Ο πύραυλος που φέρει το διαστημόπλοιο «Solar Orbiter» (Ηλιακός Δορυφόρος) και θα τραβήξει φωτογραφίες των πόλων του Ηλίου απογειώθηκε την περασμένη Κυριακή από τη Φλόριντα των ΗΠΑ και απομακρύνθηκε από τη Γη ώστε να «τοποθετήσει» το διαστημόπλοιο σε τροχιά γύρω από τον Ηλιο. Ηταν μια καλή αρχή για μια αποστολή που είναι προϊόν συνεργασίας μεταξύ της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Τις πρώτες ημέρες της πτήσης οι επιστήμονες θα ελέγξουν τη λειτουργία των οργάνων του «Solar Orbiter» και στη συνέχεια θα αρχίσουν να εκτελούν τους περίπλοκους ελιγμούς που θα πρέπει να κάνει το διαστημόπλοιο ώστε να αρχίσει να ταξιδεύει προς τον Ηλιο και προς μία δεκαετία ανακαλύψεων, όπως ελπίζουν οι επιστήμονες.
Με το «Solar Orbiter» οι επιστήμονες ελπίζουν να δουν για πρώτη φορά με λεπτομέρεια τους πόλους του Ηλίου. Μέχρι σήμερα, όλα σχεδόν τα διαστημόπλοια που έχουν παρατηρήσει τον Ηλιο το έχουν κάνει από το επίπεδο στο οποίο ταξιδεύουν οι πλανήτες γύρω από το αστέρι. Η αλλαγή γωνίας παρατήρησης θα μπορούσε να οδηγήσει στην επίλυση μυστηρίων που σχετίζονται με την έκλυση από τον Ηλιο φορτισμένων σωματιδίων σε πολύ υψηλή ταχύτητα, τα οποία διασχίζουν το ηλιακό σύστημα και πλήττουν τους πλανήτες, περιλαμβανομένης της Γης.
Τα μαγνητικά πεδία του Ηλίου που επιταχύνουν αυτά τα σωματίδια πηγάζουν και καταλήγουν στους πόλους του. Τα δεδομένα που θα συλλέξει το «Solar Orbiter» θα συμβάλουν στην κατανόηση του κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας. Γιατί διαρκεί έντεκα έτη; Γιατί είναι κάποιοι κύκλοι ήρεμοι και άλλοι ταραγμένοι; Επίσης θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή μοντέλων που αφορούν την πρόβλεψη των ηλιακών καταιγίδων οι οποίες έχουν την ικανότητα να προκαλούν ζημιές σε δορυφόρους και σε δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Γη. Το διαστημόπλοιο «Οδυσσέας» που είχαν στείλει από κοινού NASA και ESA στο Διάστημα το 1990 είχε επίσης περάσει πάνω από τους πόλους του Ηλίου, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση και δεν έφερε κάμερες. Πολλαπλές διελεύσεις του διαστημοπλοίου γύρω από την Αφροδίτη και τη Γη τα επόμενα χρόνια θα του αλλάξουν την τροχιά, μέχρι το «Solar Orbiter» να αποκτήσει την τελική του πορεία που θα του επιτρέψει να παρατηρήσει από μεγαλύτερη γωνία τους πόλους του Ηλίου. Το «Solar Orbiter» αναμένεται να συμπληρώσει 22 περιστροφές γύρω από τον Ηλιο τα επόμενα 10 χρόνια.
Ορισμένα από τα δέκα επιστημονικά όργανα που φέρει το διαστημόπλοιο μετρούν το άμεσο περιβάλλον του, όπως τα μαγνητικά πεδία και τα σωματίδια του ηλιακού ανέμου. Αλλα τραβούν φωτογραφίες των όσων συμβαίνουν στον Ηλιο. Οπως πρέπει οι άνθρωποι να προστατεύουν τα μάτια τους όταν κοιτάζουν τον Ηλιο, το ίδιο πρέπει να συμβεί και με τις κάμερες του «Solar Orbiter», διότι το διαστημόπλοιο θα βρίσκεται σε τόσο κοντινή απόσταση από τον Ηλιο ώστε το φως του αστεριού θα είναι 13 φορές εντονότερο απ’ ό,τι είναι στη Γη. Τρεις θύρες στη θερμική ασπίδα του «Solar Orbiter» θα ανοίγουν για διάστημα δέκα ημερών τη φορά, ώστε να επιτρέπουν τη συλλογή δεδομένων από τα όργανα του σκάφους. Οι κάμερές του διαθέτουν επίσης ως προστασία ειδικό γυαλί που αντέχει σε υψηλή θερμοκρασία.
Οι κάμερες θα εξετάζουν τον Ηλιο σε διαφορετικό μήκος κύματος, περιλαμβανομένου του υπεριώδους φάσματος και των ακτίνων Χ. Ορισμένες από τις κάμερες διαχωρίζουν το ηλιακό φως σε μήκη κύματος ώστε να εντοπίζουν συγκεκριμένα σωματίδια.
Οι κίνδυνοι για τη Γη
Περιστασιακά, ο Ηλιος εκλύει τεράστια ποσότητα σωματιδίων και το φαινόμενο είναι γνωστό ως «αποβολή της μάζας της κορώνας» του Ηλίου. Αν μια τέτοια έκρηξη πετύχει τη Γη, θα μπορούσε να προκαλέσει πτώση του ηλεκτρικού δικτύου σε ολόκληρες ηπείρους και να καταστρέψει τεράστιους μετασχηματιστές προκαλώντας ζημιά που για να αποκατασταθεί θα χρειαστούν μήνες ή και χρόνια.
Το 2018 η NASA είχε εκτοξεύσει το διαστημόπλοιο «Parker Solar Probe», το οποίο σταδιακά θα περνάει όλο και πιο κοντά από τον Ηλιο και θα αποκτά τη μεγαλύτερη ταχύτητα που έχει πετύχει διαστημόπλοιο. Το «Parker Solar Probe» θα διασχίσει την εξώτερη ατμόσφαιρα του Ηλίου, γνωστή ως κορώνα, και τελικά θα προσεγγίσει σε απόσταση μόλις 4 εκατομμυρίων μιλίων από την επιφάνεια του αστεριού μας. Η Γη απέχει 93 εκατομμύρια μίλια από τον Ηλιο και ο Ερμής, ο κοντινότερος πλανήτης του, 29 εκατομμύρια μίλια.
Η κοντινή απόσταση θα επιτρέψει στο «Parker Solar Probe» να πραγματοποιήσει άμεσες μετρήσεις σε αυτές τις περιοχές. Αλλά θα πρέπει να προστατεύεται από την υψηλή θερμοκρασία που θα αγγίζει τα 2 εκατομμύρια βαθμούς Φαρενάιτ.
Αντιθέτως, το «Solar Orbiter» θα πετάει σε πιο μακρινή απόσταση από τον Ηλιο και η θερμοκρασία που θα αντιμετωπίσει δεν θα υπερβαίνει κάποιες εκατοντάδες βαθμούς Φαρενάιτ. Πράγμα που του επιτρέπει να φέρει πολύ περισσότερα όργανα. Η συντονισμένη παρατήρηση που θα κάνουν τα δύο διαστημόπλοια θα μπορούσε να οδηγήσει στον εντοπισμό φαινομένων στην επιφάνεια του Ηλίου και υπό προϋποθέσεις και στην κορώνα του.
«Είναι πραγματικά το τέλειο όνειρο, ένας ουράνιος γάμος», είπε την περασμένη εβδομάδα ο Γκούντερ Χάζινγκερ, επιστημονικός διευθυντής στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA).