Εστω και νεκρός, ο Κασέμ Σουλεϊμανί ήταν πανταχού παρών στην προεκλογική εκστρατεία της περασμένης εβδομάδας στο Ιράν, καθώς η εικόνα του στρατηγού που δολοφονήθηκε από αμερικανικό πύραυλο στις 3 Ιανουαρίου χρησιμοποιήθηκε από τις θρησκευτικές αρχές για να ενισχύσει τη νομιμοποίηση του ισλαμικού καθεστώτος.
Τέσσερις δεκαετίες μετά την ισλαμική επανάσταση και ενώ το Ιράν εξακολουθεί να υφίσταται σφοδρές εξωτερικές πιέσεις με έντονο αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας, η νομιμοποίηση ήταν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, το επίδικο των βουλευτικών εκλογών που έγιναν την Παρασκευή.
Το υβριδικό ιρανικό σύστημα περιλαμβάνει εκλεγμένη Βουλή και εκλεγμένο συμβούλιο κληρικών που επιλέγει τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη, αλλά και ένα μη εκλεγμένο σώμα που δίνει την έγκρισή του στις βουλευτικές υποψηφιότητες, απορρίπτοντας αυτές που θεωρεί ότι δεν συνάδουν με το πνεύμα της ισλαμικής δημοκρατίας. Στις εκλογές αυτές, περισσότεροι από 6.000 υποψήφιοι του μεταρρυθμιστικού αλλά και του συντηρητικού στρατοπέδου αποκλείστηκαν για μια ακόμη φορά από τα ψηφοδέλτια, μεταξύ αυτών και το ένα τρίτο της απερχόμενης κοινοβουλευτικής ομάδας των μεταρρυθμιστών.
Παρατηρητές θεωρούσαν πιθανότατο να περάσει ο έλεγχος της Βουλής εκ νέου στους συντηρητικούς, όχι μόνο εξαιτίας του αποκλεισμού σημαντικών μεταρρυθμιστών υποψηφίων, αλλά και για δύο άλλους, εξίσου σημαντικούς λόγους. Πρώτον, κοινωνικές ομάδες που είχαν σπεύσει προ πενταετίας στις κάλπες, προσβλέποντας σε μεταρρύθμιση του ισλαμικού καθεστώτος, απογοητεύθηκαν από την αποτυχία των σχετικών προσπαθειών και αποφάσισαν να απόσχουν από τις κάλπες. Η ανταποκρίτρια της ισπανικής εφημερίδας El Pais στην Τεχεράνη, Ανχελες Εσπινόθα, μίλησε με δεκάδες ανθρώπους, γιατρούς, δικηγόρους, διαφόρων ειδών επαγγελματίες, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων ήταν ότι κανείς δεν σκόπευε να εμφανιστεί στο τοπικό τζαμί για να ψηφίσει. Οι πρώτες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για συμμετοχή 50%, αντί 62% στις προηγούμενες εκλογές.
Δεύτερον, η δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση του μεταρρυθμιστή προέδρου Χασάν Ροχανί, του οποίου η θητεία λήγει το 2021, αναμενόταν να έχει αντίκτυπο και στη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου. «Οι μεταρρυθμιστές δεν θα τα πάνε καλά, γιατί η κυβέρνηση δεν είναι αγαπητή και έχει κάνει λάθη» είπε στην ίδια δημοσιογράφο ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Επίβλεψης, του οργάνου που επιλέγει τους υποψήφιους βουλευτές.
Το σοβαρότερο πλήγμα για το μεταρρυθμιστικό στρατόπεδο ήταν η έμπρακτη αποτυχία της στρατηγικής προσέγγισης με τη Δύση, η οποία είχε υλοποιηθεί από τον πρόεδρο Ροχανί, με επιστέγασμα την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας του 2015. Προτού τα οφέλη της συμφωνίας γίνουν αισθητά στην ιρανική κοινωνία, ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ αποσύρθηκε από αυτή, επιβάλλοντας εκ νέου αυστηρές κυρώσεις στην Τεχεράνη και θέτοντας σκληρότερους, συμπληρωματικούς όρους. Επιπλέον, δολοφονώντας έναν δημοφιλή εν ενεργεία στρατηγό, ο Αμερικανός πρόεδρος δυσχέρανε ακόμη περισσότερο τη θέση όσων υπό άλλες συνθήκες θα υποστήριζαν τον διάλογο με τις ΗΠΑ.
Αν οι προβλέψεις επαληθευθούν και οι συντηρητικοί επικρατήσουν τόσο στις βουλευτικές όσο και στις προεδρικές εκλογές (η καταμέτρηση ψήφων των βουλευτικών συνεχίζεται, οι προεδρικές θα γίνουν το 2021), όλες οι συνιστώσες του ιρανικού πολιτικού συστήματος θα ευθυγραμμιστούν με τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ. Αυτό θα προσφέρει στους πιο αφοσιωμένους εκπροσώπους του ισλαμικού καθεστώτος μια επίπλαστη αίσθηση ισχύος, η οποία όμως δεν συμβαδίζει με την κοινωνική πραγματικότητα, καθώς πολλοί Ιρανοί έχουν αποφασίσει ότι το σύστημα δεν μεταρρυθμίζεται και απλώς απέχουν. Την αίσθηση αυτή ενίσχυσε η απάντηση που δόθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας στις διαδηλώσεις του Δεκεμβρίου ενάντια στην άνοδο του κόστους των καυσίμων. Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε περισσότερους από 300 νεκρούς από σφαίρες, οι οποίες κατέπνιξαν μεν τις διαδηλώσεις, αλλά δεν εκτόνωσαν την κοινωνική δυσαρέσκεια.
Το καθεστώς θεώρησε ότι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που πλημμύρισαν τους δρόμους των ιρανικών πόλεων στη νεκρώσιμη πομπή του Σουλεϊμανί ήταν ψήφος εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς της ισλαμικής επανάστασης, εφόσον ο Σουλεϊμανί ήταν επικεφαλής του εξωτερικού εκστρατευτικού σώματος (δύναμη Κουντς) των Φρουρών της Επανάστασης. «Το μέλλον είναι ο στρατηγός Σουλεϊμανί», είπε στη γαλλική εφημερίδα Le Monde ο διευθυντής σύνταξης της ιρανικής εφημερίδας «Καϊχάν», οργάνου των σκληροπυρηνικών, Χοσεΐν Σαριατματαρί. «Το μαρτύριό του είναι η αναγέννηση της επανάστασής μας».
Η ιρανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6% πέρυσι, ο πληθωρισμός τρέχει με ρυθμούς 30% ετησίως και η ανεργία μαστίζει τους νέους. Ο 24χρονος Πουρίγια, φοιτητής στο Εσφαχάν, δεν βλέπει καμία αναγέννηση. «Δεν με ενδιαφέρουν οι εκλογές», είπε. «Μετριοπαθείς και σκληροπυρηνικοί, όλοι ίδιοι είναι. Κάθε μέρα που περνάει γινόμαστε και πιο φτωχοί. Σύντομα θα φύγω από τη χώρα».