Τι συμβαίνει στο όχι-και-τόσο-Ηνωμένο Βασίλειο; Είναι ευρέως διαδεδομένη πλέον, ακόμα και μεταξύ των Remainers, η αίσθηση ότι πρέπει να υπάρξει κάποιας μορφής Brexit. Οι δημόσιες δηλώσεις ορισμένων (ειδικά Γάλλων) Ευρωπαίων ηγετών εκλαμβάνονται ως υπεροπτικές και διχαστικές. Η αδυναμία μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών και τα επίμονα προβλήματα της Ευρωζώνης εντείνουν τον σκεπτικισμό ότι η συμμετοχή στην Ε.Ε. συμβάλλει στην ευημερία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Από την άλλη, η επίτευξη μιας συμφωνίας για το Brexit αποδεικνύεται ανέφικτη, γιατί η όποια λύση θα πρέπει να σεβαστεί τις ιδεολογικές εμμονές των Brexiteers, χωρίς να καταφέρει καίριο πλήγμα στην οικονομία εκτοξεύοντας την ανισότητα και δημιουργώντας συνθήκες αποσταθεροποίησης. Η πιο ασφαλής στρατηγική θα ήταν να παραμείνει το Ηνωμένο Βασίλειο στην τελωνειακή ένωση και στην κοινή αγορά, ως αποδέκτης κανόνων πλέον, με την επιλογή να απομακρυνθεί περισσότερο στο μέλλον. Σε συνθήκες ιδεολογικής πόλωσης, ωστόσο, με τη διαπραγμάτευση να περιγράφεται με όρους πολέμου, ένας τέτοιος συμβιβασμός είναι ανάθεμα, τόσο για τους Brexiteers όσο και για τους περισσότερους Remainers.
Ο Μπόρις Τζόνσον έχει κινηθεί πιο ευφυώς από ό,τι του αναγνωρίζεται. Οι επιλογές του δεν στοχεύουν τόσο στο Brexit όσο στην αποφυγή της κατάρρευσης του Συντηρητικού Κόμματος. Η βάση του κόμματος είναι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές της εξόδου από την Ε.Ε. Υποσχόμενος το Brexit πάση θυσία, ο Τζόνσον επιχειρεί να επαναπατρίσει τους ψηφοφόρους αυτούς από το Brexit Party του Νάιτζελ Φάρατζ, το οποίο κατατρόπωσε τους Συντηρητικούς στις ευρωεκλογές του Μαΐου.
Ο Τζόνσον εξελέγη από 92.153 από τις σχεδόν 160.000 μέλη του Συντηρητικού Κόμματος, σε μια χώρα 67 εκατομμυρίων. Στη Βουλή των Κοινοτήτων, οι Συντηρητικοί έχουν πλέον απολέσει την πλειοψηφία. Ο Τζόνσον έχει πλήρη επίγνωση της ανάγκης του για μια νέα λαϊκή εντολή. Αντιλαμβάνεται επίσης ότι λαϊκή εντολή μέσω νέου δημοψηφίσματος θα οδηγήσει στην κατάρρευση του κόμματός του. Ως εκ τούτου, στοχεύει πρώτα σε βουλευτικές εκλογές, που θα επιτρέψουν την επιβίωση του Συντηρητικού Κόμματος και θα παγιώσουν τη δική του θέση ως αρχηγού του.
Ο Τζόνσον διεξήγαγε προεκλογική εκστρατεία βουλευτικών εκλογών από την πρώτη του ημέρα ως πρωθυπουργού, έστω και αν δεν το παραδέχεται. Το προεκλογικό του μήνυμα είναι απλό: ο Τζόνσον ισχυρίζεται ότι είναι ο μόνος που σέβεται τη λαϊκή ψήφο υπέρ του Brexit και ότι αν δεν το πετύχει, αυτό θα οφείλεται στο ότι οι αντίπαλοί του, οι «εχθροί του λαού», θα τον έχουν υπονομεύσει.
Η στρατηγική αυτή μεγιστοποιεί τα κέρδη του Τζόνσον σε περίπτωση επιτυχίας του, χωρίς μεγάλες απώλειες αν αποτύχει. Αν η Βουλή των Κοινοτήτων εμποδίσει την έξοδο χωρίς συμφωνία, θα ρίξει την ευθύνη στους ριψάσπιδες της αντιπολίτευσης και στους εσωκομματικούς αντάρτες. Αν στη συνέχεια κερδίσει τις εκλογές, θα έχει πετύχει έναν προσωπικό θρίαμβο. Εάν χάσει, θα έχει εδραιώσει τον έλεγχό του επί του Συντηρητικού Κόμματος και θα περιμένει τις ευκαιρίες που, χωρίς αμφιβολία, θα του δοθούν, καθώς η κυβέρνηση Κόρμπιν θα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις στη διαχείριση της οικονομίας και της μελλοντικής σχέσης με την Ε.Ε.
Πολλοί εξωτερικοί παρατηρητές της βρετανικής πολιτικής θεωρούν ότι είναι υπέρτατη επιταγή μια συμφωνία που θα ελαχιστοποιήσει τους κλυδωνισμούς του Brexit· αυτή η οπτική αγνοεί τη σημασία που οι Βρετανοί αποδίδουν στην ανάκτηση της εθνικής κυριαρχία τους και τα όρια που θέτει η ανάγκη κομματικής επιβίωσης.
* Ο κ. Γιάννης Μανουηλίδης είναι εταίρος στη δικηγορική εταιρεία Allen & Overy.