Μπορεί να συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από τη συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία, όσοι όμως την έζησαν διατηρούν τις μνήμες τους ζωντανές. Οπως διηγούνται οι ίδιοι, το συναίσθημα της απελευθέρωσης από τη ναζιστική κατοχή ήταν τόσο γλυκό και ταυτόχρονα έντονο, ώστε αμέσως μετά οι Γάλλοι πρόσφυγες άρχισαν να τραγουδούν με ενθουσιασμό τη «Μασσαλιώτιδα». Ο γαλλικός εθνικός ύμνος αντηχούσε μέσα στο υπόγειο δίκτυο υγρών και σκοτεινών σηράγγων, όπου κρύβονταν από την ημέρα της συμμαχικής απόβασης στη Νορμανδία, μέσα στη βρώμα και στους ψύλλους, υπό τον διαρκή κρότο των βομβών που έσκαγαν γύρω τους.
Η Ιβέτ Λετιμονιέ, που ήταν μόλις 11 ετών την ημέρα της απόβασης στη Νορμανδία, θυμάται με καθαρότητα ότι οι σωτήρες τους, μια μονάδα Καναδών στρατιωτών, χαιρέτησαν στρατιωτικά όταν εντόπισαν τους πρόσφυγες μέσα στην υπόγεια κρυψώνα τους. Ακόμα και οι πιο ηλικιωμένοι αναπήδησαν όρθιοι από τον ενθουσιασμό της ξαφνικής ελευθερίας και όλοι μαζί τραγούδησαν τη «Μασσαλιώτιδα».
Αν δεν υπήρχε το πελώριο υπόγειο λατομείο όπου κρύφτηκαν χιλιάδες άνθρωποι από τα περίχωρα της πόλης Καέν –ή Καν, όπως είναι η σωστή προφορά του ονόματος–, η συμμαχική απόβαση στις παραλίες της Νορμανδίας, στις 6 Ιουνίου 1944, θα είχε κοστίσει πολύ περισσότερες ζωές αμάχων. Στη μάχη της Νορμανδίας σκοτώθηκαν 20.000 άμαχοι Γάλλοι.
Επτάμισι δεκαετίες αργότερα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Αμερικανός ομόλογός του Ντόναλντ Τραμπ και η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, όπως και πολλοί άλλοι ξένοι ηγέτες και παλαίμαχοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, θα παρευρεθούν στις εκδηλώσεις που έχουν προγραμματιστεί προκειμένου να τιμήσουν τη μεγαλύτερη από θαλάσσης απόβαση στην Ιστορία, εκείνους που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας τις ναζιστικές ορδές, αλλά και τους αμάχους.
Το λατομείο των αμάχων
Σήμερα αρχαιολόγοι επιχειρούν, με τη βοήθεια ανιχνευτών λέιζερ, να χαρτογραφήσουν το υπόγειο λατομείο που φιλοξένησε τότε τους αμάχους της Καέν και να δημιουργήσουν τρισδιάστατες απεικονίσεις των υπόγειων χώρων και των αντικειμένων που βρίσκονται εκεί. Μόλις ολοκληρωθεί, το έργο θα αναρτηθεί στο Διαδίκτυο.
Το θεόρατο σύμπλεγμα σπηλαίων παραμένει απροσπέλαστο στο κοινό. Πρόκειται για ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα αυτοσχέδια καταφύγια στην Καέν, που πλέον αποτελεί μια πραγματική κάψουλα του χρόνου για την περίοδο της συμμαχικής απόβασης. Το εσωτερικό του βρίθει στοιχείων από τη ζωή και τις ταλαιπωρίες όλων όσοι κατέφυγαν εκεί. Υπάρχουν παρατημένα υποδήματα, το κεφάλι μιας κούκλας, σπασμένα πιάτα, ένα σκουριασμένο κλειδί, μαχαιροπίρουνα, ένα ροζάριο και πολλά άλλα προσωπικά αντικείμενα που εξάπτουν τη φαντασία. Κάποια παρατημένα μπουκαλάκια υποδεικνύουν πού βρισκόταν ο σταθμός πρώτων βοηθειών. Λίγο πιο πέρα, ανάμεσα σε νερά και λάσπες, κείτονται τα σαπισμένα πλέον αχυρένια στρώματα, που μαρτυρούν πόσο δύσκολη πρέπει να ήταν η ζωή για εκείνους τους πρόσφυγες.