Στην τελική ευθεία της πολύκροτης δίκης Τραμπ, αρθρογράφος των New York Times μας υπενθύμιζε την προειδοποίηση του Αμερικανού στοχαστή Ραλφ Ουόλντο Εμερσον: «Αν αποφασίσεις να χτυπήσεις έναν βασιλιά, φρόντισε να τον σκοτώσεις». Οι Δημοκρατικοί δεν κατάφεραν να σκοτώσουν, πολιτικά, τον Ντόναλντ Τραμπ. Οχι ότι περίμεναν, βέβαια, να συγκεντρώσουν πλειοψηφία δύο τρίτων σε μια Γερουσία όπου μειοψηφούν, ώστε να τον καθαιρέσουν. Το γεγονός, όμως, ότι οι Ρεπουμπλικανοί στήριξαν σχεδόν στο σύνολό τους την απαλλαγή του Τραμπ, με μοναδική εξαίρεση τον Μιτ Ρόμνι, συνιστά πολιτική ήττα για τους αντιπάλους του. Το σημαντικότερο, η δημοτικότητα του 45ου προέδρου βρισκόταν, στο τέλος του πεντάμηνου θρίλερ της παραπομπής του, στο 49%, το υψηλότερο σημείο από τη στιγμή που ανέλαβε την εξουσία και πάνω από τα ποσοστά αποδοχής των Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα στο αντίστοιχο χρονικό σημείο της προεδρίας τους.
Βέβαιος για την επικείμενη απαλλαγή του, ο Τραμπ εμφανίστηκε απελευθερωμένος, ύστερα από 133 ημέρες πολιτικής ομηρίας, στην πανηγυρική ομιλία του για την «Κατάσταση της Ενωσης» ενώπιον του Κογκρέσου, την περασμένη Τρίτη. Χωρίς να αναφέρει ούτε μία φορά τη λέξη «παραπομπή», χάραξε τις αδρές γραμμές της εκστρατείας για την επανεκλογή του στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Αν στην τελετή της ορκωμοσίας του, πριν από τρία χρόνια, διεκτραγωδούσε τη «Μεγάλη Αμερικανική Σφαγή», παρουσιάζοντας μια έκπτωτη υπερδύναμη, χλεύη των αντιπάλων της, γεμάτη ανεργία, εγκληματικότητα και ορδές μεταναστών, τώρα πανηγύριζε αυτάρεσκα τη «Μεγάλη Επιστροφή της Αμερικής», ωσάν να είχε μεταμορφώσει τα πάντα στο πέρασμά του με το μαγικό του ραβδί.
Γεγονός είναι ότι, αν πιστέψουμε τις επίσημες στατιστικές και τις δημοσκοπήσεις, η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας και η αισιοδοξία των περισσότερων νοικοκυριών για τις οικονομικές προοπτικές τους επιτρέπουν στον Τραμπ να βλέπει με ρόδινα χρώματα τη μαραθώνια προεδρική αναμέτρηση, που άρχισε και επίσημα με τις πρώτες προκριματικές εκλογές των δύο κομμάτων, την περασμένη Δευτέρα. Τον τελευταίο αιώνα, μόνο τέσσερις Αμερικανοί πρόεδροι (Χέρμπερτ Χούβερ, Τζέραλντ Φορντ, Τζίμι Κάρτερ και Τζορτζ Μπους πρεσβύτερος) απέτυχαν να επανεκλεγούν. Και οι τέσσερις έδωσαν τη μάχη σε ολισθηρό, ανηφορικό έδαφος λόγω σοβαρής οικονομικής ύφεσης. Το γνωστό σύνθημα συμβούλου του Μπιλ Κλίντον στις εκλογές του 1992 «The economy, stupid» ηχεί δυσοίωνο σήμερα στα αυτιά των Δημοκρατικών. Η θεατρική χειρονομία της προέδρου της Βουλής Νάνσι Πελόσι να σχίσει μπροστά στις κάμερες αντίγραφο της ομιλίας Τραμπ ακτινοβολούσε περισσότερο σπασμωδικότητα, παρά αποφασιστικότητα.
Το αυτογκόλ
Την προηγούμενη ημέρα, οι Δημοκρατικοί είχαν ξεκινήσει τις προκριματικές εκλογές για το προεδρικό χρίσμα με ένα ουρανόπεμπτο για τον Τραμπ αυτογκόλ. Το φιάσκο στην καταμέτρηση των αποτελεσμάτων προκάλεσε αισθήματα απογοήτευσης και οργής στην εκλογική τους βάση, δίνοντας τροφή για θεωρίες συνωμοσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περί μαγειρείων του κομματικού κατεστημένου εναντίον του αριστερού υποψηφίου Μπέρνι Σάντερς. Αρκετοί είδαν το τεχνικό ατύχημα ως πολιτική μεταφορά: με τους τέσσερις από τους πέντε επικρατέστερους προεδρικούς υποψηφίους του κόμματος άνω των 70 ετών και με τη βάση του βαθιά διχασμένη μεταξύ της αριστερής και της κεντρώας πτέρυγας, οι Δημοκρατικοί αδυνατούν να πείσουν, επί το παρόντος, ότι διαθέτουν αποτελεσματική εναλλακτική στρατηγική και ηγεσία απέναντι στον επίφοβο αντίπαλό τους.
Για το κατεστημένο των Δημοκρατικών, ο δρόμος για τον Λευκό Οίκο περνάει μέσα από μια μετριοπαθή πολιτική γραμμή, στα πρότυπα των Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα, ικανή, όπως πιστεύουν, να αποσπάσει κεντρώους ψηφοφόρους και κρίσιμες Πολιτείες από τον Τραμπ. Ως βασικός εκφραστής αυτής της στρατηγικής εμφανιζόταν μέχρι την περασμένη Δευτέρα ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος ερχόταν πρώτος στις εθνικές δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, η καταβαράθρωσή του στην Αϊόβα, όπου ήρθε μόλις τέταρτος, έδειξε ότι το δημοσκοπικό προβάδισμα είχε περισσότερο σχέση με την αναγνωρισιμότητα του πρώην αντιπροέδρου παρά με την πραγματική του απήχηση. Αν και η Αϊόβα σαφώς και δεν αποτελεί πιστό βαρόμετρο των διαθέσεων σε πανεθνικό επίπεδο, πολλοί θεωρούν ήδη τον Μπάιντεν καμένο χαρτί.
Oπαδός των Δημοκρατικών στην Αϊόβα, σε εκλογικό κέντρο για τις προκριματικές για το προεδρικό χρίσμα, μάλλον απογοητευμένη. Και πώς να μην είναι; Ούτε ο Αντριου Γιανγκ, υπέρ του οποίου γράφουν οι ταμπέλες, ούτε ο Τομ Στάγερ, φυλλάδιο του οποίου κρατάει η κυρία, τα πήγαν καλά. Ασε, δε, το φιάσκο…
Οι υποστηρικτές της κεντρώας προσέγγισης παραβλέπουν ότι το Κέντρο από καιρό συμπιέζεται σε μια Αμερική ολοένα και περισσότερο πολωμένη όχι μόνο πολιτικά, αλλά και κοινωνικά, με καταλυτική την επίδραση της τελευταίας, μεγάλης οικονομικής κρίσης. Ο Μπαράκ Ομπάμα, ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας, υποσχέθηκε μια βαθιά αλλαγή τόσο στην εξωτερική πολιτική (ήταν από τους ελάχιστους που είχαν ταχθεί εναντίον του πολέμου στο Ιράκ), όσο και στο κοινωνικό πεδίο (με πολιορκητικό κριό την Obamacare) – άλλο ζήτημα, βέβαια, τι από αυτά κατάφερε ως πρόεδρος. Η αναπάντεχη ήττα της έμπειρης Χίλαρι Κλίντον από τον ουρανοκατέβατο και άξεστο Τραμπ επιβεβαίωσε ότι ο άλλοτε προνομιακός χώρος του Κέντρου αποτελεί πολύ επισφαλές πολιτικό εφαλτήριο στις μέρες μας.
Τη βαθιά προσδοκία των Δημοκρατικών ψηφοφόρων για αλλαγή αντανακλούν, με πολύ διαφορετικούς τρόπους, οι δύο νικητές των προκριματικών της Αϊόβα, που πρακτικά ισοψήφησαν: ο μόλις 38 ετών Πιτ Μπούτιτζιτζ, ο πρώτος ανοιχτά γκέι υποψήφιος που διεκδικεί το προεδρικό χρίσμα και ο 78χρονος γερουσιαστής του Βερμόντ Μπέρνι Σάντερς. Αγνωστος στο εθνικό ακροατήριο μέχρι πρότινος, ο κεντρώος Μπούτιτζιτζ φιλοδοξεί να κερδίσει υποστήριξη από τους σπόνσορες και τους ψηφοφόρους του Μπάιντεν, που βλέπουν ότι το δικό τους άλογο δεν τραβάει. Ως δήμαρχος μιας μικρής πόλης της Ιντιάνα, με πληθυσμό μόλις 100.000 κατοίκων, θα δυσκολευτεί, πάντως, να πείσει ότι είναι έτοιμος για τον Λευκό Οίκο.
Ο Μπέρνι Σάντερς
Από την πλευρά του, ο Σάντερς εμφανίζεται ως ένας δυναμικός «αντι-Τραμπ της Αριστεράς», υποστηριζόμενος από βιομηχανικούς εργάτες που ψήφισαν Τραμπ από αντίδραση στην Κλίντον, ενθουσιώδεις νέους που δεν ασχολούνταν με την πολιτική, οικολόγους ακτιβιστές και (παρά τη σφοδρή αντίθεσή του στον Νετανιάχου) το 42% των Αμερικανοεβραίων. Είναι αμφίβολο, όμως, αν αντέξει στη σφοδρή επίθεση που είναι βέβαιο ότι θα δεχθεί από το κατεστημένο και των δύο κομμάτων, καθώς πολλοί έχουν αρχίσει ήδη να υπενθυμίζουν τις παλιές του συμπάθειες προς την Κούβα του Φιντέλ Κάστρο, τη Νικαράγουα των Σαντινίστας και το τροτσκιστικής κατεύθυνσης Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (SWP) – αν και σήμερα ο «δημοκρατικός σοσιαλισμός» του παραπέμπει στην ήπια σοσιαλδημοκρατία της Σουηδίας και της Δανίας.
Παρά την τρίτη θέση της στις προκριματικές της Αϊόβα, η γερουσιαστής Μασαχουσέτης Ελίζαμπεθ Γουόρεν παραμένει μια ισχυρή υποψηφιότητα. Με ένα προφίλ του τύπου «προοδευτική, αλλά όχι τόσο ακραία όσο ο Σάντερς και ρεαλίστρια, αλλά όχι τόσο άνευρη όσο ο Μπάιντεν», εμφανίζεται ως η υποψήφια που μπορεί να γεφυρώσει το ρήγμα ανάμεσα στις δύο φυλές των Δημοκρατικών, με τον αυτονόητο κίνδυνο που διατρέχουν όσοι πατούν σε δύο βάρκες.
Ο παράγων Μπλούμπεργκ
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι ο πραγματικός ωφελημένος από το χάος της Αϊόβας είναι ο Μάικ Μπλούμπεργκ. Ο δισεκατομμυριούχος πρώην δήμαρχος Νέας Υόρκης, που επίσης διεκδικεί το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, δεν κάνει καμπάνια στις προκριματικές εκλογές του Φεβρουαρίου, που αφορούν μικρές πολιτείες με λίγους εκλέκτορες, αλλά φιλοδοξεί να μπει δυναμικά στη μάχη τη «σούπερ Τρίτη» της 3ης Μαρτίου, με τις 15 ταυτόχρονες εκλογές στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι μεγάλες πολιτείες της Καλιφόρνιας και του Τέξας. Σε κάθε περίπτωση, παρά την «Εβδομάδα των Παθών» για τους Δημοκρατικούς, που μόλις πέρασε, ο Τραμπ παραμένει ευάλωτος. Το μισό εκλογικό σώμα τον μισεί και είναι ο μόνος πρόεδρος που δεν είδε τη δημοτικότητά του ούτε μία στιγμή να ξεπερνάει το 50%. Χρωστάει την προσωρινή κυριαρχία του στην αδυναμία και στη διάσπαση των αντιπάλων του –παράγοντες που ξεφεύγουν από τον έλεγχό του– ενώ δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η οικονομία δεν του επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις στους εννέα κρίσιμους μήνες που ακολουθούν.