Μια Αμερική διχασμένη και οργισμένη, ένας πρόεδρος φυγαδευμένος επί μία ώρα στο ασφαλές καταφύγιό του, που απειλεί να χρησιμοποιήσει τον στρατό κατά του λαού του και ένα κόμμα που ταλανίζεται ανάμεσα στη στήριξη προς τον Ντόναλντ Τραμπ και την αποστασιοποίηση από αυτόν: αυτή είναι περίπου η εικόνα των ΗΠΑ δέκα μέρες μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, σύμβολο των μαύρων θυμάτων της υπερβάλλουσας αστυνομικής βίας κι ενώ δεν έχουν ακόμη αρθεί τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία και η ανεργία πλήττει 42,5 εκατομμύρια πολίτες.
Ο υπουργός Αμυνας Μαρκ Εσπερ απέρριψε το αίτημα του Τραμπ για ανάπτυξη στρατευμάτων προκειμένου να παταχθούν βίαια οι διαδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε μια πρωτόγνωρη σύγκρουση μεταξύ Πενταγώνου και Λευκού Οίκου.
Την ίδια στιγμή οξύτατη κριτική για την κυοφορούμενη πρωτοβουλία του άσκησε ο προκάτοχος του Εσπερ, Τζιμ Μάτις, ο οποίος ανέφερε σε άρθρο του: «Πρέπει να απορρίψουμε οποιαδήποτε υπόνοια να μετατρέψουμε τις πόλεις μας σε πεδίο μάχης, το οποίο καλούνται να καταλάβουν οι ένστολοί μας», ανέφερε χαρακτηριστικά και προειδοποίησε ότι η στρατιωτικοποίηση της απάντησης στους διαδηλωτές δημιουργεί μια εικόνα σύρραξης μεταξύ ενόπλων δυνάμεων και κοινωνίας των πολιτών.
Η απάντηση του Τραμπ, μέσω του αγαπημένου του φόρουμ διαλόγου, του Twitter, ήταν οι γνωστές εκφράσεις απαξίωσης που επιφυλάσσει σε όσους δεν του είναι αφοσιωμένοι, μαζί με την αποστροφή «Χαίρομαι που έφυγε!».
Ο Τραμπ επιχείρησε να εκμεταλλευθεί την έκρυθμη κατάσταση στις αμερικανικές πόλεις για να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τους 100.000 νεκρούς και την άθλια διαχείριση της πανδημίας. Με τον αντίπαλό του τον προσεχή Νοέμβριο Τζο Μπάιντεν σε απομόνωση λόγω κορωνοϊού, θεώρησε ότι η ατζέντα του νόμου και της τάξης θα είναι ευεργετική για την προεκλογική του εκστρατεία, που άτυπα έχει ήδη ξεκινήσει. Στράφηκε με μένος κατά των διαδηλωτών, χαρακτηρίζοντάς τους αλήτες και μέλη της τρομοκρατικής(;) οργάνωσης Antifa, απέφυγε κάποιο ενωτικό διάγγελμα παρά τις υποδείξεις ορισμένων συμβούλων του και προτίμησε να συνεχίσει την τοξική ρητορική του.
H ανάπτυξη πάνοπλων στρατιωτών γύρω από το Μνημείο του Λίνκολν στην Ουάσιγκτον προκάλεσε αλγεινή εντύπωση και έντονη ανησυχία. JAMES HARNETT / REUTERS
Ισως η πιο ανησυχητική σκηνή ήταν η ανάπτυξη πάνοπλων στρατιωτών γύρω από το Μνημείο του Λίνκολν στην Ουάσιγκτον. Και η πιο φαιδρή αλλά ταυτόχρονα μελαγχολική ήταν η πορεία του προς την εκκλησία κοντά στον Λευκό Οίκο και η αδέξια πόζα του με τη Βίβλο ενώπιον των φακών των φωτογράφων, που προκάλεσε την αγανάκτηση ακόμη και των ιερέων, οι οποίοι τον εγκάλεσαν για υποκρισία και εργαλειοποίηση της θρησκευτικής πίστης.
Στη συνέχεια έγινε γνωστό ότι προκειμένου να καταστεί εφικτός ο μίνι αυτός περίπατος χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα χημικά κατά διαδηλωτών. Την ευθύνη της «επιχείρησης εκκαθάρισης» ανέλαβε ο υπουργός Δικαιοσύνης Oυίλιαμ Μπαρ, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ εμφανίστηκε αμέτοχος στην αμφιλεγόμενη εντολή. Οι άνθρωποι που έχουν μείνει πιστοί στον πρόεδρο περιορίζονται πλέον σε μια χούφτα στελέχη της κυβέρνησης (όσα δεν έχουν εκδιωχθεί κακήν κακώς στη διάρκεια της θητείας του) και σε συγγενείς πρώτου βαθμού.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μέσα σε αυτό το χαοτικό τοπίο βρίσκεται ενώπιον του διλήμματος κατά πόσον πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τον πρόεδρο, ο οποίος θεωρητικά αποτελεί ξένο σώμα ή αν θα ήταν καλύτερο να κρατήσει κάποιες έστω διακριτικές αποστάσεις. Στα ΜΜΕ έχουν αυξηθεί οι φωνές οργής κατά «των συνεργατών του Βισί», όπως αποκαλεί για παράδειγμα τα φιλοκυβερνητικά μέλη του Κογκρέσου ο παλαίμαχος δημοσιογράφος Τζορτζ Ουίλ ή «όσους εγκαταλείπουν τις αρχές τους για να διευκολύνουν ένα διεφθαρμένο καθεστώς», όπως τους χαρακτηρίζει η ιστορικός Αν Απλμπομ.
Το μήνυμα Ομπάμα
Την ίδια στιγμή, ο προκάτοχος του Τραμπ, Μπαράκ Ομπάμα δείχνει τον δρόμο που δεν πήρε ο σημερινός πρόεδρος. «Θέλω να ξέρετε ότι έχετε αξία, θέλω να ξέρετε ότι οι ζωές σας έχουν σημασία, τα όνειρά σας μετράνε», είπε απευθυνόμενος στους νέους Αφροαμερικανούς. Παράλληλα συζήτησε με πρώην στελέχη της κυβέρνησής του, αξιωματούχους της αστυνομίας της Μινεσότα και ακτιβιστές πώς θα μπορούσε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην αστυνομία και τους πολίτες. Το ζήτημα της υπερβάλλουσας αστυνομικής βίας απασχολεί και το Κογκρέσο όπου μια διακομματική ομάδα γερουσιαστών έχει αναλάβει πρωτοβουλία προκειμένου να σταματήσει η διοχέτευση στρατιωτικού εξοπλισμού στις αστυνομικές δυνάμεις. Τέτοιες πρωτοβουλίες όπως και η αυξημένη λογοδοσία των αστυνομικών δυνάμεων που παρανομούν είναι πιθανό να οδηγήσουν στην εκτόνωση της έντασης. Αυτήν την εβδομάδα απαγγέλθηκαν κατηγορίες στους τέσσερις αστυνομικούς που συμμετείχαν στη σύλληψη και δολοφονία του Φλόιντ, με τον Ντέρεκ Τσάβιν, ο οποίος τον πατούσε με το γόνατο στον λαιμό επί οκτώ λεπτά, να αντιμετωπίζει πλέον την κατηγορία της ανθρωποκτονίας εκ προμελέτης.
Η αποκλιμάκωση των λεηλασιών και της έκρηξης οργής στις μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ δεν ευνοεί τον Τραμπ και τη συσπείρωση των φιλήσυχων πολιτών γύρω του. Ηδη οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν τη δημοτικότητά του να φθίνει, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν σημάδια πλήρους κατάρρευσης, παρά τη γενικευμένη κατακραυγή για την προεδρία του. Το προβάδισμα του εξαιρετικά αδύναμου αντιπάλου του, Τζο Μπάιντεν, κυμαίνεται στις περισσότερες έρευνες σε μονοψήφια ποσοστά.