Ολοκληρώθηκε την Πέμπτη μία από τις τελευταίες δίκες των Ναζί στο Αμβούργο, με τον πρώην φύλακα σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, Μπρούνο Ντέι, να κρίνεται ένοχος για συνέργεια στους φόνους περισσότερων από 5.000 κρατουμένων. Οι δίκες που αφορούν εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά την περίοδο του Τρίτου Ράιχ στη Γερμανία μοιάζουν πλέον να ολοκληρώνουν τον ιστορικό τους κύκλο, καθώς όλοι σχεδόν οι επιζώντες εμπλεκόμενοι είναι πλέον πολύ μεγάλοι σε ηλικία, παρουσιάζοντας σε πολλές περιπτώσεις σημαντικά κενά στη μνήμη τους από εκείνα τα χρόνια.
Ο 93χρονος σήμερα Ντεί καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση με αναστολή από ένα δικαστήριο του Αμβούργου, για τις πράξεις του ως φύλακας στο ναζιστικό στρατόπεδο Στούτχοφ, στην κατεχόμενη Πολωνία. Παρότι μόλις 17 ετών την περίοδο που συμμετείχε στην πληθώρα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν στο στρατόπεδο (Αύγουστος 1944-Απρίλιος 1945), η συνέργεια του Ντέι έχει επιβεβαιωθεί και τεκμηριωθεί επαρκώς για 5.230 περιπτώσεις δολοφονιών κρατουμένων.
Όπως είχε τονίσει η εισαγγελία σε μία παλαιότερη συνεδρίαση του δικαστηρίου, καθήκον του νεαρού μέλους των SS ήταν «να εμποδίζει τη διαφυγή ή την απελευθέρωση κρατουμένων» και να λαμβάνει μέρος σε κατασταλτικές ενέργειες κατά οποιασδήποτε απόπειρας εξέγερσης στο στρατόπεδο. Κατά τη διάρκεια των εννέα μηνών της δίκης, ο 93χρονος ισχυρίστηκε επανειλημμένα ότι εξαναγκάστηκε να ασκήσει τα καθήκοντα του φύλακα στο στρατόπεδο και πως δεν είχε συμμετάσχει στις θανατώσεις κρατουμένων, είτε στους θαλάμους αερίων είτε στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Άποψη του ναζιστικού στρατόπεδου συγκέντρωσης Στούτχοφ. (Φωτ. SHUTTERSTOCK)
Ωστόσο, στην τελευταία του τοποθέτηση ενώπιον του δικαστηρίου, δήλωσε ότι είναι «ταραγμένος» από τις διάφορες μαρτυρίες που άκουσε κατά τη διάρκεια της δίκης, και ζήτησε συγγνώμη από «όσους βίωσαν την κόλαση όλης αυτής της τρέλας», εμμένοντας, ωστόσο, στην αρχική του τοποθέτηση, ότι δεν γνώριζε το «μέγεθος των θηριωδιών» μέχρι την έναρξη της δίκης. Ακόμη, παρότι ο ίδιος παραδέχθηκε ότι γνώριζε για τους θαλάμους αερίων στο στρατόπεδο και δήλωσε ότι είχε δει «αποστεωμένες φιγούρες και ανθρώπους που είχαν βιώσει πραγματικό πόνο», η υπερασπιστική γραμμή του βασίστηκε στον ισχυρισμό ότι αποτελούσε ένα σχετικά ασήμαντο «γρανάζι» στη «βιομηχανία παραγωγής θανάτου» του ναζιστικού καθεστώτος.
Μολαταύτα, το δικαστικό πόρισμα στάθηκε στο ότι το νεαρό μέλος των SS είχε γνώση για τα όσα συνέβαιναν στο στρατόπεδο, ερχόταν σε επαφή με τους κρατουμένους του και είχε ενεργά αποτρέψει την απόδραση ορισμένων εξ’ αυτών. «Όταν είσαι μέρος ενός μηχανισμού μαζικών δολοφονιών, δεν αρκεί απλώς να κοιτάς από την άλλη πλευρά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο εισαγγελέας Λαρς Μάχνκε στην τελική του αγόρευση.
Στο στρατόπεδο Στούτχοφ άφησαν την τελευταία τους πνοή περίπου 65.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων Εβραίοι, Πολωνοί και πολίτες από τις βαλτικές χώρες. Το στρατόπεδο εντάχθηκε στο πρόγραμμα εφαρμογής της «Τελικής Λύσης» τον Ιούνιο του 1944, με αποτέλεσμα οι μαζικοί θάνατοι στους θαλάμους αερίων να προστεθούν στις χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες από τις κακουχίες, τον υποσιτισμό, την εξουθενωτική εργασία και το εκτελεστικό απόσπασμα.