεργασιών στο πλαίσιο των επικείμενων ευρωεκλογών, το οποίο χάρισε και στην Ελλάδα τον πρώτο της επίσημο fact-checker. Ο ανεξάρτητος οργανισμός EllinikaHoaxes, ο οποίος εξετάζει την εγκυρότητα της ελληνόφωνης δημοσιογραφίας εδώ και χρόνια, ανέλαβε την ευθύνη της επικύρωσης του περιεχομένου στο ελληνικό Facebook την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου.

Η διαδικασία

Τόσο το EllinikaHoaxes όσο και οι υπόλοιποι φορείς που συνεργάζονται με την πλατφόρμα, χρησιμοποιούν ένα εργαλείο που έχει δημιουργήσει το Facebook για να φιλτράρει το περιεχόμενο που έχει επισημανθεί ως δυνητικά εσφαλμένο ή παραπλανητικό. Οι φορείς λαμβάνουν εκατοντάδες λήμματα «ψευδών ειδήσεων» είτε μέσω αναφοράς των χρηστών είτε μέσω ενός αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης που έχει αναπτύξει η πλατφόρμα. Στη συνέχεια, οι ερευνητές ελέγχουν τις πληροφορίες και τα γεγονότα που αναφέρονται στο εκάστοτε άρθρο, και είτε επικυρώνουν είτε διαψεύδουν την είδηση με τη δημοσίευση επεξηγηματικού κειμένου. Οι ειδήσεις που κρίνονται ψευδείς περιορίζονται από τον αλγόριθμο του Facebook και εμφανίζονται σημαντικά λιγότερο στην πλατφόρμα, ενώ τόσο οι χρήστες που ανήρτησαν το πρωτότυπο λήμμα όσο και οι χρήστες που την αναδημοσιεύουν, λαμβάνουν μια ειδοποίηση για το παραπλανητικό περιεχόμενο του κειμένου.

Οι προκλήσεις

Παρότι τα πρώτα σημάδια της διαδικασίας της επικύρωσης είναι σχετικά ενθαρρυντικά, η διαδικασία αντιμετωπίζει παράλληλα και δεκάδες προκλήσεις, κυρίως λόγω της έλλειψης ολιστικής βοήθειας από την πλευρά του Facebook. Το πρώτο πρόβλημα είναι, ως συνήθως, χρηματικό. Παρότι η πλατφόρμα παρέχει αμοιβή για κάθε επεξηγηματικό άρθρο που δημοσιεύουν οι φορείς επικύρωσης, από τις αρχές του 2019 έχει θέσει σε ισχύ ένα ανώτατο όριο πληρωμής – ένα μηνιαίο όριο επεξηγηματικών άρθρων, μετά το οποίο οι οργανισμοί ελέγχου δεν πληρώνονται περαιτέρω για τις επικυρώσεις τους. Η δεύτερη πρόκληση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρώτη και αφορά το βάρος του φορτίου της επικύρωσης. Τόσο το πρακτορείο ειδήσεων Associated Press όσο και ο οργανισμός επικύρωσης Snopes έληξαν πέρυσι τη συνεργασία τους με το Facebook καθώς, σύμφωνα με τα λόγια των ερευνητών, «δεχόμασταν ένα τσουνάμι από φάρσες, απάτες και ψευδείς ειδήσεις που θύμιζε αρκετά την αρχαία μάχη με τη Λερναία Υδρα».

Ισως η σημαντικότερη πρόκληση, η οποία φανερώνει εν μέρει και τις προθέσεις του Facebook, είναι το γεγονός πως η πλατφόρμα δεν δημοσιεύει δεδομένα και μετρήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο της επικύρωσης ειδήσεων, παρότι σαφώς έχει πρόσβαση στα στοιχεία. «Δεν έχουμε λάβει ούτε ένα στοιχείο διαφάνειας σχετικά με την αποτελεσματικότητα του έργου μας», ανέφερε πρόσφατα ο Τάι Ναλόν, ο διευθυντής του βραζιλιάνικου οργανισμού επικύρωσης Aos Fatos, ο οποίος εργάζεται πυρετωδώς με την μικρή ομάδα του για να φιλτράρει τις ψευδείς ειδήσεις στη χώρα του.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή