Δεν ήταν λίγοι εκείνοι, που έσπευσαν να προβλέψουν ότι κάτω από τα ερείπια των Δίδυμων Πύργων του Μανχάταν θα ενταφιαζόταν οριστικά το κίνημα εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Επιτέλους, οι καμικάζι αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου, δεν είχαν πλήξει μόνο το Πεντάγωνο, σύμβολο των αμερικανικών στρατιωτικών επεμβάσεων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, αλλά και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σύμβολα του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος -ακριβώς εκείνου του συστήματος που αμφισβητούσαν, κάποιες φορές με δυναμικό τρόπο, οι διαδηλωτές του Σιάτλ, του Γκέτεμποργκ, του Κεμπέκ και της Γένοβας.
Ιδιος ο στόχος
Η προπαγανδιστική μηχανή των Ηνωμένων Πολιτειών δεν άργησε να υποβάλει τους τρομοκρατημένους «νοικοκυραίους» στη βολική εξίσωση: Ο Λάντεν και οι διαδηλωτές χτυπούν τον ίδιο στόχο, έστω με άλλα μέσα, άρα βρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο. Οχι απροσδόκητα, ορισμένες από τις πιο ριζοσπαστικές οργανώσεις του «μπλοκ του Σιάτλ», όπως η αγγλική «Reclaim the Streets», βρέθηκαν να φιγουράρουν στη λίστα των «επικίνδυνων» οργανώσεων του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ.
Αντιμέτωπο με αυτή τη δυσμενή εξέλιξη, το κίνημα αμφισβήτησης της παγκοσμιοποίησης αναζήτησε δρόμους προσαρμογής και ανασύνταξης. Σε ορισμένες χώρες -όπως στη Γαλλία και την Ισπανία- το ρεύμα αυτό βρήκε μια νέα κοίτη, υποβαθμίζοντας τα αντικαπιταλιστικά συνθήματα για χάρη των αντιπολεμικών, ιδιαίτερα μετά την έναρξη των αμερικανικών επιθέσεων κατά του Αφγανιστάν.
Υπήρξαν όμως και περιπτώσεις -π.χ. στο Τορόντο του Καναδά- που πραγματοποίησε με επιτυχία κινητοποιήσεις «τύπου Σιάτλ», όπως αποκλεισμούς εμπορικών κέντρων και συμβολικές καταλήψεις υπουργείων. Στη Βαρκελώνη, πάλι, η πρωτοβουλία που είχε συγκροτηθεί με αφορμή τη Γένοβα, πραγματοποίησε διαδηλώσεις δέκα ή και δεκαπέντε χιλιάδων ανθρώπων με «δίδυμους στόχους» την αντικαπιταλιστική κριτική και την καταδίκη του πολέμου.
Η αλήθεια είναι ότι οι δραματικές εξελίξεις μετά την 11η Σεπτεμβρίου δικαιώνουν, έστω και με τραγικό τρόπο, πολλές από τις εικονοκλαστικές ιδέες που έφερε στο προσκήνιο το «φαινόμενο Σιάτλ». Πρώτα απ’ όλα, την ανάγκη ενός «νέου διεθνισμού» για την αντιμετώπιση της φτώχειας σ’ έναν κόσμο όπου ο μισός πληθυσμός της ανθρωπότητας ζει με λιγότερα από δύο δολάρια την ημέρα.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός του Πακιστάν εκμυστηρευόταν ότι είναι υποχρεωμένος να αφιερώνει το 92% του κρατικού προϋπολογισμού σε εξοπλιστικά προγράμματα και στην αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους προς τον πλούσιο Βορρά. Μπορεί κανείς να αμφιβάλλει, ακόμη και μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ότι ένα τέτοιο ζοφερό κοινωνικό περιβάλλον ευνοεί την άνθιση κάθε είδους τυφλών αντιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης και της τρομοκρατίας;
Γκρέμισε μύθους
Επειτα, το σοκ του Μανχάταν γκρέμισε τους νεοφιλελεύθερους μύθους περί «τέλους της πολιτικής» και αυτόματης ρύθμισης των πάντων από την ελεύθερη αγορά. Ο ίδιος ο κατεξοχήν νεοφιλελεύθερος Μπους στράφηκε σε μορφές προχωρημένου κρατικού προστατευτισμού για να διασώσει κλάδους της οικονομίας από την επαπειλούμενη καταστροφή. Βεβαίως, ήταν ένας ιδιόμορφος «Κεϊνσιανισμός για τους πλούσιους», που ουδόλως ενδιαφέρθηκε για το κύμα απολύσεων και τη γενική επιδείνωση των εργατικών δικαιωμάτων. Αλλά οι εργαζόμενοι νομιμοποιούνται αύριο να ρωτήσουν: Γιατί η κρατική παρέμβαση είναι θεάρεστο έργο όταν πρόκειται για τη σωτηρία του μεγάλου κεφαλαίου και έγκλημα καθοσιώσεως όταν πρόκειται για την επιβίωση του απλού πολίτη;
Ο Λοράν Φαμπιούς
Ας δώσουμε το λόγο σε έναν υπεράνω πάσης αντικαπιταλιστικής υποψίας πολιτικό, τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας, Λοράν Φαμπιούς, ο οποίος, μόλις προχθές, έγραφε στη «Λιμπερασιόν»: «Ορισμένοι πίστευαν ότι η Ιστορία τέλειωσε, ότι τα σύνορα ξεπεράστηκαν, ότι οι ανατροπές είναι εκτός μόδας. Τι αυταπάτη! Η τραγωδία βρίσκεται ξανά μπροστά μας.
Η κατάρρευση του Παγκόσμιου Εμπορικού Κέντρου σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη αναδίπλωση του 21ου αιώνα, την πρώτη διάρρηξη της παγκοσμιοποίησης…
Η ήττα της τρομοκρατίας περνάει μέσα από τη δυναμική πάλη εναντίον της φτώχειας… Απέναντι στη φρίκη της 11ης Σεπτεμβρίου, η Ευρώπη πρέπει να βρεθεί στην πρωτοπορία της πάλης εναντίον των ανισοτήτων και της φτώχειας, που θρέφουν τους τρομοκράτες… Οφείλουμε να θέσουμε υπό πολιτικό έλεγχο την παγκοσμιοποίηση και να καταλάβουμε ότι η οικονομία δεν είναι το παν». Αυτό, πάνω-κάτω, δεν έλεγαν και οι διαδηλωτές της Γένοβας;