Παρότι έχουν περάσει τριάντα χρόνια, η ολοκληρωτική απαλοιφή της ανάμνησης της σφαγής στην πλατεία Τιενανμέν εξακολουθεί να αποτελεί έμμονη ιδέα για το Κινεζικό Κoμμουνιστικό Κόμμα.
Σε κάποιο βαθμό, έχει επιτύχει τον στόχο του. Οι Κινέζοι που γεννήθηκαν μετέπειτα γνωρίζουν ελάχιστα για τα συμβάντα της 4ης Ιουνίου 1989 ή αποδέχονται την επίσημη θέση, ότι η αντιμετώπιση των «εχθρών της επανάστασης» ήταν αναγκαία προκειμένου να επιτευχθεί το οικονομικό θαύμα.
Ωστόσο, εκείνοι που έζησαν αυτά τα γεγονότα, όπως και πολλοί από αυτούς που γνωρίζουν ότι ο κινεζικός στρατός κατέπνιξε τις δημοκρατικές διαδηλώσεις, δεν μπορούν να λησμονήσουν και δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι κάποιοι άλλοι ξέχασαν. Ενας από αυτούς, η Τζιάν Λιν, πρώην δημοσιογράφος των ενόπλων δυνάμεων, η οποία βρισκόταν στην πλατεία εκείνη τη νύχτα, εξακολουθεί να κατατρύχεται από εκείνα που βίωσε. Μοιράστηκε τις οδυνηρές αναμνήσεις της σε μια σειρά συνεντεύξεων με τον Κρις Μπάκλεϊ των New York Times.
Η Τζιάν είναι 66 ετών σήμερα και εγκατέλειψε την Κίνα την περασμένη εβδομάδα. Αν δεν το είχε πράξει, κατά πάσα πιθανότητα, θα είχε τη μοίρα πολλών άλλων συμπατριωτών της, οι οποίοι καταπιέζονται επειδή η συνείδησή τους δεν τους επιτρέπει να παραμένουν σιωπηλοί.
«Ο πόνος με κατέτρωγε, επί τριάντα χρόνια», δήλωσε. «Ολοι όσοι συμμετείχαν στην Τιενανμέν οφείλουν να μιλήσουν για όσα γνωρίζουν ότι συνέβησαν. Αυτό είναι το καθήκον μας προς τους νεκρούς, τους επιζήσαντες και τα παιδιά του μέλλοντος».
Την αγωνία της και την αποστολή της μοιράζονται πολλοί άνθρωποι, σε όλο τον κόσμο, που παραμένουν έντρομοι από τις ωμότητες, είτε είναι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, είτε συγγενείς των «εξαφανισμένων» της Αργεντινής, είτε θυμούνται τα σοβιετικά γκουλάγκ, τη Γενοκτονία των Αρμενίων στην Οθωμανική Τουρκία, τους Ερυθρούς Χμερ και τα «λιβάδια του θανάτου», τις σφαγές στη Ρουάντα ή οποιεσδήποτε μαζικές δολοφονίες στους σύγχρονους καιρούς.
Ενδειξη ελευθερίας
Ο βαθμός στον οποίο ένα έθνος είναι έτοιμο να αναγνωρίσει τις ιστορικές αμαρτίες του αντικατοπτρίζει τον βαθμό στον οποίο έχει υιοθετήσει την ελευθερία. Μια δημοκρατική Δυτική Γερμανία κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, να αντιμετωπίσει το ναζιστικό παρελθόν της. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η Αργεντινή άρχισε να διώκει τους δράστες του «βρώμικου πολέμου» κατά των διαφωνούντων.
Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί το Κομμουνιστικό Κόμμα προσδοκά να καταπνίξει τη γνώση των συμβάντων στην πλατεία Τιενανμέν. Οι Κινέζοι κομμουνιστές είδαν μια υπαρξιακή απειλή στις μαζικές διαδηλώσεις, σε όλη την επικράτεια, που απαιτούσαν θεμελιώδεις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Η αγριότητα με την οποία εκκενώθηκε η πλατεία, άφησε πίσω εκατοντάδες ή ίσως χιλιάδες νεκρούς. Ο συνολικός απολογισμός των θυμάτων δεν δημοσιοποιήθηκε ποτέ. Και αυτή δεν είναι μια ιστορία που οι ιθύνοντες της «Λαϊκής Δημοκρατίας» επιθυμούν να γνωστοποιηθεί.
Προφανώς, ένας ανοικτός δημόσιος διάλογος θα εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την κρίση του «αλάνθαστου κόμματος». Κατά πόσον, παραδείγματος χάρη, η κινεζική οικονομική άνθηση θα ανακόπτονταν από τη σφαγή και κατά πόσον η Κίνα θα ήταν ακόμη πιο εύπορη σήμερα, όπως το Χονγκ Κονγκ και η Ταϊβάν, εάν είχε υιοθετήσει τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που ζητούσαν οι διαδηλωτές.
Η Κίνα έχει αλλάξει ριζικά στις τρεις δεκαετίες που πέρασαν από εκείνη τη μοιραία ημέρα. Ωστόσο, η κινεζική ηγεσία εξακολουθεί να αντιστέκεται σε όλα τα αιτήματα των διαδηλωτών: τη δημιουργία μιας δημοκρατικής κοινωνίας, μια ανεξάρτητη δικαιοσύνη και το τέλος της μονοκομματικής κυριαρχίας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι τόσο σημαντικό άνθρωποι, σαν την Τζιάν, να αρνούνται να επιτρέψουν την ολοκληρωτική διαγραφή της μνήμης της Τιενανμέν.