Αναβαθμίστε τον για να δείτε σωστά αυτό το site. Αναβαθμίστε τον browser σας τώρα!
Ο Ιαν Χέιντον, 29χρονος βιοχημικός από το Σιάτλ, μιλάει στην «Κ» για τη συμμετοχή του στη δοκιμή εμβολίου κατά του κορωνοϊού.
ΚΟΣΜΟΣ 03.05.2020 • ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Προτού κατέβει από το αυτοκίνητο, στο πάρκινγκ του Ερευνητικού Κέντρου Κάιζερ στο Σιάτλ, ο Ίαν Χέιντον έκανε μια σύντομη παύση. Ήθελε να ζυγίσει τις αντιδράσεις του, να ιχνηλατήσει εάν υπήρχε ο παραμικρός δισταγμός. Αιφνιδιάστηκε με το πόσο ήρεμος ένιωθε, ειδικά επειδή έχει φοβία για τις βελόνες. Ήταν έτοιμος να γίνει ένας από τους πρώτους εθελοντές στον κόσμο που συμμετέχουν σε κλινικές δοκιμές πειραματικού εμβολίου κατά του νέου κορωνοϊού.
Αρχικά εξετάστηκε από γιατρούς, ώστε να διαπιστωθεί ότι ήταν υγιής. Ψηλάφισαν τους λεμφαδένες του, τον πίεσαν δυνατά στην κοιλιά, έλεγξαν την ακοή και την όρασή του. Του πήραν αίμα και τον υπέβαλαν σε τεστ ναρκωτικών ουσιών. Κατέγραψαν το πλήρες ιατρικό ιστορικό του, μέχρι και την πολυβιταμίνη που παίρνει κάθε τόσο. Ώσπου το πρωί της 8ης Απριλίου του χορήγησαν με μια μικρή ένεση στο αριστερό του μπράτσο δόση 250 μικρογραμμαρίων μιας πειραματικής ουσίας, ευελπιστώντας ότι θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία αποτελεσματικού εμβολίου.
«Όλα τα μέλη του προσωπικού στην κλινική ήταν πολύ υπομονετικά και απάντησαν σε όλες τις ερωτήσεις μου», λέει μέσω Skype στην «Κ» ο Χέιντον από το σπίτι του στο Σιάτλ. «Παρά την τεράστια πίεση που υπάρχει παγκοσμίως για να εγκριθεί κάποιο εμβόλιο όσο πιο γρήγορα γίνεται, δεν μου μετέδωσαν στην κλινική αυτό το βάρος».
Τουλάχιστον 100 ερευνητικά προγράμματα εμβολίων κατά της COVID-19 βρίσκονται σε προκλινικό στάδιο ανάπτυξης. Λιγότερα από δέκα έχουν φτάσει στη Φάση Ι των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, κατά την οποία ελέγχεται κυρίως η ασφάλειά τους. Πρόκειται για μια πολύμηνη διαδικασία που μπορεί να ξεπεράσει και τον ένα χρόνο. Σε αυτή την κούρσα ανεύρεσης εμβολίου έχει εναποθέσει τις ελπίδες της η διεθνής κοινότητα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Ο Χέιντον είναι 29 ετών, σπούδασε Βιοχημεία και Μοριακή Βιολογία και εργάζεται στο Ινστιτούτο Σχεδιασμού Πρωτεϊνών του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον. Είναι ένας από τους 45 συμμετέχοντες στο Σιάτλ, στην κλινική μελέτη που πραγματοποιεί το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ, σε συνεργασία με την εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna.
Τον Οκτώβριο του 1918, ο παππούς του πατέρα του Χέιντον πέθανε κατά το δεύτερο κύμα έξαρσης της ισπανικής γρίπης στις ΗΠΑ. Ήταν μόλις 23 ετών. Η σύζυγός του μεγάλωσε έπειτα μόνη της τα παιδιά τους. Η επέλαση του κορωνοϊού θύμισε στον εθελοντή αυτή την ιστορία. Την κουβέντιασε ξανά με την οικογένειά του. Ωστόσο, όπως λέει ο ίδιος, δεν καθόρισε την απόφασή του να συμμετάσχει στην έρευνα για το εμβόλιο.
Το κίνητρο δεν ήταν ούτε τα χρήματα. Άλλωστε οι εθελοντές αυτού του προγράμματος λαμβάνουν ως αποζημίωση 100 δολάρια για κάθε επίσκεψη στην κλινική και το, συμβολικό, τελικό ποσό δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 1.000 δολάρια σε βάθος ενός χρόνου. Το επιστημονικό του υπόβαθρο φαίνεται ότι επηρέασε έως έναν βαθμό την επιλογή του. Η συμμετοχή σε αυτή τη μελέτη έμοιαζε για τον ίδιο αυτονόητη.
«Είμαι τυχερός που είμαι υγιής και τυχαίνει να ζω σε μια πόλη όπου ξεκίνησαν τόσο νωρίς κλινικές δοκιμές για το εμβόλιο», λέει στην «Κ». «Ήταν μια ευκαιρία. Ήταν το σωστό».
Το πειραματικό εμβόλιο με την ονομασία mRNA-1273 της εταιρείας Moderna εισάγει στον ανθρώπινο οργανισμό με ένα λιπίδιο τον γενετικό κώδικα του ιού καθοδηγώντας τα κύτταρα να παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα του κορωνοϊού. Σκοπός είναι το ανοσοποιητικό σύστημα να αντιδράσει στην πρωτεΐνη και να αναπτύξει αντισώματα.
Μετά τον εμβολιασμό του, ο Χέιντον παρέμεινε στην κλινική για μία επιπλέον ώρα προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν θα εμφάνιζε κάποια αλλεργική αντίδραση. «Μου έδωσαν ένα θερμόμετρο και ένα ημερολόγιο και για τις επόμενες επτά ημέρες έπρεπε να καταγράφω τη θερμοκρασία μου και οποιοδήποτε σύμπτωμα είχα», λέει. «Εάν είχα πονοκέφαλο, ρίγη ή αίσθημα κόπωσης, θα έπρεπε να το σημειώσω. Εάν είχα πρήξιμο ή πόνο στο μπράτσο όπου έγινε η ένεση θα έπρεπε να το δηλώσω». Όλα κύλησαν ομαλά και επέστρεψε το ημερολόγιο κενό από συμπτώματα.
Στις 6 Μαΐου θα εμβολιαστεί για δεύτερη φορά και θα επαναλάβει την ίδια διαδικασία. Για τους επόμενους μήνες, μέχρι να συμπληρωθεί ένας χρόνος, ανά τακτά διαστήματα θα του γίνονται αιμοληψίες και θα παρακολουθείται η υγεία του για να διαπιστωθεί πώς αντιδρά το ανοσοποιητικό του. Στο συμφωνητικό που έπρεπε να υπογράψουν οι εθελοντές δήλωναν μεταξύ άλλων ότι δεν πρόκειται να αποκτήσουν παιδιά για όση περίοδο διαρκεί η κλινική δοκιμή.
Η Moderna ανακοίνωσε πρόσφατα ότι έχει λάβει έγκριση από τις αμερικανικές αρχές για να περάσει στη Φάση ΙΙ. Οι νέες δοκιμές θα πραγματοποιηθούν σε μεγαλύτερη κλίμακα, σε δείγμα 600 υγιών εθελοντών, με βασικό στόχο πλέον την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου.
Ο Χέιντον τονίζει ότι οι κίνδυνοι από τη συμμετοχή σε μια κλινική δοκιμή εμβολίου είναι πολύ μικροί. «Πολύ σπάνια ένα πειραματικό εμβόλιο, που έχει σκοπό να αποτρέψει μια μόλυνση, μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να νοσήσει κάποιος ή, εφόσον νοσήσει, να εμφανίσει πιο έντονα συμπτώματα. Γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητο το στάδιο της δοκιμής και των ελέγχων, ακόμη και όταν βρισκόμαστε σε περίοδο κρίσης», λέει.
«Δεν μπορούμε να προβλέψουμε όλα τα ρίσκα, αλλά το ίδιο ισχύει και όταν οδηγεί κάποιος το αυτοκίνητό του και υπάρχει η πιθανότητα δυστυχήματος. Οπότε ζυγίζεις το ρίσκο με τα οφέλη».
Στις 23 Απριλίου ξεκίνησε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ακόμη μία κλινική δοκιμή εμβολίου κατά της νόσου COVID-19, στην οποία θα λάβουν μέρος συνολικά 1.100 άνθρωποι. Η μικροβιολόγος δρ Ελίζα Γκρανάτο ήταν η πρώτη εθελόντρια που εμβολιάστηκε. «Είμαι επιστήμονας, οπότε ήθελα να υποστηρίξω με όποιον τρόπο μπορούσα αυτό το επιστημονικό εγχείρημα», δήλωσε στο BBC.
Ωστόσο, τρεις ημέρες αργότερα κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η ψευδής είδηση του θανάτου της λόγω επιπλοκών μετά τον εμβολιασμό. Η αναληθής πληροφορία αναδημοσιεύθηκε και σε ορισμένες ελληνικές ιστοσελίδες. «Την έστειλαν στον άλλο κόσμο με το εμβόλιο κορωνοϊού!», ήταν ο τίτλος σχετικού κειμένου. Χρειάστηκε να εμφανιστεί ξανά σε βίντεο του BBC η δρ Γκρανάτο για να αποκαταστήσει την αλήθεια και να διαψεύσει όσα ανυπόστατα γράφτηκαν.
Και το βρετανικό υπουργείο Υγείας μέσω του λογαριασμού του στο Twitter κατέρριψε τις διαδικτυακές φήμες και προέτρεψε τους πολίτες να μη παρασύρονται και να μη διασπείρουν ψεύδη.
....and here is Dr Elisa Granato in person. Alive and well pic.twitter.com/Csw1WqmBQa
— Fergus Walsh (@BBCFergusWalsh) April 26, 2020
«Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση και τα fake news διαδίδονται όπως και ένας ιός. Αυτή η ιστορία είναι τρομακτική γιατί εμφανίστηκε τη στιγμή που είναι ξεκάθαρο το πόσο απεγνωσμένα χρειάζεται ο κόσμος ένα εμβόλιο για τον νέο κορωνοϊό», λέει στην «Κ» ο Χέιντον. «Είναι πολύ κρίμα που αυτή την τόσο κρίσιμη στιγμή το αντιεμβολιαστικό κίνημα και οι συνωμοσιολόγοι προσπαθούν να δυσκολέψουν αυτό το εγχείρημα και μπερδεύουν τους πολίτες».
Στις ΗΠΑ, ο Χέιντον συνεχίζει τη ζωή του σε ρυθμούς καραντίνας, όπως και ο υπόλοιπος πληθυσμός. Εργάζεται από το σπίτι και βγαίνει μόνο για ψώνια στο σούπερ μάρκετ φορώντας μάσκα ή για να αθληθεί τρέχοντας στους δρόμους.
«Το Σιάτλ ήταν η πρώτη αμερικανική μεγαλούπολη που χτυπήθηκε από τον ιό. Ο δήμαρχος και ο κυβερνήτης της πολιτείας έκαναν καλή δουλειά και επέβαλαν νωρίς περιορισμούς στις συναθροίσεις και στις μετακινήσεις», λέει ο 29χρονος. Η πολιτεία της Ουάσιγκτον είχε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 ήδη από τις 19 Ιανουαρίου, τον πρώτο θάνατο ασθενούς στις ΗΠΑ πάνω από ένα μήνα αργότερα και δέχθηκε το πρώτο μεγάλο κύμα της πανδημίας στη χώρα.
Η οικογένεια του Χέιντον είναι περήφανη για τη συμμετοχή του στην κλινική δοκιμή. Το ίδιο και οι φίλοι του. «Αρκετοί φίλοι μου είναι επιστήμονες, υπέβαλαν αιτήσεις, αλλά δεν επιλέχθηκαν και ζηλεύουν», λέει.
Αυτό που δεν περίμενε πάντως ο ίδιος ήταν τα ευχαριστήρια μηνύματα που του στέλνουν αρκετοί πολίτες. «Ο ρόλος μου σε όλη αυτή την ιστορία είναι πολύ μικρός. Είμαι απλά ένα άτομο, ένας από τους 45 εθελοντές σε αυτή τη δοκιμή», τονίζει.
«Πέρα από τους εθελοντές όμως, υπάρχουν οι ομάδες των επιστημόνων που αξίζουν τα συγχαρητήριά μας. Εργάζονται σε αυτό το πεδίο εδώ και χρόνια για να μπορούν γρήγορα να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο εφόσον εμφανιστεί μια πανδημία. Σε αυτούς πρέπει να είμαστε ευγνώμονες».
Ένας εθελοντής στην κούρσα του εμβολίου κατά της πανδημίας
Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Για την Kαθημερινή της Κυριακής και το Kathimerini.gr.
Κυριακή 03.05.2020