Θέμα συζήτησης κατά τη μηνιαία σύνοδο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας στην Κωνσταντινούπολη την περασμένη Πέμπτη, ήταν το Ιράκ. Στη σύνοδο παρών ήταν και ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, σε πείσμα όλων εκείνων που έσπευσαν να προδικάσουν τον πολιτικό ενταφιασμό του πρωθυπουργού με την κλονισμένη υγεία. Πονηρώς σκεπτόμενοι παρατηρητές στην Αγκυρα υποψιάζονται ότι ο κ. Ετσεβίτ προσεύχεται τις νύχτες για μια ιρακινή κρίση στη σωστή στιγμή, ώστε να διασωθεί ο ίδιος και η κλονισμένη κυβέρνησή του. Επισήμως η Τουρκία απεύχεται παρόμοια εξέλιξη, ανήσυχη για τις επιπτώσεις στις γεωστρατηγικές ισορροπίες, μολονότι έχει πάντα στραμμένα τα μάτια στα πετρέλαια της Μοσούλης και του Κιρκούκ και ο τουρκικός στρατός έχει κατά καιρούς πραγματοποιήσει πολλές «εκκαθαριστικές επιχειρήσεις» κατά του PKK στο Βόρειο Ιράκ.
Μήπως άραγε προσευχές ανάλογες με τον κ. Ετσεβίτ να απευθύνει στον Υψιστο και ο πρόεδρος Μπους, ο οποίος, αν πιστέψει κανείς τον «Εκόνομιστ», ίσως να έχει μπει στον πειρασμό να δώσει το πράσινο φως στην πολυσυζητημένη ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν; Εν όψει εκλογών για το Κογκρέσο τον Νοέμβριο, η σωστή κίνηση στη σωστή στιγμή και στο πλαίσιο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας θα λειτουργούσε ως «ανελκυστήρας» προς ανύψωση του κάπως τρωθέντος λόγω οικονομικών προβλημάτων και επιχειρηματικών σκανδάλων κύρους της αμερικανικής κυβέρνησης.
Η στάση της Ευρώπης
«Μεταξύ διαφόρων ανακατατάξεων, ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος ετοιμάζεται να ολοκληρώσει το έργο που άρχισε ο πατέρας του το 1991 με τον Πόλεμο στον Περσικό Κόλπο», σχολίαζε με μάλλον με ειρωνική διάθεση Ευρωπαίος αναλυτής. H Ευρώπη θα συμμορφωθεί με τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον περί Ιράκ ή και περί του «Αξονα του Κακού» στο σύνολό του. Αλλά με βαριά καρδιά. Πέρα από τους γεωστρατηγικούς προβληματισμούς που γεννά η ανακίνηση του «Ιρακινού Ζητήματος», η ασυμφωνία Ευρώπης – ΗΠΑ εντοπίζεται και στο θέμα του «timimg».
Αυτό τουλάχιστον αφήνει να διαφανεί άρθρο του «Εκόνομιστ», αλλά και από διαπίστωση της βρετανικής κυβέρνησης την περασμένη εβδομάδα, βάσει της οποίας δεν επίκειται επίθεση εναντίον της Βαγδάτης. Ως γνωστόν, το Λονδίνο υπήρξε έδρα του ιρακινού Κογκρέσου, συσπείρωσης Ιρακινών αντικαθεστωτικών. Εκτός αυτού, βρετανικά μαχητικά έχουν αναλάβει μαζί με αμερικανικά την επιτήρηση της «ζώνης απαγορευμένων πτήσεων» για την προστασία των κουρδικών πληθυσμών και του αυτόνομου θύλακα στο Βόρειο Ιράκ.
Η ανακίνηση του «Ιρακινού Ζητήματος» τις τελευταίες εβδομάδες είχε ορισμένες «ανορθόδοξες» συνέπειες. O φόβος ενός κοινού εχθρού φαίνεται να οδηγεί σε προσέγγιση δύο πρώην άσπονδους εχθρούς. Την περασμένη εβδομάδα, 14 χρόνια μετά τον τερματισμό του περσο-ιρακινού πολέμου, το Ιράκ και το Ιράν παρέδωσαν τις σορούς των στρατιωτών, που πέθαναν στην αιχμαλωσία. Συνολικά 570 νεκροί επέστρεψαν σε πάτριο έδαφος, με μεγάλη επισημότητα και τελετές.
Οπως επισημαίνει ο «Γκάρντιαν», αυτή τη φορά, πέρα από την κοινή έχθρα εναντίον του Ισραήλ και την υποστήριξη προς Παλαιστινίους, αυτό που φαίνεται να γεφυρώνει τα ρήγματα που δημιούργησε η οχτάχρονη σφαγή μεταξύ της θεοκρατικής Περσίας και του μπααθικού Ιράκ, είναι η κυβέρνηση Μπους, τα σχέδια και οι προθέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. «Κάτω τα χέρια από το Ιράκ» προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ο Ιρανός πρόεδρος Χαταμί από τη μουσουλμανική Μαλαισία, όπου βρισκόταν για επίσκεψη, εντυπωσιάζοντας τους αναλυτές.
Την «κοινή μοίρα» Περσίας και Ιράκ υπαγόρευσε ο πρόεδρος Μπους, που ενέταξε τις δύο χώρες στον «Αξονα του Κακού» μαζί με τη Λιβύη και τη Βόρεια Κορέα, υποκαθιστώντας έτσι την πολιτική της «διπλής ανάσχεσης» και του καθεστώτος της πλήρους απομόνωσης.
Τα τελευταία χρόνια της θητείας του ο Μπιλ Κλίντον έδειχνε αποφασισμένος να γεφυρώσει τις διαφορές με την Περσία του μεταρρυθμιστή προέδρου Χαταμί. H εποχή των μουλάδων που έβλεπαν στην Αμερική τον «Μεγάλο Σατανά» είχε παρέλθει και πέραν αυτού οι αμερικανικές εταιρείες με τη σκέψη στραμμένη στα ιρανικά πετρέλαια και την ιρανική αγορά ασκούσαν πιέσεις, όπως εξάλλου και στην περίπτωση του Ιράκ.
Σύμφωνοι με τη γνώμη ότι αρκετά κράτησε η απομόνωση και η διακοπή των εμπορικών σχέσεων με το Ιράν, χώρα της επίσης πλούσιας σε πετρέλαια Κασπίας, ήταν και οι Ευρωπαίοι, αν και στα παρασκήνια η προσέγγιση της Δύσης με το Ιράν γέννησε πολλούς και σκληρούς ανταγωνισμούς μεταξύ ΗΠΑ και ευρωπαϊκών χωρών. Τώρα φαίνεται ότι οι ανταγωνισμοί αυτοί οξύνθηκαν, αν κρίνει κανείς από τη δυσφορία που εξέπεμπε σχόλιο του «Γκάρντιαν» για την επιθετική τακτική της κυβέρνησης Μπους έναντι της Τεχεράνης, τακτική που μαρτυρεί «αγνωμοσύνη» προς το Ιράν, που επέδειξε άψογη στάση κατά την εκστρατεία στο Αφγανιστάν.
«Ανεπαρκής» ο Χαταμί
Η σκλήρυνση της αμερικανικής στάσης εκφράστηκε και με τη διακηρυγμένη απόφαση του κ. Μπους να στηρίξει εφεξής τις ελπίδες για εκσυγχρονισμό και εκδημοκρατισμό του Ιράν στον ίδιο τον ιρανικό λαό και όχι στον μεταρρυθμιστή κ. Χαταμί. Τώρα αυτός κρίνεται «ανεπαρκής». Το περιβάλλον του Ιρανού προέδρου, ο οποίος καλλιεργεί καλές σχέσεις με ευρωπαϊκές χώρες, έσπευσε να καταγγείλει την αμερικανική ανάμιξη στα εσωτερικά της χώρας του και διαμαρτύρεται ότι η σκλήρυνση της αμερικανικής στάσης εντέλει ευνοεί τους σκληροπυρηνικούς του καθεστώτος. H αμερικανική κυβέρνηση δεν απάντησε στην τελευταία επισήμανση. Ισως επειδή είναι αποφασισμένη να κωφεύσει σε προειδοποιήσεις ή επικρίσεις και να προχωρήσει στις ανακατατάξεις, που η ίδια θεωρεί αναγκαίες στην περιοχή.
Οσο εξωφρενικό και αν ηχεί αυτό το ενδεχόμενο, ουδείς στις Βρυξέλλες αποκλείει σήμερα κατηγορηματικά κάποια απόπειρα, έστω, υλοποίησής του…