Οι δημοσιογράφοι γνωρίζουν ότι θα έρθουν στιγμές στη δουλειά τους που θα τους κοπεί η ανάσα, που θα τελειώσουν οι λέξεις, που θα κλείσουν τα μάτια μπροστά στη φρίκη. Και μετά θα συνεχίσουν. Γιατί το σημαντικό είναι να στοιχειοθετηθεί το ρεπορτάζ, να μεταδοθεί η είδηση, να ειπωθεί η ιστορία, να ενημερωθεί το κοινό. Χιλιάδες δημοσιογράφοι ανά τον πλανήτη καλύπτουν τους τελευταίους μήνες την πανδημία, την εξάπλωση του ιού, την αύξηση των κρουσμάτων και των θυμάτων, την καθημερινότητα των πολιτών, τα μέτρα και την αποτελεσματικότητά τους. Πέντε από αυτούς μίλησαν στην «Κ».
Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, φωτορεπόρτερ Freelancer, Βρυξέλλες
Τόσο άδεια μια πόλη που σφύζει από ζωή
Ξεκίνησα να καλύπτω το θέμα στις Βρυξέλλες, στις 10 Μαρτίου, μόλις επέστρεψα από την Ελλάδα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε έλεγχος ούτε στο αεροδρόμιο της Αθήνας ούτε όταν έφτασα στις Βρυξέλλες. Στο κέντρο της πόλης δεν υπήρχε παράνοια, δεν φορούσε μεγάλο ποσοστό του κόσμου μάσκα, άρα οι πρώτες μου εικόνες ήταν άνθρωποι που φορούσαν ήδη μάσκες και η πρώτη συνέντευξη Τύπου του προέδρου του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, μετά την πρώτη τηλεδιάσκεψη – Σύνοδο των ηγετών της Ε.Ε. για την κρίση του κορωνοϊού.
Από τα μέσα Μαρτίου άλλαξε ριζικά η κατάσταση αυτή, αφού η κυβέρνηση ειδικού σκοπού –που σχηματίστηκε μέσα στην κρίση, παρά την αδυναμία συμφωνίας για πάνω από ένα χρόνο– πήρε μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Η δουλειά μου επικεντρώνεται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και πώς εξελίσσεται μέσα στον χρόνο, μέσα από όλα αυτά που συμβαίνουν. Η εικόνα της πόλης είναι τα κλειστά μαγαζιά, τα έρημα αξιοθέατα, οι περιορισμένες μετακινήσεις των ανθρώπων, η προετοιμασία στον κλάδο της Υγείας, η απολύμανση χώρων και η ορατή παρουσία του στρατού και της αστυνομίας που φροντίζει για την τήρηση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Από τη φρενίτιδα των γεμάτων από ανθρώπους σούπερ μάρκετ, που έτρεχαν στους διαδρόμους να αγοράσουν μακαρόνια και χαρτί υγείας, έχουμε περάσει στο στάδιο των έρημων δρόμων. Μόνη συνεπής δραστηριότητα, το ραντεβού των 20.00 για το χειροκρότημα στους εργαζομένους στον κλάδο της Υγείας.
Δύο εικόνες έχουν αποτυπωθεί στο μυαλό μου: μία είναι η άδεια Grand Place, η κεντρική και γεμάτη πάντα με τουρίστες πλατεία στο κέντρο των Βρυξελλών, και η δεύτερη όταν ένα συνεργείο απολύμανσης επιχειρούσε ακριβώς απέναντι από το σπίτι μας λόγω επιβεβαιωμένου κρούσματος, δίνοντάς μου τη δυνατότητα να τους φωτογραφίσω και από το παράθυρο και από κοντά.
Δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσε να φαίνεται τόσο άδεια μια πόλη που σφύζει από ζωή. Κινούμαι έτσι κι αλλιώς στο κέντρο, αφού εκεί είναι το σπίτι μου, αλλά προσπαθώ να αποφεύγω τα μέσα μαζικής μεταφοράς και την εργασία σε κλειστούς χώρους. Κουβαλάω όμως πια αλκοολούχο τζελ για τα χέρια και μαντιλάκια, τα οποία είχα πάντα μαζί μου έτσι κι αλλιώς.
Lluis Pellicer, ανταποκριτής El Pais στις Βρυξέλλες
Είναι σκληρή εμπειρία να καλύπτεις την πανδημία
Συνειδητοποίησα πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, όταν η ιταλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θέτει τον βορρά της χώρας σε καραντίνα. Είχαμε φυσικά όλοι διαβάσει για τον κορωνοϊό όταν ξέσπασε η κρίση στην Κίνα, αλλά δεν γνωρίζαμε λεπτομέρειες ούτε ότι υπήρχε πιθανότητα γρήγορης εξάπλωσης σε όλο τον πλανήτη. Ακούγοντας τους ειδικούς, είχαμε την εικόνα ότι επρόκειτο για έναν τύπο κοινής γρίπης. Η στιγμή που συνειδητοποίησα ότι η Ισπανία απειλούνταν από τον ιό ήταν όταν κατάλαβα πως ό,τι συνέβαινε στη χώρα μου είχε συμβεί μ;iα εβδομάδα νωρίτερα στην Ιταλία.
Ολα τα άρθρα που γράφω πια σχετίζονται με τον κορωνοϊό. Επειδή ασχολούμαι κυρίως με την οικονομία και χρηματοπιστωτικά θέματα, προσπαθώ να αναλύσω μερικά σημαντικά θέματα. Πρώτον, ότι πρόκειται για μια πρωτοφανή κρίση και η Ισπανία θα πρέπει να «παγώσει» την οικονομία της για τρεις ή τέσσερις μήνες. Δεύτερον, ότι αυτή η κρίση ενέσκηψε πριν η Ισπανία συνέλθει από την ύφεση, την ανεργία, την ανισότητα και τις ανισορροπίες στα δημόσια οικονομικά. Τρίτον, πίσω από την ιατρική κρίση υπάρχει κοινωνική και οικονομική κρίση. Και τέταρτον, ποια μέτρα θα ληφθούν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Το να καλύπτεις την πανδημία είναι σκληρή εμπειρία. Είχα καλύψει και στο παρελθόν μεγάλα γεγονότα, όπως η τρομοκρατική ενέργεια στη Βαρκελώνη το 2017 και η πολιτική κρίση στην Καταλωνία. Συνάδελφοί μου που καλύπτουν τι συμβαίνει στα νοσοκομεία της πατρίδας μου, μου μεταφέρουν συγκλονιστικές εικόνες.
Η κατάσταση είναι ανησυχητική και ανεξέλεγκτη και στις Βρυξέλλες. Ακόμη δεν γνωρίζουμε πότε θα κορυφωθεί η κρίση ή πότε θα έρθει η στιγμή που θα ξεκινήσει η επιστροφή στην κανονικότητα. Και όσο περισσότερο κρατήσει αυτό, τόσο χειρότερες θα είναι οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Κατά τη γνώμη μου, θα επηρεαστεί και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, καθώς δεν καταγράφεται μεγάλη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών. Εργάζομαι πια από το σπίτι. Σε επαγγελματικό επίπεδο δεν μου αρέσει, γιατί πρέπει να επικοινωνώ με τις πηγές μου μέσω τηλεφώνου, δεν μπορώ να τους συναντήσω ώστε να πάρω τις πληροφορίες που χρειάζομαι. Οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να ξεχνάμε την ευθύνη μας απέναντι στους αναγνώστες μας. Είναι η στιγμή να είμαστε ειλικρινείς και σε εγρήγορση. Ας δώσουμε στους επιστήμονες, στους γιατρούς, στο ιατρικό προσωπικό την ευκαιρία να μιλήσουν. Ας παράξουμε δημοσιογραφία.
Ivannia Salazar Saborio, ανταποκρίτρια ABC, Λονδίνο
Ενα μακρύ και δύσκολο ταξίδι για όλους
Το πρώτο άρθρο μου για τον κορωνοϊό δημοσιεύθηκε στις 3 Μαρτίου, με θέμα ότι η Αγγλία θα καλούσε συνταξιούχους γιατρούς να συνεργαστούν με το Εθνικό Σύστημα Υγείας στην καταπολέμηση του ιού. Είναι απίστευτο, αλλά έχουν περάσει μόλις λίγες εβδομάδες από αυτό και είμαστε πια σε κατάσταση καραντίνας. Τότε υπήρχαν 51 κρούσματα σε όλη τη χώρα και τώρα πια έχουμε πάρα πολλούς νεκρούς. Εκείνη την περίοδο κατάλαβα πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση. Ταυτόχρονα έρχονταν οι ειδήσεις από την Ιταλία και την Κίνα, ήταν πολύ τρομακτικό. Ως τα τέλη Φεβρουαρίου οι άνθρωποι εδώ στο Λονδίνο ήταν ήρεμοι. Από τις αρχές Μαρτίου άρχισαν περισσότεροι να φορούν μάσκες δημόσια και ήταν δύσκολο να βρει κανείς αντισηπτικό. Πριν από ένα δεκαπενθήμερο πήγα στο σούπερ μάρκετ και ήταν άδειο, αυτό ήταν για εμένα ένα ψυχολογικό όριο. Ηξερα ότι αυτό θα ήταν ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι για όλον τον κόσμο. Είναι δύσκολο όταν ξέρεις πως ό,τι γράφεις θα έχει επίδραση στη ζωή των ανθρώπων, ειδικά όταν είναι κάτι τόσο ευαίσθητο και δύσκολο στον χειρισμό. Προσπάθησα λοιπόν να γράφω κομμάτια που απέπνεαν ηρεμία, προσπαθώντας να μην μεταφέρω πανικό.
Περιπλανήθηκα στο Λονδίνο για να τραβήξω φωτογραφίες της πόλης και ταυτόχρονα να μιλήσω με πολίτες. Ηταν δύσκολο να βλέπω άδεια μια πόλη που συνήθως είναι τόσο ζωντανή και γεμάτη ανθρώπους, και ταυτόχρονα σου ράγιζε την καρδιά να μιλάς με ανθρώπους και να καταλαβαίνεις πόσο δύσκολα θα είναι όλα, όχι μόνο λόγω της πανδημίας και των θανάτων, αλλά και λόγω των επιπτώσεων στην οικονομία, στην εργασία, στις οικογένειες. Ο τρόπος που κατανοούμε και βλέπουμε τον κόσμο θα αλλάξει.
Μια εικόνα που θα θυμάμαι είναι η άδεια γέφυρα του Γουέστμινστερ. Ηταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που την είδα έτσι. Επίσης, η θλίψη στα μάτια ενός άνδρα που συνάντησα στο μετρό κάνοντας συνεντεύξεις για το θέμα μου. Ηταν καταρρακωμένος.
Τώρα πια εργάζομαι από το σπίτι. Είναι περίεργο, γιατί συνήθως πρέπει να παρακολουθώ συνεντεύξεις Τύπου και να γράφω στη συνέχεια από το σπίτι.
Οι δημοσιογράφοι έχουμε ευθύνη να μεταδώσουμε αληθινές, αξιόπιστες και διασταυρωμένες πληροφορίες. Πρέπει να είμαστε ταυτόχρονα επαγγελματίες και ανθρώπινοι, πρέπει να μπορούμε να συνδεθούμε με τους ανθρώπους και να πούμε τις ιστορίες τους, ώστε όλοι να μπορούν να έχουν τη σωστή εικόνα.
«Περιπλανήθηκα στο Λονδίνο, ήταν δύσκολο να βλέπω άδεια μια πόλη που συνήθως είναι τόσο ζωντανή και γεμάτη ανθρώπους», λέει η Ivannia Salazar Saborio.
Patrizio Nissirio, δημοσιογράφος πρακτορείου ANSA, Μιλάνο
Η κατάσταση τώρα είναι πολύ ανησυχητική
Καλύπτω διεθνείς σχέσεις για το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων της Ιταλίας. Ξεκινήσαμε να καλύπτουμε τη «μυστηριώδη πνευμονία στην Κίνα» στις 4 Ιανουαρίου. Υστερα η κατάσταση εξελίχθηκε γρήγορα. Στις 18 Ιανουαρίου ήταν εμφανές ότι περίπου 2.000 άνθρωποι είχαν μολυνθεί, και στην Ιταλία άρχισε να υπάρχει ανησυχία – ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που απαγόρευσε τις πτήσεις από την Κίνα. Οι Ιταλοί που επαναπατρίστηκαν από την Κίνα μπήκαν σε καραντίνα σε μια στρατιωτική βάση. Ως τότε ήταν πια εμφανές ότι η κατάσταση ήταν επικίνδυνη. Εστίες άρχισαν να εμφανίζονται στη βόρεια Ιταλία τον Φεβρουάριο και κάποιες πόλεις μπήκαν σε καραντίνα. Ακολούθησε όλη η χώρα τον Μάρτιο.
Αρχίσαμε να δίνουμε καθημερινές ανταποκρίσεις για τις διεθνείς εξελίξεις, κάπως προβληματισμένοι από την έλλειψη συνειδητοποίησης της σοβαρότητας της κατάστασης που επεδείκνυαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπου είχαν αρχίσει να εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα. Δεν έχω καλύψει την πανδημία στην Ιταλία.
Πριν από μερικές εβδομάδες αρχίσαμε να εργαζόμαστε κυρίως από το σπίτι. Αυτές τις ημέρες νιώθω πολύ άβολα όταν βγαίνω έξω, με μάσκες, γάντια κ.λπ. Η κατάσταση τώρα είναι πολύ σοβαρή και ανησυχητική, χιλιάδες άνθρωποι έχουν πεθάνει, το σύστημα υγείας (από τα καλύτερα του κόσμου, σύμφωνα με διεθνή στοιχεία) υφίσταται τρομερή πίεση. Ομως, η εμφάνιση νέων κρουσμάτων μοιάζει να μειώνεται ενόσω αυξάνεται ο αριθμός όσων ανέρρωσαν. Υπάρχει, λοιπόν, ελπίδα.
Νίκος Κουλούσιος, δημοσιογράφος Hellas Pindakaas Radio, Αμστερνταμ
Με σοκάρει η άγνοια του κόσμου
Το Αμστερνταμ δεν έχει τη ζωή που είχε πριν από τον κορωνοϊό. Εχουν εξαφανιστεί οι τουρίστες. Αδειοι δρόμοι στο κέντρο. Τα ξενοδοχεία είναι άδεια και οι εργαζόμενοι δουλεύουν εκ περιτροπής. Τα νοσοκομεία στο Αμστερνταμ είναι σε ετοιμότητα, παρατηρούνται όμως κι εδώ ελλείψεις σε τεστ. Η περιοχή που έχει χτυπηθεί πιο άμεσα και μαζικά είναι η περιοχή Brabant, στα νότια της Ολλανδίας. Στις υπόλοιπες επαρχίες ο κόσμος θεωρεί ότι τη σκαπούλαρε ή ότι θα τη σκαπουλάρει.
Οι συγκοινωνίες λειτουργούν κανονικά, αν και παρατηρώ ότι τα οχήματα είναι συνήθως άδεια. Αρκετός κόσμος πηγαίνει στη δουλειά.
Δεν θα ξεχάσω εύκολα τις πρώτες ημέρες με τα άδεια ράφια στα σούπερ μάρκετ. Επίσης, τις ελλείψεις στα αντισηπτικά, αλλά και τη μέριμνα των καταστημάτων να μη δίνουν πάνω από δύο κομμάτια σε κάθε πελάτη.
Με σοκάρει η χαλαρότητα των μέτρων και η χαλαρότητα των Ολλανδών. Με σοκάρει η ανευθυνότητα όσων βγαίνουν έξω χωρίς γάντια και μάσκα, και είναι η πλειονότητα. Με σοκάρουν οι έπαινοι του πρωθυπουργού στον κόσμο, παρά τα παρατράγουδα. Με χαροποιεί ότι, προς στιγμήν, δεν έχουμε τις εικόνες που έχουν στην Ιταλία.
Με σοκάρει η άγνοια του κόσμου εδώ, που νομίζει ότι αν κολλήσει θα αποκτήσει ανοσία, οπότε παίρνει αψήφιστα το θέμα της προφύλαξης, ιδίως οι νεότεροι. Με σοκάρει, γενικά μιλώντας, ότι πουθενά στην Ευρώπη δεν γίνονται αρκετά τεστ και μάλιστα σε ασυμπτωματικούς, κάτι που όλοι οι επιστήμονες προκρίνουν ως τη μόνη λύση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας.