Το μεσημέρι της Πέμπτης 3 Οκτωβρίου, ένας εργαζόμενος στη μηχανοργάνωση της υπηρεσίας πληροφοριών της γαλλικής αστυνομίας σηκώθηκε από τη θέση του, πήρε ένα μαχαίρι και άρχισε να επιτίθεται στους συναδέλφους του στα κεντρικά γραφεία της αστυνομικής διεύθυνσης του Παρισιού. Τέσσερις αστυνομικοί έπεσαν νεκροί, ενώ μια γυναίκα αστυνομικός σώθηκε χάρη στην επείγουσα αερομεταφορά στο νοσοκομείο. Το ίδιο απόγευμα, ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Κριστόφ Καστανέρ δήλωσε ότι ο δράστης ήταν ένας απολύτως φυσιολογικός υπάλληλος και ότι δεν ήταν γνωστά τα κίνητρά του.
Η δήλωση αυτή θα καταδιώκει για καιρό τον Καστανέρ, ενώ το όλο περιστατικό μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής για την κυβέρνηση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Μια επίθεση ισλαμιστή τρομοκράτη στην καρδιά του γαλλικού κρατικού μηχανισμού, στο πιο ιστορικό κομμάτι της γαλλικής πρωτεύουσας, το Ιλ ντε λα Σιτέ, στη σκιά της Νοτρ Νταμ, αρχικά αποσιωπήθηκε ως περίεργη ενέργεια με άγνωστα κίνητρα. Το γεγονός ότι ο άνδρας είχε ασπασθεί το Ισλάμ εδώ και μια δεκαετία, ότι το 2015 είχε επιδοκιμάσει την επίθεση τζιχαντιστών στο περιοδικό Charlie Hebdo και ότι ο ιμάμης του τζαμιού στο οποίο προσευχόταν είχε κριθεί άξιος απέλασης επειδή καλούσε τους πιστούς σε τζιχάντ, δεν φαίνεται να χτύπησε κάποιο καμπανάκι στις γαλλικές αρχές.
Στην πρώτη σελίδα της, η εφημερίδα Figaro έκανε λόγο για «σκανδαλώδη λάθη», ασκώντας δριμύτατη κριτική στην επιλογή του Εμανουέλ Μακρόν να μεταθέσει τις ευθύνες στην κοινωνία. Στην ομιλία του μερικές ημέρες μετά την επίθεση, ο Μακρόν μίλησε για «Λερναία Υδρα του ισλαμισμού», υποστηρίζοντας ότι οι θεσμοί του γαλλικού κράτους δεν επαρκούν για να την αντιμετωπίσουν, αν οι πολίτες δεν έχουν τα μάτια τους ανοικτά. «Το να μιλάμε για δυσλειτουργίες είναι εκτός τόπου και χρόνου, όταν πρόκειται για σκανδαλώδη σφάλματα ενός γραφειοκρατικού μηχανισμού που απέτυχε», σχολίασε στο κύριο άρθρο της η Figaro. «Δεν ευθύνεται η κοινωνία που δεν ήταν αρκετά προσεκτική, αλλά αυτοί που λειτουργούν τον κρατικό μηχανισμό».
Στην πραγματικότητα, θα ήταν αδύνατον για τον Μακρόν να επιρρίψει ευθύνες στην αστυνομία, γιατί έχει επίγνωση ότι, προστατεύοντας την προεδρία του, οι Γάλλοι αστυνομικοί έχουν ήδη φθάσει στα όριά τους. Την παραμονή της επίθεσης, 27.000 αστυνομικοί (σε αυτή την περίπτωση, τα νούμερα των διαδηλωτών και τα νούμερα της αστυνομίας ήταν ίδια…) διαδήλωσαν στο Παρίσι διαμαρτυρόμενοι για την πίεση που δέχονται από τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις των «Κίτρινων Γιλέκων», για τον αριθμό-ρεκόρ αυτοκτονιών στο σώμα και για τον κίνδυνο μείωσης των συντάξεών τους με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
Είναι, λοιπόν, πιθανό, το δεύτερο ήμισυ της προεδρίας Μακρόν να χαρακτηριστεί από μια στροφή σε ρητορική που έως τώρα ακουγόταν μόνο από την πιο σκληρή Δεξιά, με την προεδρική εντολή για γενικευμένη καχυποψία να δηλητηριάζει τους κοινωνικούς δεσμούς και με την ανάδειξη των αρχών ασφαλείας σε βασικά στηρίγματα της προεδρίας. Ο Μακρόν έχει ξεκινήσει μεγάλη περιοδεία ανά τη χώρα, για συζητήσεις με απλούς ανθρώπους σχετικά με την αμφιλεγόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, αλλά η δυσπιστία προς την κυβέρνηση δεν παύει να διογκώνεται. Το πιο πρόσφατο κρούσμα (πριν από τις παραπλανητικές δηλώσεις σχετικά με την επίθεση) ήταν η διαχείριση της φοβερής έκρηξης της 26ης Σεπτεμβρίου στο χημικό εργοστάσιο της εταιρείας Lubrizol στην πόλη Ρουέν. Μετά τη γιγάντια μπάλα φωτιάς, που κάλυψε τον νυχτερινό ουρανό σαν σκηνή από ταινία, στον αέρα της πόλης διαχύθηκαν πάνω από 5.000 τόνοι φλεγόμενων χημικών ουσιών ενώ οι Αρχές διαβεβαίωναν όσους παραπονιούνταν για πρησμένα μάτια και «καμένους» λαιμούς ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Πριν από το περιστατικό αυτό, οι μετρήσεις έδειχναν ότι μόλις 30% των πολιτών εμπιστεύονταν το γαλλικό κράτος σε περίπτωση ατυχήματος σε χημικό ή πυρηνικό εργοστάσιο – μετά τη Ρουέν το ποσοστό αυτό δεν αποκλείεται να είναι πλέον μονοψήφιο.
Η απόρριψη της επιτρόπου
Για τον Γάλλο πρόεδρο δεν υπάρχει ούτε η παρηγοριά «έξω πάμε καλά», αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την Πέμπτη τον διορισμό της Σιλβί Γκουλάρ στο αξίωμα της επιτρόπου, υποχρεώνοντάς τον σε αναζήτηση νέου υποψηφίου. Για ένα ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε. όπως η Γαλλία, η απόρριψη της υποψηφίας για την Κομισιόν με το αιτιολογικό ότι ως ευρωβουλευτής εισέπραττε αμοιβές από αμερικανικό ινστιτούτο δεν είναι πολύ τιμητική.
Τέλος, η βασική εξέλιξη της τελευταίας εβδομάδας εκτός των γαλλικών συνόρων, η πολεμική επιχείρηση της Τουρκίας στη βόρεια Συρία, φέρνει νέα μαύρα σύννεφα στον ουρανό της Ευρώπης, καθώς η αποδυνάμωση των Κούρδων ουσιαστικά εγγυάται τη νεκρανάσταση του ISIS και την αναζωπύρωση του τζιχαντισμού. Κάποιες επιλογές, όπως η παθητικότητα που επέδειξαν πολλές ευρωπαϊκές δυνάμεις το 2011 απέναντι στη διολίσθηση της Συρίας σε έναν εμφύλιο πόλεμο, που κατέληξε να θρέφει τους τζιχαντιστές, είχαν τελικά πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις απ’ ό,τι εκτιμάτο τότε.
Ο τζιχαντιστής και ο ακροδεξιός
Πέρα από τα επιμέρους χαρακτηριστικά, το κοινό σημείο του τζιχαντιστή του Παρισιού αλλά και του 27χρονου Γερμανού ακροδεξιού, ο οποίος την Τετάρτη αποπειράθηκε να αιματοκυλίσει συναγωγή στην πόλη Χάλε, ήταν ότι δρούσαν μεν μόνοι τους, αλλά απευθύνονταν σε μια ευρύτερη «κοινότητα» που τους ενθάρρυνε και διαμόρφωσε τον δολοφονικό τρόπο σκέψης τους. Ο Γερμανός, του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται για να μην κερδίσει αναγνωρισιμότητα, φορούσε κάμερα στο κεφάλι και σχολίαζε τις απόπειρές του σαν να έπαιζε βιντεοπαιχνίδι, ζητώντας ακόμη και συγγνώμη από τους θεατές για το γεγονός ότι σκότωσε «μόνο» δύο ανθρώπους. Ο 27χρονος ήταν σαφώς επηρεασμένος από τον δολοφόνο του Κράισττσερτς, στη Νέα Ζηλανδία, ενώ μετά τη σύλληψή του παραδέχθηκε ότι τα κίνητρά του ήταν ρατσιστικά και αντισημιτικά. «Με δεδομένη την ιστορία της χώρας μας, τέτοια πράγματα δεν πρέπει να συμβαίνουν», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ, χαρακτηρίζοντας την επίθεση «ντροπή για όλη τη χώρα».