Πότε άρχισε να χάνει η Αμερική τον πόλεμο κατά του κορωνοϊού; Πώς βρεθήκαμε να είμαστε παρίες διεθνώς και να μη μας επιτρέπεται να ταξιδέψουμε καν στην Ευρώπη;
Θα έλεγα πως το σημείο καμπής ήταν στις 17 Απριλίου όταν ο Ντόναλντ Τραμπ είχε γράψει στο Twitter «Ελευθερώστε τη Μινεσότα» και είχαν ακολουθήσει τα μηνύματα «Ελευθερώστε το Μίσιγκαν» και «Ελευθερώστε τη Βιρτζίνια». Πράττοντας αυτό είχε δηλώσει ουσιαστικά ότι ο Λευκός Οίκος υποστηρίζει τους διαδηλωτές που απαιτούσαν τον τερματισμό των περιοριστικών μέτρων που είχαν υιοθετήσει οι κυβερνήτες των Πολιτειών ώστε να καταφέρουν να ελέγξουν την COVID-19. Οι Δημοκρατικοί κυβερνήτες, που αποτελούσαν τον στόχο του Τραμπ, έμειναν σταθεροί στις αποφάσεις τους. Αλλά οι Ρεπουμπλικανοί κυβερνήτες σε Αριζόνα, Φλόριντα, Τέξας και αλλού σύντομα άρχισαν να αίρουν την εντολή παραμονής στο σπίτι και να θέτουν τέλος σε πολλά περιοριστικά μέτρα που εφάρμοζαν επιχειρήσεις. Αρνήθηκαν επίσης, ακολουθώντας το παράδειγμα του Τραμπ, να απαιτήσουν να φορούν οι πολίτες μάσκες. Αγνόησαν επίσης τις προειδοποιήσεις ειδικών σε θέματα υγείας που έλεγαν ότι η πρόωρη και ανεύθυνη επαναλειτουργία της οικονομίας θα οδηγούσε σε νέο κύμα μολύνσεων.
Και ο ιός ήρθε. Το αρχικό ξέσπασμα της ασθένειας στη Νέα Υόρκη θα έπρεπε να μας είχε ανησυχήσει όλους. Ομως ούτε οι Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί ούτε η κυβέρνηση Τραμπ είχαν διάθεση να ακολουθήσουν αυτά τα διδάγματα. Μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου τα νέα κρούσματα αυξάνονταν σημαντικά στην Αριζόνα και στο Τέξας. Παρ’ όλα αυτά οι κυβερνήτες και των δύο Πολιτειών απέρριψαν τις εκκλήσεις για διακοπή του ανοίγματος, επιμένοντας ότι η κατάσταση βρίσκεται υπό έλεγχο. Και φυσικά, στις 16 Ιουνίου η Wall Street Journal είχε δημοσιεύσει άρθρο γνώμης του αντιπροέδρου Μάικ Πενς στο οποίο διακήρυττε ότι δεν υπάρχει ούτε πρόκειται να υπάρξει δεύτερο κύμα της COVID-19.
Κατά τις τελευταίες τρεις εβδομάδες η κατάσταση πολύ γρήγορα επιδεινώθηκε σοβαρά. Τα νοσοκομεία σε Αριζόνα και σε Τέξας βρίσκονται σε κρίση. Και ναι, γι’ αυτό ευθύνεται το πρόωρο άνοιγμα, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω του σήματος που είχε σταλεί ότι η απειλή έχει περάσει. Γιατί, όμως, τα έκανε θάλασσα η Αμερική;
Πολλοί σχολιαστές έχουν πει ότι η αποτυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στην αμερικανική κουλτούρα. Το επιχείρημά τους είναι πως είμαστε υπερβολικά φιλελεύθεροι, υπερβολικά καχύποπτοι απέναντι στην κυβέρνηση, υπερβολικά απρόθυμοι να δεχτούμε ακόμη και μικρό ξεβόλεμά μας ώστε να προστατεύσουμε άλλους. Σίγουρα υπάρχει κάποιο στοιχείο αλήθειας σε αυτά τα επιχειρήματα. Δεν νομίζω να υπάρχει άλλη ανεπτυγμένη χώρα (είμαστε ακόμη ανεπτυγμένη χώρα;) όπου τόσο πολλοί άνθρωποι εξαγριώνονται όταν τους ζητείται να φορέσουν μάσκα στο σούπερ μάρκετ. Σίγουρα δεν υπάρχει άλλη ανεπτυγμένη χώρα όπου όσοι διαδηλώνουν κατά των μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας φέρουν όπλα και εισβάλλουν σε κτίρια. Και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είναι λίγο-πολύ μοναδική περίπτωση μεταξύ των μεγάλων δυτικών κομμάτων όσον αφορά την εχθρότητα του γενικά κατά της επιστήμης.
Οι υπεύθυνοι
Αυτό που μου προκαλεί μεγάλη εντύπωση, όταν εξετάζω την ασυνήθιστη αποτυχία της Αμερικής με την πανδημία, είναι πόσο κατευθύνθηκε από την κορυφή προς τη βάση. Οι διαδηλώσεις κατά των περιοριστικών μέτρων δεν ήταν αυθόρμητες ούτε λαϊκές. Πολλές είχαν διοργανωθεί και συντονιστεί από συντηρητικούς πολιτικούς ακτιβιστές, ορισμένοι είχαν στενούς δεσμούς με την προεκλογική καμπάνια Τραμπ, και είχαν χρηματοδοτηθεί εν μέρει από δεξιούς δισεκατομμυριούχους. Και η βιασύνη για επανέναρξη της οικονομίας στις πολιτείες του νότου ήταν λιγότερο ανταπόκριση σε λαϊκή απαίτηση απ’ ό,τι μια περίπτωση κατά την οποία Ρεπουμπλικανοί κυβερνήτες ακολουθούσαν το παράδειγμα του Τραμπ.
Απ’ όσο μπορώ να αντιληφθώ, η βασική κινητήριος δύναμη πίσω από την επανέναρξη της οικονομίας ήταν η επιθυμία της κυβέρνησης Τραμπ να υπάρξει μεγάλη ενίσχυση της απασχόλησης μέχρι τον Νοέμβριο, ώστε να μπορεί να κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα, να καυχάται για την επιτυχία τής οικονομίας. Η ειρωνεία είναι πως η προθυμία του Τραμπ να ανταλλάξει θανάτους με θέσεις εργασίας για να αποκομίσει πολιτικά κέρδη έχει αρνητικό αντίκτυπο για τον ίδιο. Η επαναλειτουργία οδήγησε στη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας το Μάιο και τον Ιούνιο, καθώς περίπου το 30% των εργαζομένων που είχαν απολυθεί εξαιτίας της πανδημίας επαναπροσλήφθηκε. Ωστόσο, το ποσοστό των Αμερικανών που ενέκρινε τις ενέργειες του Τραμπ εξακολούθησε να μειώνεται και μαζί του οι προοπτικές επανεκλογής του. Η επαναλειτουργία αποτυγχάνει ακόμη και με καθαρά οικονομικούς όρους, καθώς πολλοί βραχυπρόθεσμοι δείκτες υποδηλώνουν επιβράδυνση της ανάπτυξης ή ακόμη και ύφεση, ιδιαίτερα στις Πολιτείες όπου υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι πως η Αμερική δεν ηττήθηκε από τον κορωνοϊό επειδή ήταν αδύνατη η νίκη. Ούτε επειδή ήμασταν ως έθνος ανίκανοι να ανταποκριθούμε. Οχι, χάσαμε επειδή ο Τραμπ και αυτοί που βρίσκονται γύρω του αποφάσισαν ότι ήταν προς το πολιτικό τους συμφέρον να αφήσουν ανεξέλεγκτο τον κορωνοϊό.