Η τρομοκρατική ενέργεια της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, ανέσυρε από το «χρονοντούλαπο της Ιστορίας» μια ξεχασμένη από την προηγμένη Δύση πραγματικότητα και συγχρόνως ανέδειξε ένα νέο πλέον δεδομένο, καθοριστικής σημασίας, για τις σχέσεις του δυτικού με τον ανατολικό κόσμο. Στην πρώτη περίπτωση, επανήλθε στη μνήμη όλων η διαχρονική αλήθεια της εκμεταλλεύσεως των θρησκειών από φανατικούς φονταμενταλιστές, μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, παιχνίδια εξουσίας και επικυριαρχίας, καθώς και άλλους καθαρά κοσμικούς στόχους, που σαφώς δεν έχουν σχέση με θρησκείες και «μηνύματα θεών», αλλά, απλώς, τα χρησιμοποιούν κάποιοι για να πετύχουν τους σκοπούς τους.
Οι δυτικές κοινωνίες, αισθανόμενες υπεροχή έναντι κάθε παραδοσιακού στοιχείου ζωής, απέρριπταν μέχρι χθες και δεν υπολόγιζαν τον παράγοντα θρησκεία, προτάσσοντας σαν «μοναδική αλήθεια» τη σύγχρονη τεχνολογία, ένα νέο δηλαδή «θεό», που είχε -κατ’ αυτές- εκτοπίσει πλέον όλους τους άλλους που έρχονταν από το παρελθόν.
Ομως η εμφάνιση των Ταλιμπάν και ο ξεσηκωμός των φανατικών ισλαμιστών της Ανατολής υπέρ τους, και την ακατάρριπτη από τον χρόνο ιστορική πραγματικότητα επαναβεβαίωσε, και «επανέφερε στην τάξη» όσους λαθεμένα είχαν πιστέψει ότι οι θρησκείες ουσιαστικά είναι μια παρωχημένη υπόθεση, χωρίς τη δυναμική τού χθες και επομένως δεν είναι στην εποχή μας υπολογίσιμες μονάδες αντιδράσεως μέσα στο παγκόσμιο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτή μάλιστα η ιστορική πραγματικότητα, που έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία επί των κεφαλών εκσυγχρονιστών και θιασωτών των νέων τεχνολογιών, πήρε σαφώς μεγαλύτερη διάσταση, όταν ολόκληρη η Αμερική που υπέστη το τρομοκρατικό πλήγμα, επί 50, περίπου, ημέρες ύστερα από αυτό, εξακολουθεί να συμπροσεύχεται καθημερινά, ανεξαρτήτως θρησκείας ή δόγματος.
Ο κίνδυνος για τη ζωή μεάλλα λόγια, και ο θάνατος, επανέφεραν ακόμη και τους πλέον αδιάφορους Αμερικανούς στον δρόμο της αναζητήσεως μιας υπερτάτης δυνάμεως που θα τους βοηθήσει να στηριχθούν σε αυτήν για να σωθούν, αλλά και παράλληλα θα αναπαύσει τις ψυχές εκείνων οι οποίοι χάθηκαν μέσα στα χαλάσματα των διδύμων πύργων του Μανχάταν.
Επιτυχία!
Οι Ταλιμπάν λοιπόν «πέτυχαν», όχι μόνον να επαναφορτίσουν το θρησκευτικό συναίσθημα των ισλαμικών λαών και φυλών, που ήταν και το πιο εύκολο λόγω κοινωνικών δομών και ελλείψεως παιδείας, αλλά και να αφυπνίσουν τα εν υπνώσει θρησκευτικά αισθήματα της πλειοψηφίας του δυτικού κόσμου, ο οποίος είχε επηρεαστεί, ειδικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες, από την εμφάνιση του «νέου θεού» της συγχρόνου τεχνολογίας δηλαδή, η οποία είχε «πλασαριστεί» σαν ο μεγάλος ρυθμιστής της ανθρώπινης ζωής σε όλες τις εκφάνσεις και ανάγκες της. Ομως, το φαινόμενο των Ταλιμπάν ανέτρεψε σε χρόνο μηδέν αυτήν την πλασματική εικόνα που επιχειρήθηκε να καταστεί η «νέα μοναδική αλήθεια», ακόμη και για μεγάλο ποσοστό πιστών του δυτικού Χριστιανισμού, ο οποίος περνούσε κρίση λόγω της συγκρούσεώς του με αυτόν τον «σύγχρονο θεό». Ετσι, οι Ταλιμπάν έγιναν η αιτία να αποδειχθεί εμπράκτως ότι οι θρησκείες ζουν και εξακολουθούν να διαδραματίζουν ρόλους μέσα στις κοινωνίες, ανάλογα με τις κατά καιρούς διαθέσεις των ηγεσιών τους, τις παγκόσμιες ή τοπικές συγκυρίες και τα διεθνή ή τοπικά συμφέροντα.
Οι κίνδυνοι
Και αυτό θα συμβαίνει όσο θα υπάρχουν άνθρωποι, που σημαίνει ότι οι κίνδυνοι στην καθημερινή τους ζωή και το φάσμα του θανάτου πάντα θα τους δημιουργούν διλήμματα και αναζητήσεις στα οποία μόνον οι θρησκείες μπορούν να παρέξουν ελπίδες. Παράλληλα, με τη σειρά του, ο Μπιν Λάντεν, απέδειξε και αυτός στην πράξη πως είναι δυνατόν, ακόμη και στην προηγμένη εποχή μας, να χρησιμοποιηθούν μια θρησκεία και οι πιστοί της για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένους σκοπούς, και εδώ δεν είναι άλλοι από προσπάθεια δημιουργίας «εθνικής συνειδήσεως» στον ισλαμικό κόσμο, με στόχο να ενωθούν φυλές και λαοί υπό την «εθνική ενδυμασία του Ισλάμ» για να εκμεταλλεύονται αυτοί πλέον τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους και όχι ο δυτικός κόσμος.
Και -όπως ήταν πολύ φυσικό- η όλη αυτή προσπάθεια, οδηγεί αναγκαστικά στην αντίπερα όχθη, στη δική της οχύρωση γύρω από τις δικές της θρησκείες που εδώ εκφράζονται, σχεδόν στο σύνολό τους, από τον Χριστιανισμό, δυτικό και ανατολικό, ο οποίος -και αυτός- κινδυνεύει σαφέστατα να εξελιχθεί, έστω και ακούσια, σε χρησιμοποιούμενο πολυδύναμο όπλο στη φαρέτρα εκείνων των δυτικών που αποτελούν τον αντίποδα του Μπιν Λάντεν και στόχο τους έχουν τα πετρέλαια ή τα ναρκωτικά της περιοχής και όχι φυσικά την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των κατακτημένων με αίμα ελευθεριών. Ο «καυγάς» λοιπόν που, εάν εξελιχθεί αρνητικά και πάρει διεθνείς διαστάσεις, θα βάλει σε κίνδυνο ολόκληρη την ανθρωπότητα, είναι για το… πάπλωμα, δηλαδή τα οικονομικά συμφέροντα, τα οποία θέλει να διατηρήσει και να αυξήσει η Δύση στην Ανατολή και από την άλλη πλευρά, η προσπάθεια των Αράβων εκείνων που επιθυμούν να γίνουν αυτοί διαχειριστές των δικών τους οικονομικών πηγών, τις οποίες, μέχρι τώρα, εκμεταλλεύονται οι Δυτικοί. Και στη μέση αυτού του «καυγά» οι θρησκείες, το Ισλάμ και ο Χριστιανισμός, που «καλούνται» να συγκρουστούν στο όνομα του Θεού και του Αλλάχ.
Για να έχει επιτυχία όλη αυτή η «επιχείρηση» χρειάζεται θρησκευτικό επίχρισμα, ώστε να παρασυρθούν οι λαοί και να πιστέψουν πως κινδυνεύει η πίστη, η παράδοση και ο πολιτισμός τους. Στο σημείο αυτό καλούνται πλέον οι θρησκευτικοί ηγέτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ανατάσσοντας τα σχέδια εκείνων που απεργάζονται τη σύγκρουση μεταξύ των δύο κόσμων ή παίζοντας το παιχνίδι τους. Στον χώρο του Ισλάμ παρατηρούμε δύο τάσεις.
Ο φόβος
Από τη μια οι φανατικοί μουλάδες που εύκολα έγιναν κήρυκες του «Ιερού Πολέμου» και από την άλλη μεριά οι μετριοπαθείς θρησκευτικοί ηγέτες, οι οποίοι βεβαίως και επιθυμούν την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη των ισλαμικών χωρών και τον φραγμό της όποιας εκμεταλλεύσεώς τους, αλλά δεν συμφωνούν ότι αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα με την κήρυξη ενός παγκοσμίου Ιερού Πολέμου, ο οποίος μπορεί να βυθίσει σε ακόμη μεγαλύτερο οικονομικό και πολιτιστικό σκοτάδι τα ισλαμικά κράτη.
Ο μεγάλος λοιπόν φόβος γι’ αυτούς τους μετριοπαθείς θρησκευτικούς ηγέτες του Ισλάμ, είναι ο καλλιεργούμενος φανατισμός από τους ανά την Ανατολή φίλους του Μπιν Λάντεν, που απευθύνεται σε εκατομμύρια απαίδευτους και πάμπτωχους ανθρώπους, για τους οποίους ο Αλλάχ είναι η μοναδική ελπίδα πλέον, αφού οι υπόλοιποι άνθρωποι απλώς τους έχουν προς χρησιμοποίηση.
Ετσι λοιπόν, καλείται αυτήν την ιστορική στιγμή ο λεγόμενος πολιτισμένος κόσμος της Δύσεως διά των πολιτικών του και παράλληλα το σύνολο του Χριστιανισμού να πέτυχουν το συντομότερο σε τρεις πράγματι, ιερούς σκοπούς-στόχους: Πρώτον, να αντιληφθούν οι δυτικές πολιτικές ηγεσίες, ότι οι συγκρούσεις που παίρνουν θρησκευτική διάσταση, δεν είναι σίγουρο ότι μπορούν να σε βρουν στο τέλος νικητή, εκτός από το γεγονός πως εύκολα μπορεί να παγιδευτείς σε αυτές και έτσι να μην έρχεται ποτέ το «τέλος» που πλέον θα το αναζητάς εσύ με αγωνία.
Αρα, η αναζήτηση ειρηνικών λύσεων με την άλλη πλευρά θα πρέπει να είναι ο κύριος στόχος και όχι η αντεκδίκηση και η «νίκη». Δεύτερον, όχι μόνον δεν θα πρέπει να γίνει προσπάθεια δημιουργίας «θρησκευτικού αντίποδα» από τη Δύση, αλλά, το αντίθετο, είναι επιτακτική η ανάγκη αναζητήσεως γέφυρας μεταξύ των δύο κόσμων μέσω των θρησκειών. Και τρίτον, οι Χριστιανοί θρησκευτικοί ηγέτες, να μην παρασυρθούν από το πνεύμα των «σταυροφοριών» και να διαδραματίσουν τον ρόλο που τους ανέθεσε ο ιδρυτής της θρησκείας τους, δηλαδή να είναι ειρηνοποιοί και να αγαπούν ακόμη και τον εχθρό τους. Και ευτυχώς, αυτός ο τελευταίος κίνδυνος έχει ήδη απομακρυνθεί, αφού το βάρος πλέον θρησκευτικών πρωτοβουλιών στο συγκεκριμένο θέμα πέφτει στους ώμους του Ανατολικού Χριστιανισμού, της Ορθοδοξίας, μιας και ακόμη και γεωγραφικά ο παπισμός βρίσκεται στην «τρίτη γραμμή του μετώπου». Αυτό είναι το νέο ιστορικό δεδομένο που αναδείχθηκε μετά την τρομοκρατική ενέργεια της 11ης Σεπτεμβρίου και με το οποίο, όπως προαναγγείλαμε, θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.
Κάνοντας -όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα εξελίξεις- μια πολύ επιτυχημένη πολιτική εκτίμηση του όλου προβλήματος ο Ελληνας υπουργός των Εξωτερικών κ. Γεώργιος Παπανδρέου, αφενός πήρε την πρωτοβουλία εκ μέρους των πολιτικών της Δύσεως για μία κατ’ αρχήν προσέγγιση των αρχηγών όλων των θρησκειών υπό ευρωπαϊκή ομπρέλα, με σκοπό την ειρήνευση, απομακρύνοντας έτσι και τον δυτικό πολιτικό κόσμο από τον ιστορικό θα λέγαμε, πειρασμό πιθανής προσπάθειας χρησιμοποιήσεως των χριστιανών σαν «αντίποδα» των Ταλιμπάν (ο Πάπας ήταν ήδη έτοιμος να προσχωρήσει σε κάτι ανάλογο και αυτό φαίνεται από τις δηλώσεις του και τον τρόπο… ευλογίας του προς τους βομβαρδίζοντες το Αφγανιστάν) και αφετέρου παρέδωσε το «χαρτοφυλάκιο της ευθύνης» για προσέγγιση των θρησκευτικών ηγετών στη Μητέρα των Ορθόδοξων Εκκλησιών, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, η οποία με την πείρα αιώνων επικοινωνίας με το Ισλάμ και τη διεθνή αναγνώρισή της, μπορεί να φέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα σε μια τέτοια προσπάθεια. Γι’ αυτό εξάλλου και αμέσως επικρότησαν και υιοθέτησαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι την πρωτοβουλία Παπανδρέου, γιατί πιστεύουν πως η Ελλάδα ως κράτος και το Φανάρι ως η κορυφή της Ορθοδοξίας, έχουν την ιστορική γνώση και τη δυνατότητα να προσεγγίσουν με επιτυχία τον ισλαμικό κόσμο.
Οι προσπάθειες
Ελλάδα λοιπόν και Οικουμενικό Πατριαρχείο μπορούν να αποτελέσουν την ασφαλή γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αυτό πλέον το αναγνωρίζουν όλοι και αποτελεί ένα νέο ιστορικό δεδομένο. Ετσι, ήδη, αφενός ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας μας και αφετέρου ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος έχουν ενεργοποιηθεί, ώστε να επιτύχει και επί της ουσίας αλλά και χρονικά ο στόχος. Ειδικά από πλευράς χρόνου, το χρονοδιάγραμμα να συνέλθουν στις Βρυξέλλες οι θρησκευτικοί ηγέτες όλων των θρησκειών τον προσεχή Δεκέμβριο. Παράλληλα, με τη σύνοδο των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, έχει αναγκάσει Βαρθολομαίο και Παπανδρέου σε έναν αγώνα δρόμου. Γιατί αυτό το «στοίχημα» πρέπει να το κερδίσει και η Ελλάδα και το Κέντρο της Ορθοδοξίας.
Ο πρώτος έχει την ευθύνη να πείσει τους θρησκευτικούς ηγέτες να προσέλθουν στην κοινή τράπεζα για ειρήνη και ευημερία του κόσμου και ο δεύτερος επιδιώκει την πολιτική στήριξη της προσπάθειας, επισκεπτόμενος τις πολιτικές ηγεσίες, ειδικά των ισλαμικών κρατών, αλλά και άλλων. Και σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες, και οι δύο άνδρες έχουν θετικά αποτελέσματα, γιατί όλοι σχεδόν έχουν αντιληφθεί, πως ο πόλεμος μόνον καταστροφή θα φέρει, με πρώτα θύματά του, τους αδύνατους.
Ετσι είναι διάχυτη η αισιοδοξία ότι η προσπάθεια θα στεφθεί από επιτυχία, παρά το γεγονός ότι το Βατικανό δεν φαίνεται και τόσο ικανοποιημένο με την εξέλιξη αυτή, αφού το βάρος της ευθύνης βρίσκεται στη Νέα Ρώμη και όχι την Παλαιά και άρα περνά σ’αυτήν τη δύσκολη για την ανθρωπότητα φάση, σε δεύτερη μοίρα. Αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει κανέναν, γιατί μοναδικός σκοπός είναι η επιτυχία της πρωτοβουλίας Παπανδρέου, αφού οι θρησκείες μπορούν να ενώσουν τους λαούς – ανεξαρτήτως από πολιτικοοικονομικά συμφέροντα.