«Παρακαλούμε κρατήστε τους επαίνους σας. Δεν τους θέλουμε. Μη μας καλείτε εδώ για να μας πείτε πόσο σας εμπνέουμε χωρίς στην πραγματικότητα να κάνετε κάτι, γιατί έτσι δεν βγαίνει τίποτα». Η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν αισθάνεται καμία ανάγκη να «στρογγυλέψει» τον λόγο της για να γίνει αρεστή στους οικοδεσπότες της, ακόμη και αν βρίσκεται στο αμερικανικό Κογκρέσο. Οσοι εστιάζουν στην προσωπικότητά της παρατηρούν ότι το παγκόσμιο ενδιαφέρον γύρω από την καμπάνια της και οι συναντήσεις πότε με τον Πάπα και πότε με τον Μπαράκ Ομπάμα δεν έχουν πάνω της τη συνηθισμένη επίδραση. Γυναίκες και άνδρες πολύ μεγαλύτερης ηλικίας θα είχαν τυφλωθεί από τα φώτα της δημοσιότητας, η Γκρέτα όχι. Οι διάφορες ανοησίες που γράφονται εναντίον της, είτε κακοπροαίρετα είτε από άγνοια, θα είχαν κλονίσει πολλούς ενήλικες, πολύ περισσότερο ένα κορίτσι στην εφηβεία. Την Γκρέτα όχι.
Υπάρχει λόγος γι’ αυτό – και δεν έχει να κάνει μόνο με τον ελαφρύ αυτισμό της. Εχει να κάνει με το πόσο βαθιά έχει συνειδητοποιήσει τι διακυβεύεται στην κλιματική κρίση και το πόσο αποφασισμένη είναι να το εμποδίσει. «Λέτε ότι είμαστε κινδυνολόγοι», είπε τον Ιούλιο στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. «Θα σας παραπέμψω στην σελίδα 108, στο δεύτερο κεφάλαιο της τελευταίας έκθεσης του IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος). Εκεί θα βρείτε τον προϋπολογισμό άνθρακα που μας απομένει. Θα δείτε ότι αν θέλουμε να έχουμε 67% πιθανότητες να περιορίσουμε την υπερθέρμανση στον 1,5 βαθμό Κελσίου, απομένει να εκπέμψουμε –απέμενε την 1η Ιανουαρίου 2018 να εκπέμψουμε– 420 γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα (σ.σ. με τους σημερινούς ρυθμούς, η ανθρωπότητα θα εξαντλήσει αυτόν τον προϋπολογισμό σε 8,5 χρόνια). Ούτε μία φορά δεν άκουσα πολιτικό, δημοσιογράφο επιχειρηματία να αναφέρει αυτά τα νούμερα. Είναι σαν να μην ξέρετε ότι υπάρχουν. Είναι σαν να μην έχετε καν διαβάσει την πιο πρόσφατη έκθεση του IPCC, από την οποία εξαρτάται το μέλλον του πολιτισμού μας».
Παραδοχή
Κάπου εδώ, όσοι υποτιμούν την Γκρέτα υποχρεώνονται να παραδεχθούν ότι μάλλον δεν της λείπει η φιλομάθεια και ότι θα μπορούσαν πράγματι να ρίξουν μια ματιά στην έκθεση SR-15 του ΙPCC. Την έκθεση αυτή υπέβαλε η Γκρέτα στα πρακτικά της αμερικανικής Βουλής, αντί άλλης κατάθεσης και η ίδια έκθεση είναι η απάντηση σε όσους της προσάπτουν «θρησκευτική» προσήλωση στο ζήτημα της κλιματικής κρίσης.
Η επιστήμη είναι το αντίθετο της θρησκείας και το αίτημα της Γκρέτας δεν είναι να ακουστεί η ίδια, αλλά οι κλιματολόγοι, που προειδοποιούν ότι απαιτούνται άμεσες, ριζικές αλλαγές μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ετυχε να ζούμε στην κομβική αυτή στιγμή που η «Αποκάλυψη» δεν επισείεται ως τιμωρία από κάποια επουράνια θεότητα αλλά προβλέπεται με βάση καλά θεμελιωμένους νόμους της επιστήμης. Στην εποχή που όσοι κρούουν τον κώδωνα δεν είναι χιλιαστές, αλλά απλά διαβασμένοι.
Η ίδια η Γκρέτα προσπαθεί να δείχνει, με τον τρόπο ζωής της, πόσα πρέπει να αλλάξουν – και αυτό προσφέρει άφθονη τροφή για φθηνές επικρίσεις, όπως σημειώνουν οι υποστηρικτές της. Η επιστήμη κραυγάζει ότι χρειάζονται άμεσες δομικές αλλαγές και κάποιοι ενδιαφέρονται για το πλαστικό περιτύλιγμα στο χορτοφαγικό σάντουιτς που αγόρασε η 16χρονη στο τρένο ή για τη βενζίνη που έκαψε το λεωφορείο της. Ηταν, παραδείγματος χάρη, ένας μικρός άθλος το ότι η Γκρέτα διέσχισε τον Ατλαντικό με το μοναδικό μεγάλο ιστιοπλοϊκό αγώνων που δεν χρησιμοποιεί κινητήρα, παρά μόνο φωτοβολταϊκά και υδροστρόβιλους για την επαναφόρτιση των μπαταριών. Ο πατέρας της, που τη συνόδευε, τρόμαξε από την τρομερή ταχύτητα (ώς 37 κόμβοι) με την οποία το «Malizia ΙΙ» έσκιζε επί 15 μέρες τα κύματα του ωκεανού. Κάποιοι στάθηκαν στο γεγονός ότι τα μέλη του πληρώματος επέστρεψαν, εν συνεχεία αεροπορικώς στην Ευρώπη. Ολοι ξέρουμε ότι το 2019 είναι αδύνατο να ζήσουμε σε οργανωμένες κοινωνίες χωρίς ορυκτά καύσιμα και αυτό ισχύει ακόμη και για την Γκρέτα. Ο στόχος δεν είναι το σήμερα αλλά το αύριο. Η Σουηδή ακτιβίστρια δεν λέει ότι υπάρχουν τώρα πλήρως λειτουργικές εναλλακτικές στα ορυκτά καύσιμα, λέει ότι πρέπει άμεσα να εξαπολύσουμε το βαρύ πυροβολικό της ανθρώπινης επινοητικότητας ώστε να υπάρξουν. Οσοι αντιδρούν, θυμίζουν αυτούς που απέρριψαν το 1961 την ανακοίνωση του Κένεντι ότι αρχίζει μεγάλη εθνική προσπάθεια για την κατάκτηση της Σελήνης, επειδή ώς τότε οι Αμερικανοί αστροναύτες το πολύ πολύ να πατούσαν στην έρημο της Νεβάδας.
Η ισχύς των αριθμών
Η Γκρέτα δεν έχει την ισχύ του Κένεντι, έχει όμως την ισχύ των αριθμών. Και εδώ εμφανίζεται η τελευταία κατηγορία επικριτών, αυτών που υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί ένα 16χρονο κορίτσι να έχει πυροδοτήσει από μόνο του ένα τέτοιων διαστάσεων παγκόσμιο κίνημα, άρα κάποιο ισχυρό λόμπι κρύβεται πίσω της. Είναι αλήθεια ότι η Γκρέτα δεν είναι μόνη της. Εχει βοήθεια από ανθρώπους που γνωρίζουν πώς οργανώνονται οι καμπάνιες την εποχή των social media και οι οποίοι πιστεύουν τα ίδια με εκείνη. Κυρίως, όμως, έχει πλάι της εκατομμύρια ανθρώπους από όλο τον κόσμο που δεν σκοπεύουν να καθήσουν με σταυρωμένα χέρια μπροστά στην καταστροφή που έρχεται. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ, λένε οι υποστηρικτές της, είναι σύμβολο ενός κινήματος απείρως μεγαλύτερου από την ίδια, μία δυνατή και καθαρή φωνή ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλες, που θα συνεχίσουν να διεκδικούν ακόμη και αν εκείνη λείψει.