Ολοκληρώνοντας τη σύνοδο του Βερολίνου για τη Λιβύη την περασμένη εβδομάδα, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ παραδέχθηκε πως δεν τρέφει «ψευδαισθήσεις» και πως «ο δρόμος (που πρέπει να διανυθεί) εξακολουθεί να είναι δύσκολος». Μπορεί να κατηγορήσει κανείς την κ. Μέρκελ για αρκετά πράγματα, αλλά σίγουρα είναι ρεαλίστρια. Ουδέν νεώτερο από το λιβυκό μέτωπο, λοιπόν, στη διάρκεια της εβδομάδας που ακολούθησε.
Αυτό που θα περίμενε κανείς θα ήταν να ενταθεί η άσκηση πίεσης προς τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές και κυρίως προς τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ που πολιορκεί την Τρίπολη και εμποδίζει την εξαγωγή πετρελαίου από τη Λιβύη. Δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι έγινε κάτι τέτοιο, τουλάχιστον όχι από τους βασικούς υποστηρικτές του, δηλαδή τη Ρωσία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αντιθέτως, ο Χαφτάρ εξακολουθεί να εμποδίζει τις εξαγωγές πετρελαίου από τα λιμάνια της Λιβύης, στραγγαλίζοντας οικονομικά τον αντίπαλό του, πρωθυπουργό Φαγέζ αλ Σαράζ, παρά την προτροπή των ΗΠΑ να επιτρέψει αμέσως την παραγωγή και εξαγωγή πετρελαίου. Την Παρασκευή, δέκα τάνκερ με μεταφορική ικανότητα 8 εκατ. βαρελιών έπλεαν κοντά στους μεγάλους τερματικούς σταθμούς Ες Σίντερ και Ρας Λανούφ, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Παρ’ όλα αυτά, οι εξαγωγές, που συνήθως κυμαίνονται στο 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα, εξακολουθούσαν να είναι πρακτικά μηδενικές.
Το δεύτερο σημείο όπου ασκεί πίεση ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ είναι το αεροδρόμιο Μίτιγκα της Τρίπολης, το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα και την κύρια στρατιωτική βάση τής, αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ, κυβέρνησης Αλ Σαράζ. Οι πτήσεις από το αεροδρόμιο διακόπηκαν αρκετές φορές στη διάρκεια της εβδομάδας καθώς η εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί στο Βερολίνο, όχι όμως και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, εξακολουθεί να κρέμεται από μια κλωστή. Την Τετάρτη, ο εκπρόσωπος Τύπου του Χαφτάρ, Αχμέντ αλ Μεσμάρι, εξέδωσε ανακοίνωση αναφέροντας ότι «οποιοδήποτε αεροσκάφος, στρατιωτικό ή πολιτικό, ασχέτως σε ποιον ανήκει, θα καταρρίπτεται αν πετάει πάνω από την πρωτεύουσα». Ο Αλ Μεσμάρι πρόσθεσε ότι οι Τούρκοι στρατιώτες που έχει στείλει ο Ταγίπ Ερντογάν να υποστηρίξουν την κυβέρνηση χρησιμοποιούν ως βάση τη Μίτιγκα και πως οι δυνάμεις του Χαφτάρ κατέρριψαν την Τετάρτη τουρκικό ντρόουν που είχε απογειωθεί από τη βάση. Η κυβέρνηση Αλ Σαράζ έκανε λόγο για «θρασεία απειλή» προς την ασφάλεια πτήσεων και «νέα παραβίαση» της εκεχειρίας.
Η τακτική του Χαφτάρ
Ο στρατάρχης Χαφτάρ έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να αψηφήσει, χωρίς εμφανείς συνέπειες, την πίεση των βασικών του υποστηρικτών. Εχει ενισχυθεί από Ρώσους μισθοφόρους, παρ’ όλα αυτά προ δύο εβδομάδων δεν δίστασε να εγκαταλείψει τη Μόσχα αφήνοντας εμβρόντητο τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος περίμενε πως ο Χαφτάρ θα υπέγραφε το ειρηνευτικό του σχέδιο. Εχει αψηφήσει επίσης τις πιέσεις των Αιγυπτίων που τον ενισχύουν στρατιωτικά, αλλά και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που του παρέχει αεροπορική υποστήριξη. Θεωρείται πολύ σημαντικός στη μάχη κατά των τζιχαντιστών, ενώ Γαλλία και Γερμανία βασίζονται σε αυτόν για να περιορίζει τη ροή των μεταναστών και προσφύγων προς την Ε.Ε.
Την ίδια στιγμή, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θορυβημένες από την επέκταση της ρωσικής και τουρκικής σφαίρας επιρροής στο υπογάστριο της Ευρώπης, προσπαθούν να χαράξουν κάτι που να θυμίζει κοινή πολιτική. Η απαίτηση να είναι και αποτελεσματική και να καταστήσει την Ενωση σοβαρό παίκτη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να θεωρείται υπερβολική προς το παρόν.
Την περασμένη Δευτέρα οι υπουργοί Εξωτερικών των «28» εξέτασαν στις Βρυξέλλες το ενδεχόμενο ανάπτυξης ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης στη Λιβύη ώστε να επιτηρεί την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων. Προς το παρόν η ευρωπαϊκή ναυτική δύναμη για την επιτήρηση του εμπάργκο δεν διαθέτει πλοία, ενώ δεν έχει καν συμφωνηθεί σε ποια χώρα θα μεταφέρονται οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που θα διασώζονται στα νερά της Μεσογείου. Βέβαια, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών καταλαβαίνουν ότι κανείς δεν θα τους λαμβάνει σοβαρά υπόψη αν η Ε.Ε. δεν μπορεί να σχηματίσει μια στρατιωτική δύναμη που να μπορεί να περιπολεί στην πίσω αυλή της.