Νέα ζωή θα αποκτήσει η ερειπωμένη σήμερα έπαυλη Βίλα Γκουαρνταμάντζια, στα περίχωρα της πρωτεύουσας της Μάλτας, Βαλέτα, όπου έζησε η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄, ως διάδοχος του βρετανικού θρόνου, κατά την περίοδο 1949-1950. Η έπαυλη θα ανακαινιστεί και θα μετατραπεί σε μουσείο των διασυνδέσεων Μάλτας και Ηνωμένου Βασιλείου.
Η παλαιά, διώροφη έπαυλη δεν είναι πια παρά ένα άθλιο απομεινάρι του παρελθόντος μεγαλείου της. Οι αίθουσες είναι κενές, η μπογιά ξεφτίζει από τους τοίχους αποκαλύπτοντας παλιές τοιχογραφίες, ο κήπος έχει αφεθεί στην τύχη του και την κυριαρχία των αγριόχορτων, ενώ μέρος του εξώστη έχει ήδη γκρεμιστεί.
Σήμερα, που πλέον, μετά πολυετείς προσπάθειες, η κυβέρνηση της Μάλτας αγόρασε τη Βίλα Γκουαρνταμάντζια, γεννάται η ελπίδα ότι θα καταφέρει να την επαναφέρει στην αρχική της κατάσταση, όταν ήταν μία γοητευτική, παρότι απλοϊκή, κατοικία για τη διάδοχο του βρετανικού θρόνου.
Η ανακαίνισή της πρόκειται να κοστίσει περισσότερο από 10 εκατ. ευρώ, όπως επισημαίνει ο έφορος του ιδρύματος Heritage Malta, Κένεθ Γκάμπιν. Η τότε πριγκίπισσα Ελισάβετ, που είχε μόλις νυμφευθεί τον σύζυγό της, πρίγκιπα Φίλιππο, εγκαταστάθηκε στη Μάλτα, όταν ο δούκας του Εδιμβούργου ανέλαβε την διοίκηση μιας φρεγάτας του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού. Η έπαυλη βρίσκεται σε ένα στενό δρομάκι στον ομώνυμο λόφο (Γκουαρνταμάντζια) και εκείνη την εποχή είχε καταπληκτική θέα, τόσο προς τη Βαλέτα όσο και προς τον φυσικό όρμο του Μαρσαμξέτ, όπου βρίσκονταν ελλιμενισμένες όλες οι βρετανικές φρεγάτες.
Το κτίριο οικοδομήθηκε ως παραθεριστική κατοικία κατά τα μέσα του 18ου αιώνα, από ασβεστόλιθο. Τον 19ο αιώνα προστέθηκαν και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία, μεταξύ των οποίων ένας εξώστης με θέα σε έναν περιτειχισμένο κήπο. Στο σημείο τραβήχτηκαν κάποιες από τις πιο διάσημες φωτογραφίες των γαλαζοαίματων νεονύμφων. Eκείνη η περίοδος ήταν ιδιαίτερα ήρεμη και χαλαρή για τη μελλοντική μονάρχη, χωρίς ιδιαίτερη ανάγκη μέτρων ασφαλείας. Δημοσιεύματα της εποχής αναφέρουν ότι πολλοί κάτοικοι εμφανίζονταν στην πόρτα της για να προσφέρουν στο ζεύγος πορτοκάλια. Η νεαρή Ελισάβετ δεν έχανε ευκαιρία να κάνει μόνη της τα ψώνια, να επισκεφθεί το κομμωτήριο ή τον κινηματογράφο, χωρίς συνοδεία, ενώ λάτρευε το κολύμπι στη θάλασσα.
Η έπαυλη μισθώθηκε το 1929 από τον θείο του πρίγκιπα Φιλίππου, λόρδο Λούις Μαουντμπάντεν, ο οποίος την προσέφερε στο νεαρό ζευγάρι. Στις ημέρες της δόξας του ήταν ένα εντυπωσιακό ακίνητο με έξι υπνοδωμάτια, τρία λουτρά, διαμερίσματα για το υπηρετικό προσωπικό και μια μεγάλη αίθουσα υποδοχής. Παραδόξως για μαλτέζικο οίκημα, η έπαυλη διέθετε και τζάκι σε κάθε δωμάτιο. Η βασίλισσα Ελισάβετ και ο πρίγκιπας Φίλιππος, μετά την επιστροφή τους στη Βρετανία, το 1951, δεν επισκέφθηκαν ποτέ πια την παλιά τους κατοικία, αν και βρέθηκαν αρκετές φορές στη Μάλτα. Στην τελευταία της επίσκεψη στη χώρα, η τότε πρόεδρος του νησιού Μαρί Λουίζ Κολέρο Πρέκα δώρισε στη Βρετανίδα μονάρχη έναν πίνακα που απεικόνιζε την παλιά της κατοικία.
Μετά την επιστροφή του βασιλικού ζεύγους στην πατρίδα του, στην έπαυλη εγκαταστάθηκε μια γυναίκα που χρησιμοποιούσε μόνο λίγες από τις αίθουσες του ισογείου. Σταδιακά, όμως, το οικοδόμημα κατέρρευσε και τα αιτήματα για αγορά του από την κυβέρνηση έπεφταν σε ώτα μη ακουόντων. Αυτό μέχρι την περασμένη χρονιά, όταν η κυβερνητική οργάνωση Heritage Malta αγόρασε το ακίνητο έναντι πέντε εκατ. ευρώ.
Οι εργασίες, που θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν από το άνοιγμα της έπαυλης για το κοινό, είναι πολλές. Θραύσματα αγαλμάτων που κάποτε κοσμούσαν τον κήπο έχουν σωρευθεί σε ένα δωμάτιο, τα διαμερίσματα του προσωπικού είναι ερειπωμένα, τα λουτρά έχουν καταστραφεί, ενώ τα περίτεχνα κεραμικά πλακίδια του δαπέδου, για τα οποία η Ελισάβετ διαμαρτυρόταν ότι ήταν κρύα όταν πατούσες πάνω τους ξυπόλυτος, έχουν αποχρωματιστεί.
Στόχος των Αρχών της Μάλτας δεν είναι μια απλή ανακαίνιση της έπαυλης, ώστε να ανακτήσει τη μορφή που είχε τις ημέρες της δόξας της, αλλά η μετατροπή της σε μουσείο για την Ιστορία της Μάλτας ως βρετανικής αποικίας, μέχρι την ανεξαρτησία της το 1964, και φυσικά, για τους δεσμούς που συνδέουν τη νησιωτική χώρα με τη βρετανική βασιλική οικογένεια. Οι Αρχές ευελπιστούν ότι το ανακαινισμένο κτίριο θα αποτελέσει πόλο έλξης Βρετανών τουριστών, που επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Μάλτα και εκπροσωπούν το 25% των τουριστικών αφίξεων στη χώρα.