Η φωτιά που ξέσπασε στην Παναγιά των Παρισίων τη νύχτα της 15ης Απριλίου ανάγκασε όλο τον πλανήτη να στρέψει τα βλέμματα προς τη Γαλλική πρωτεύουσα και να παρακολουθήσει τις προσπάθειες των πυροσβεστών να σώσουν το εμβληματικό κτίριο από την ολοκληρωτική καταστροφή.
Οι New York Times επιχειρούν μία λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων και επισημαίνουν ότι «η Παναγία των Παρισίων έφτασε πιο κοντά στην κατάρρευση από όσο οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν»
«Ο υπάλληλος που παρακολούθησε τον πίνακα συναγερμού καπνού στον καθεδρικό ναό της Παναγιάς των Παρισίων, ήταν μόλις τρεις μέρες στη δουλειά όταν η κόκκινη προειδοποιητική λυχνία αναβοσβήνει το βράδυ της 15ης Απριλίου: «Φωτιά», φώναξε.
Ήταν 6:18 τη Δευτέρα, την εβδομάδα πριν από το Πάσχα. Ο Αδεσιμότατος Ζαν Πιερ Σαβώ λειτουργούσε μπροστά από εκατοντάδες πιστούς και επισκέπτες την ώρα που ο υπάλληλος ειδοποιεί από τον ασύρματο έναν φρουρό της εκκλησίας που στεκόταν λίγα μέτρα από τον βωμό, για τη φωτιά.
«Πήγαινε να ελέγξεις για πυρκαγιά», του είπε. Ο φύλακας πήγε και δεν βρήκε τίποτα.
Χρειάστηκαν περίπου 30 λεπτά πριν συνειδητοποιήσουν το λάθος τους. Ο φρουρός είχε πάει σε λάθος κτίριο. Η φωτιά βρισκόταν στη σοφίτα του καθεδρικού ναού, το φημισμένο πλέγμα των αρχαίων ξύλων γνωστό ως «το δάσος».
Δέκα λεπτά αργότερα, αντί να καλέσει την πυροσβεστική υπηρεσία, ο υπάλληλος ασφαλείας κάλεσε το αφεντικό του, αλλά δεν τον βρήκε.
Ο επικεφαλής ασφαλείας κάλεσε πίσω μετά από 15 λεπτά και τελικά αποκρυπτογραφήθηκε το λάθος. Κάλεσε τον φρουρό και του είπε: «Αφήστε το σκευοφυλάκιο και τρέξτε στην κύρια σοφίτα».
Αλλά από τη στιγμή που ο φρουρός ανέβηκε 300 στενά σκαλιά στη σοφίτα, η φωτιά έκαιγε εκτός ελέγχου, τοποθετώντας τους πυροσβέστες σε μια σχεδόν αδύνατη θέση.
Η κακή συνεννόηση που αποκαλύφθηκε στις συνεντεύξεις με αξιωματούχους της εκκλησίας και διευθυντές της πυροσβεστικής εταιρείας Elytis, ξεκίνησε έναν πικρό γύρο κατηγοριών για το ποιος φέρει την ευθύνη που επέτρεψε στη μανία της φωτιάς να μαίνεται ανεξέλεγκτα για τόση ώρα. Ποιος φταίει και πώς ξεκίνησε η πυρκαγιά, ακόμη δεν έχει διαλευκανθεί καθώς βρισκόμαστε στο επίκεντρο μιας έρευνας από τις γαλλικές αρχές που θα συνεχιστεί για μήνες.
Η πρώτη ώρα καθορίστηκε από αυτό το αρχικό, κρίσιμο λάθος. Την αδυναμία προσδιορισμού της θέσης της φωτιάς και από την καθυστέρηση που ακολούθησε.
Στη δεύτερη ώρα κυριάρχησε μια αίσθηση μη βοήθειας. Καθώς οι άνθρωποι έτρεξαν στο κτίριο, τα κύματα σοκ και πένθους για ένα από τα πιο αγαπημένα και αναγνωρίσιμα κτίρια στον κόσμο, ενισχυμένα μέσω των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, κυλούσαν σε πραγματικό χρόνο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το γεγονός ότι η Παναγία των Παρισίων στέκεται όρθια, οφείλεται αποκλειστικά στους τεράστιους κινδύνους που έλαβαν οι πυροσβέστες την τρίτη και τέταρτη ώρα της καταστροφικής πυρκαγιάς.
Με μειονέκτημα από την καθυστερημένη εκκίνησή τους, οι πυροσβέστες ανέβηκαν τα 300 σκαλοπάτια προς τη φλεγόμενη σοφίτα ωστόσο στη συνέχεια αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Τελικά μία μικρή ομάδα πυροσβεστών, σχεδόν μπήκε μέσα στις φλόγες σε μία τελευταία, απέλπιδα προσπάθεια να σώσουν τον καθεδρικό ναό.
«Υπήρχε η αίσθηση ότι είναι κάτι μεγαλύτερο από τη ίδια σου τη ζωή που διακυβεύεται», δήλωσε ο Ariel Weil, ο δήμαρχος του τέταρτου διαμερίσματος της πόλης, όπου βρίσκεται ο καθεδρικός ναός. «Η Παναγία των Παρισίων θα μπορούσε να χαθεί», πρόσθεσε.
Το σύστημα προειδοποίησης πυρκαγιάς της Παναγίας των Παρισίων, χρειάστηκε δεκάδες εμπειρογνώμονες για έξι ολόκληρα χρόνια προκειμένου να ολοκληρωθεί και τελικά, περιελάμβανε χιλιάδες σελίδες διαγραμμάτων, χαρτών, λογιστικών φύλλων και συμβάσεων, σύμφωνα με αρχειακά έγγραφα που βρέθηκαν σε μια προαστιακή βιβλιοθήκη του Παρισιού από τους Times.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα σύστημα τόσο περίπλοκο που όταν κλήθηκε να κάνει το μόνο πράγμα που είχε σημασία, να προειδοποιήσει για τη φωτιά και να πει σε ποιο σημείο, παρήγαγε ένα σχεδόν ακατανόητο προειδοποιητικό μήνυμα.
Το σχέδιο αντιμετώπισης της πυρκαγιάς, υποτίμησε την ταχύτητα εξάπλωσής της στη σοφίτα του ναού, όπου δεν είχαν προστεθεί ψεκαστήρες νερού ή πυράντοχοι τοίχοι για να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική.
Οι ατέλειες του σχεδίου μπορεί να έχουν επιδεινωθεί από την απειρία του υπαλλήλου ασφαλείας, ο οποίος εργαζόταν στην Παναγία των Παρισίων για μόλις τρεις ημέρες όταν ξέσπασε η πυρκαγιά.
Βρισκόταν στο πόστο του από τις επτά το πρωί. Ο αντικαταστάτης του απουσίαζε οπότε βρισκόταν στη μέση μίας διπλοβάρδιας.
Ο πίνακας ελέγχου που παρακολουθούσε συνδέεται με ένα περίτεχνο σύστημα αποτελούμενο από σωλήνες με μικροσκοπικές οπές που έτρεχαν σε όλο το συγκρότημα του καθεδρικού ναού. Στο ένα άκρο του κάθε σωλήνα ήταν αυτό που ονομάζεται ανιχνευτής «αναρρόφησης» – μια πολύ ευαίσθητη συσκευή που αντλεί αέρα για να ανιχνεύσει οποιοδήποτε καπνό.
Η ειδοποίηση ήταν σαφής. «Αναρρόφηση πλαισίου», που δείχνει ένα ανιχνευτή αναρρόφησης στη σοφίτα του καθεδρικού ναού.
Δεν είναι σαφές αν ο υπάλληλος ασφαλείας αντιλήφθηκε πλήρως την ειδοποίηση και αν τη μετέφερε σωστά στον φρουρό.
«Έχετε ένα σύστημα που είναι γνωστό για την ικανότητά του να ανιχνεύει πολύ μικρές ποσότητες καπνού», δήλωσε ο αναπληρωτής καθηγητής πυρηνικής επίσημης στο John Jay College of Criminal Justice στη Νέα Υόρκη, Γκλεν Κόρμπετ. «Ωστόσο, το όλο αποτέλεσμα είναι αυτή η αδέξια ανθρώπινη αντιμετώπιση. Μπορείτε να κάνετε περάσετε πολλά για να ανιχνεύσετε μια πυρκαγιά, αλλά όλα πηγαίνουν στράφι αν δεν συμβάλλει και ο ανθρώπινος παράγοντας.
Η ματιά του πυροσβέστη
Η ομάδα της 27χρονης δεκανέα της πυροσβεστικής, Μύριαμ Τσαντζίνσκι ήταν από τις πρώτες που έφρασαν. Όταν ανέβηκαν στην κορυφή της Σοφίτας, σταμάτησαν σε ένα γείσο με τις φλόγες να βρίσκονται μόλις 15 μέτρα μακριά.
Η φωτιά η οποία ωθούνταν από ένα κύμα αέρα προς τον βόρειο πύργο του ναού, άρχισε να περιβάλλει τους πυροσβέστες απειλώντας τους να τους παγιδεύσει στη μέση της πύρινης λαίλαπας. Τότε κινήθηκαν μέσα προς τη σοφίτα.
Η 27χρονη δεκανέας Μύριαμ Τσαντζίνσκι
Εκεί δεν είχε αέρα, αλλά σχεδόν δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν. Η Τσαντζίνσκι για πρώτη φορά εκείνη τη νύχτα, συνέδεσε στο πρόσωπό της την αναπνευστική της συσκευή. Όπως παραδέχεται στους NYT, η δίψα της ήταν πολύ μεγάλη.
Στη σοφίτα, οι φλόγες προχωρούσαν ως ασταμάτητοι τοίχοι. Καλύπτουν αμέτρητες ακτίνες και έκαναν στάχτη το ξύλινο πάτωμα. Τεμάχια ξύλου ξεφλούδισαν και έπεσαν ένα προς ένα.
Περίπου στις 7:50, σχεδόν μια ώρα στη μάχη, μια εκκωφαντική έκρηξη την τάραξε. «Ήταν σαν μία γιγαντιαία μπουλντόζα να ρίχνει δεκάδες πέτρες σε έναν τεράστιο κάδο», περιγράφει.
Ο πύργος των 750 τόνων του καθεδρικού ναού, από βαρύ δρυ και μολύβι, είχε καταρρεύσει. Η έκρηξη ήταν τόσο δυνατή που έκλεισε όλες τις πόρτες του καθεδρικού ναού. Τα συντρίμμια διέλυσαν αρκετούς θόλους του ναού.
Η ομάδα της Τσαντζίνκσι βρίσκονταν πίσω από έναν τοίχο όταν κατέρρευσε ο πύργος. Μάλλον τους έσωσε. «Ένιωσα άχρηστη, γελοία, μικρή. Ήμουν απλά ανίκανη», είπε.
Οι στρατηγοί που επιβλέπουν την πυρκαγιά κάλεσαν τους πάντες πίσω στο έδαφος. Περίπου 50 πυροσβέστες, συμπεριλαμβανομένης της δεκανέα και της ομάδας της διατάχτηκαν να κατέβουν.
Στη συνέχεια, πάλεψαν τη φωτιά από το έδαφος αντλώντας νερό από το Σηκουάνα, χωρίς επιτυχία.
Το σημείο «κλειδί»
Πριν από την κατάρρευση του πύργου και την έκρηξη, η δεκανέας Τζαντζίνσκι και η ομάδα της έκαναν μία κριτική παρατήρηση. Οι φλόγες πλησίαζαν επικίνδυνα τον βόρειο πύργο. Η παρατήρηση αυτή, άλλαξε την πορεία της κατάσβεσης και αποδείχθηκε κομβική στη «μάχη» με τις φλόγες.
Μέσα στον βόρειο πύργο, οκτώ γιγαντιαίες καμπάνες κρεμόντουσαν επισφαλώς σε ξύλινα δοκάρια που απειλούνταν να γίνουν στάχτη. Εάν οι δοκοί κατέρρεαν, θα μπορούσαν να συμπαρασύρουν ολόκληρο τον πύργο αλλά και τον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων.
Τότε οι πυροσβέστες προχώρησαν με το σχέδιό τους για να σώσουν τον βόρειο πύργο, ο οποίος ήταν ήδη φλεγόμενος.
Ο λοχίας Λεμέρ τους οδήγησε στο νότιο πύργο όπου έφτασαν σε μια πλατφόρμα μεταξύ των δύο πύργων.
Αυτός και η ομάδα του έριξαν γιγάντιους σωλήνες από την μπροστινή πλευρά προκειμένου να συνδεθούν με ένα πυροσβεστικό όχημα στο έδαφος, ελπίζοντας να πάρει περισσότερη πίεση από όση θα είχε με την απλή μάνικα.
Δεκάδες ακόμη πυροσβέστες έδιναν μάχη να κατευνάσουν τις φλόγες που απειλούσαν να κάψουν το πάτωμα που βρίσκονταν οι πυροσβέστες. Άλλοι περιόρισαν τις φλόγες στη Σοφίτα.
Οι μεγάλες καμπάνες πάνω από τα κεφάλια τους θα μπορούσαν να πέσουν κάτω ανά πάσα στιγμή. Έπρεπε να δράσουν γρήγορα.
Τότε οι πυροσβέστες κινήθηκαν ψηλότερα, το κτίσμα γινόταν ολοένα και πιο επικίνδυνο καθώς προχωρούσαν.
Χρειάστηκε 15 αγωνιώδη λεπτά αλλά περίπου στις 9:45 η πυρκαγιά τέθηκε υπό έλεγχο.
Ο στρατηγός Γκοντιέρ ανέβηκε στο μπαλκόνι της Παναγίας των Παρισίων για να επιθεωρήσει την κατάσταση. «Είναι σωσμένη», δήλωσε καθώς κατεβαίνει.
Μέχρι τις 11, ο στρατηγός Γκαλέτ είπε στους αξιωματούχους ότι ήταν πεπεισμένοι ότι η πυρκαγιά στους πύργους θα τεθεί υπό έλεγχο. Περίπου στις 11:30, ο Πρόεδρος Μακρόν απευθύνθηκε στον Γαλλικό λαό ζωντανά στην τηλεόραση, μπροστά από τον καθεδρικό ναό.
«Το χειρότερο αποφεύχθηκε, ακόμα κι αν η μάχη δεν έχει τελειώσει ακόμα», είπε. Στη συνέχεια έκανε μια υπόσχεση: «Θα ξαναχτίσουμε αυτόν τον καθεδρικό ναό μαζί».