Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση για τους «27», που βρίσκονται επίσης αντιμέτωποι με το γεγονός ότι δεν αποτελούν πλέον προτεραιότητα για τις ΗΠΑ, λέει η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ σε συνέντευξη που παραχώρησε στη βρετανική εφημερίδα Financial Times. Η Ευρώπη δεν αποτελεί πλέον «το κέντρο του κόσμου» και η Ε.Ε. πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής, αναλαμβάνοντας ισχυρότερο ρόλο στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκηνή, θεωρεί η Μέρκελ. Η προσοχή που δείχνουν οι ΗΠΑ για την Ευρώπη «περιορίζεται και αυτό θα συμβαίνει υπό οποιονδήποτε πρόεδρο», ενώ η ένταση που κυριαρχεί στις σχέσεις Γερμανίας και ΗΠΑ έχει «δομικά αίτια», λέει η η Γερμανίδα καγκελάριος.
Καθώς η Μέρκελ βρίσκεται στη δύση της καριέρας της, επιμένει να υπερασπίζεται την πολιτική φιλοσοφία που πρεσβεύει ότι το καλύτερο αποτέλεσμα προκύπτει μέσω της συναίνεσης και όχι μέσω των απειλών και της ρήξης. Είναι αυτή η «σταθερή πεποίθηση» που την καθοδηγεί, λέει στους FT: η επιδίωξη «των καλύτερων αμοιβαία επωφελών καταστάσεων… όταν επωφελείς συνεργασίες τίθεται σε εφαρμογή παγκοσμίως».
Η ενίσχυση του εθνικισμού στην πολιτική και στην οικονομία απειλεί ευθέως την ευημερία της Γερμανίας. Η λύση για τη Μέρκελ είναι η ενίσχυση της Ε.Ε., στόχος που είναι κεφαλαιώδους σημασίας και για την ίδια τη Γερμανία. «Βλέπω την Ε.Ε. ως την ασφάλεια ζωής μας… Η Γερμανία είναι υπερβολικά μικρή ώστε να ασκήσει γεωπολιτική επιρροή μόνη της και γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα πλεονεκτήματα της κοινής αγοράς», λέει η Γερμανίδα καγκελάριος. Το Βερολίνο ανησυχεί πως η Βρετανία θα μπορούσε, μετά το Brexit, να αποτελέσει σοβαρό οικονομικό ανταγωνιστή στο κατώφλι της Ε.Ε. Επιπλέον, υπολογίζεται πως 900.000 Ευρωπαίοι πολίτες δεν έχουν ακόμη καταθέσει αίτηση για μόνιμη άδεια παραμονής στη Βρετανία μετά το Brexit και σε 18 μήνες θα απειληθούν με απέλαση. Η απάντηση της Ενωσης θα πρέπει να είναι να ολοκληρώσει την ψηφιακή κοινή αγορά, να σημειώσει πρόοδο με την τραπεζική ένωση, να προωθήσει την κεφαλαιακή ένωση, να γίνει «ελκυστική, δημιουργική, να καινοτομεί, να γίνει ένα καλό μέρος για έρευνα και εκπαίδευση», λέει η Μέρκελ και τάσσεται υπέρ μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής για την Ενωση, η οποία θα πρέπει να εντοπίσει πού υστερεί τεχνολογικά και να καλύψει γρήγορα το χαμένο έδαφος. Θα πρέπει επίσης να έχει την τόλμη να καθορίζει τα νέα ψηφιακά πρότυπα και να υπερασπιστεί την ιδιωτικότητα στην ψηφιακή εποχή. «Εχω την ισχυρή πεποίθηση πως τα προσωπικά δεδομένα δεν ανήκουν στο κράτος ή στις εταιρείες», επισημαίνει η Γερμανίδα καγκελάριος.
Υστεροφημία
Ωστόσο, είναι δύσκολο να συμφωνήσουν οι «27» επί των μεταρρυθμίσεων που θα πρέπει να γίνουν. Η μεταναστευτική κρίση του 2015 και η άρνηση, ουσιαστικά, της Μέρκελ να δεχτεί το μεταρρυθμιστικό όραμα Μακρόν μετά το 2017 έχουν δημιουργήσει δύο μεγάλα χάσματα. Και παρόλο που η Μέρκελ τονίζει πως θα πρέπει να ενισχυθεί η Ε.Ε., το αποτέλεσμα στην πράξη δεν είναι ελπιδοφόρο. Η Γερμανία, παραδέχεται η ίδια, εξακολουθεί να είναι «ελαφρώς διστακτική» στο ζήτημα της δημιουργίας κοινού μηχανισμού ασφάλισης καταθέσεων, εξέλιξη την οποία Κομισιόν, ΕΚΤ και ΔΝΤ θεωρούν αναγκαία για τη θωράκιση της Ευρωζώνης. Ομοίως, στο θέμα των δαπανών για την άμυνα, η Μέρκελ δείχνει κατανόηση για την ενόχληση των μελών του ΝΑΤΟ για το γεγονός ότι η Γερμανία δεν πρόκειται να πετύχει τον στόχο για αμυντική δαπάνη ίση με το 2% του ΑΕΠ παρά μόνο στις αρχές της επόμενης δεκαετίας.
Οσον αφορά την πολιτική της κληρονομιά, η Μέρκελ σημειώνει ότι «δεν σκέφτομαι σχετικά με τον ρόλο μου στην Ιστορία» και απορρίπτει –σε μια σπάνια στιγμή εκνευρισμού– την κατηγορία ότι η εποχή της χαρακτηρίστηκε από τη διαχείριση των προβλημάτων απλώς στον βαθμό που ήταν απαραίτητος ώστε να αποτραπεί η κατάρρευση.