ΓΕΝΕΥΗ. Επικίνδυνα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα οποία μειώνουν το προσδόκιμο ζωής, πλήττουν τους κατοίκους όλων των πόλεων των Δυτικών Βαλκανίων. Η ρύπανση αυτή οφείλεται κυρίως σε απαρχαιωμένα εργοστάσια καύσης άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικού.
Η νέα έκθεση που εκπόνησε το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον, σε συνεργασία με τον ΠΟΥ και τις κρατικές υπηρεσίες σε Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία, Κόσοβο και Σερβία, δείχνει ότι «ο πληθυσμός εκτίθεται στις υψηλότερες συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη, πέντε φορές υψηλότερες από τα όρια που έχει θέσει η Ε.Ε.». Τα 15 εργοστάσια καύσης άνθρακα που λειτουργούν σε πέντε χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του θείου, οξειδίου του αζώτου και σκόνης στην ατμόσφαιρα, ενώ 88% των 7,3 εκατομμυρίων κτιρίων στην περιοχή χρησιμοποιούν αυτόνομα –αλλά αναποτελεσματικά και ρυπογόνα– συστήματα θέρμανσης. Στις 18 μεγάλες πόλεις που μελέτησε η έκθεση, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για σημαντικό αριθμό πρόωρων θανάτων. «Η ατμοσφαιρική ρύπανση στα Δυτικά Βαλκάνια προκαλεί μεταξύ 15% και 19% της θνησιμότητας και συρρικνώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 1,1 με 1,3 χρόνια», αναφέρει η έκθεση. Η μελέτη έδειξε ότι τα όρια συγκέντρωσης μικροσωματιδίων υπερβαίνουν το επιτρεπτό 120 με 180 ημέρες τον χρόνο, ενώ η κρατική και η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλουν να μην ξεπερνούν οι ημέρες αυτές τις 35 ετησίως.
Προηγούμενη έρευνα του ΠΟΥ, στις αρχές του χρόνου, έδειξε ότι τα απαρχαιωμένα εργοστάσια καύσης άνθρακα ευθύνονται για 3.900 πρόωρους θανάτους, 8.500 κρούσματα παιδικής βρογχίτιδας και άλλα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Ενα τέτοιο εργοστάσιο στο Ουγκίλιεβικ της Βοσνίας εξέπεμψε περισσότερο διοξείδιο του θείου από όσο το σύνολο των εργοστασίων καύσης άνθρακα στη Γερμανία. Το 2016, τα 16 τέτοια εργοστάσια των Δυτικών Βαλκανίων ρύπαναν περισσότερο την ατμόσφαιρα από όσο όλα τα εργοστάσια καύσης άνθρακα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι οι μονάδες που καίνε λιγνίτη και άλλους τύπους άνθρακα δεν είναι βλαβερές μόνο για την υγεία των κατοίκων των γύρω περιοχών, αλλά και για τους προϋπολογισμούς των εθνικών συστημάτων υγείας. Υπολογίστηκε ότι το 2016 η ρύπανση από θερμοηλεκτρικές μονάδες κόστισε στα συστήματα υγείας των Δυτικών Βαλκανίων 2 έως 4 δισ. ευρώ, ενώ στα συστήματα υγείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης 3,5 έως 5,8 δισ. ευρώ.