H ισραηλινή κυβέρνηση μίλησε, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, για νόμιμη άμυνα απέναντι στην τρομοκρατία. Αργότερα, ορισμένοι αξιωματούχοι της διόρθωσαν τη σχετική τοποθέτηση, αποδίδοντας την όλη ενέργεια σε σφάλμα. Οι Παλαιστίνιοι κατήγγειλαν σφαγή αμάχων. Τα κράτη του εξωτερικού εξέφρασαν την απογοήτευσή τους, μια άποψη που συμμερίστηκαν ακόμη και οι ΗΠΑ, σύμφωνα με τις οποίες «η σκληρή αυτή ενέργεια δεν συμβάλλει στην αναζήτηση της ειρήνης». Σε κάθε περίπτωση, είναι πλέον βέβαιο ότι η δολοφονία του στρατιωτικού ηγέτη της Χαμάς, Σαλάχ Σεχάντα, θα πυροδοτήσει νέο κύκλο βίας στην αιματοβαμμένη Μέση Ανατολή. Τη νύχτα της 22ης προς την 23η Ιουλίου, ισραηλινό μαχητικό αεροσκάφος F-16 έριξε βόμβα ενός τόννου πάνω στο διαμέρισμα του Σεχάντα στην πόλη της Γάζας. O στρατός ανακοίνωσε ότι θεωρούσε την πολυκατοικία κενή, με εξαίρεση το διαμέρισμα του Σεχάντα, ενδιαίτημα όπου υποτίθεται ότι βρίσκονταν μόνο ο ίδιος και οι σωματοφύλακές του. Παλαιστίνιοι κάτοικοι επισημαίνουν, όμως, ότι το κτίριο βρισκόταν στο κέντρο της πλέον πυκνοκατοικημένης συνοικίας της πόλης. Εκτός από τον Σεχάντα και τους άνδρες της φρουράς του, 13 Παλαιστίνιοι βρήκαν τον θάνατο και 145 τραυματίστηκαν. Μεταξύ των νεκρών και εννέα παιδιά, το ένα από αυτά ηλικίας μόλις δύο μηνών.
Ο Σεχάντα βρισκόταν εδώ και καιρό στην κορυφή του καταλόγου των καταζητούμενων από το Ισραήλ, θεωρούμενος υπεύθυνος για δεκάδες επιθέσεις εναντίον στρατιωτών και εποίκων στη Γάζα και για τον σχεδιασμό επιθέσεων αυτοκτονίας στο εσωτερικό του Ισραήλ. O Αριέλ Σαρόν χαρακτήρισε τον θάνατο του Σεχάντα «μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες μας», ενώ προσέθεσε ότι «οι απώλειες αμάχων είναι πάντα λυπηρές».
Σκοτεινά κίνητρα
Οι Παλαιστίνιοι, όμως, διακρίνουν σκοτεινά κίνητρα πίσω από τη δολοφονία. Είναι αλήθεια ότι μία εβδομάδα νωρίτερα, ένοπλοι της Χαμάς ανατίναξαν λεωφορείο κοντά σε εποικισμό της Δυτικής Οχθης και γάζωσαν με ριπές πολυβόλων τους πολίτες επιβάτες του. Παρά ταύτα, κατά τον τελευταίο μήνα είχε γίνει μόνο μία επίθεση αυτοκτονίας στο εσωτερικό του Ισραήλ – και οι Παλαιστίνιοι είχαν δείξει σημάδια αναζήτησης διπλωματικού διεξόδου από την κρίση.
Στις 20 Ιουλίου, ο υπουργός Εσωτερικών της Παλαιστινιακής Αρχής, Αμπντούλ Ραζέκ Γιαχιά, είχε όντως ανακοινώσει τις νέες κατευθύνσεις της πολιτικής ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής. Το σχέδιο, που εξασφάλισε τα θετικά σχόλια του Σιμόν Πέρες, στοχεύει στην ανάσχεση του «κλίματος βίας» στις παλαιστινιακές περιοχές. Απαιτεί τη σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και τη σταδιακή ανάληψη αστυνομικών καθηκόντων από την Παλαιστινιακή Αρχή, που θα αναλάβει να κατάσχει τον παράνομο οπλισμό και να συλλάβει τους παραβάτες. Και τη στιγμή της δολοφονίας του Σεχάντα, κυοφορούνταν η υπογραφή εκεχειρίας από την πλευρά των Παλαιστινίων, έπειτα από διαμεσολάβηση Ευρωπαίων, Αιγυπτίων, Ιορδανών και Σαουδαράβων διπλωματών.
Κρίσιμες ήταν και οι αναφορές που ήθελαν τη Χαμάς να βρίσκεται εν μέσω πολιτικών ζυμώσεων. Στις 22 Ιουλίου, ο σεΐχης Αχμέτ Γιασίν, πνευματικός ηγέτης της Χαμάς, πρότεινε τη σύναψη άτυπης συμφωνίας για τον περιορισμό των πράξεων βίας εναντίον στρατιωτικού προσωπικού μόνο στα κατεχόμενα. Αυτό θυμίζει έντονα τη «συμφωνία κυρίων», που χαρακτήρισε τις σχέσεις του Ισραήλ με την οργάνωση Χεζμπολάχ του Νοτίου Λιβάνου.
Μελετούσαν λύσεις
Αν και οι προτάσεις αυτές δεν επρόκειτο να γίνουν αποδεκτές από τον πολιτικό κόσμο στο Ισραήλ, έδειχναν ότι η ισραηλινή και η παλαιστινιακή κοινωνία μελετούν λύσεις για το πρόβλημα. Μετά τον βομβαρδισμό στη Γάζα, όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Το στρατιωτικό σκέλος της Χαμάς ανακοίνωσε ότι δεν θα ησυχάσει έως ότου «οι Σιωνιστές βλέπουν ανθρώπινα υπολείμματα σε κάθε εστιατόριο, λεωφορείο, στάση λεωφορείου και δρόμο της χώρας». Και η Παλαιστίνη βράζει από οργή.
Αυτός είναι άραγε ο στόχος του Ισραηλινού πρωθυπουργού; H συνέχιση μιας διαμάχης, που παρεμποδίζει τη διενέργεια ειρηνευτικού διαλόγου; Πολλοί Παλαιστίνιοι υποστηρίζουν ότι ο Σαρόν απέδειξε πολλές φορές στο παρελθόν ότι δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να διακόψει περίοδο σχετικής ηρεμίας, δολοφονώντας κάποιον Παλαιστίνιο ηγέτη και προκαλώντας έτσι πράξεις αντιποίνων από τις ένοπλες οργανώσεις. Με τη σειρά τους, τα αντίποινα εμπεδώνουν στο Ισραήλ τη λεγόμενη «ομοφωνία του φόβου», στην οποία στηρίζει ο Σαρόν την πολιτική του να διατηρήσει πάση θυσία και μέσα από διαρκείς συγκρούσεις τη Δυτική Οχθη.
Οι περισσότεροι παρατηρητές δεν συμμερίζονται την αντίληψη αυτή. Με κάθε άστοχο και πολιτικώς επιζήμιο πλήγμα των Ισραηλινών, όμως, η «συνωμοτική» αυτή θεωρία των Παλαιστινίων ως προς τους στόχους του Σαρόν βρίσκει όλο και περισσότερους υποστηρικτές.
Επιθέσεις αυτοκτονίας θέλει ο Σαρόν
Ο Τζον Σουνούνου ήταν προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, όταν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, και ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους A΄ έφτασαν εγγύτερα από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση της Αμερικής στην πρόκληση πραγματικής οδύνης στην ισραηλινή ηγεσία. Αρνούμενοι να εγγυηθούν ένα ισραηλινό δάνειο αν δεν σταματούσε το σχέδιο επέκτασης των εβραϊκών επικοισμών, απείλησαν να καταστρέψουν την ισραηλινή οικονομία, παρόπλισαν έναν πρωθυπουργό του Λικούντ και βοήθησαν το Εργατικό Κόμμα και τον Γιτζάκ Ράμπιν να ανέλθει στην εξουσία. O Σουνούνου τυχαίνει να κατάγεται από μια παλιά οικογένεια της Ιερουσαλήμ. Ετσι, αν και η θητεία του στην κυβέρνηση ήταν βραχύβια και έχει λήξει προ πολλού, όταν μιλάει, οι Αραβες τον ακούν προσεκτικά.
Σχολιάζοντας τη ρητορική που θέλει τους Παλαιστίνιους δράστες επιθέσεων αυτοκτονίας να είναι μάρτυρες, ο Σουνούνου απευθύνθηκε πρόσφατα σε ένα ακροατήριο, απαρτιζόμενο από Αραβες δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς, σε υψηλούς τόνους: «Αναρωτηθείτε τι θέλει ο Σαρόν. Θέλει περισσότερους δράστες επιθέσεων αυτοκτονίας; ή δεν θέλει;». Ξανά και ξανά έθεσε το ίδιο ερώτημα, καθώς οι ομιλητές στην αίθουσα επιχειρούσαν να καταρρίψουν τη λογική του.
Δύσκολη η αποδοχή
Με δεδομένο σε αυτήν τη συνάθροιση ότι ο Αριέλ Σαρόν επιθυμεί να αποτρέψει τη δημιουργία ενός αξιοπρεπούς παλαιστινιακού κράτους, ήταν δύσκολο να απορρίψει κανείς τη θέση του Σουνούνου ότι οι επιθέσεις αυτοκτονίας τελικά ευεργετούν τον Ισραηλινό ηγέτη. Ταυτόχρονα όμως ήταν δύσκολο στους παρισταμένους να εγκαταλείψουν την άποψη ότι όλοι αυτοί οι νέοι είναι ήρωες, που οδηγούνται σε αυτές τις ενέργειες από απελπισία. Επίσης ήταν δύσκολο να κρύψουν την ικανοποίησή τους για τον ισραηλινό πόνο, που απαλύνει εν μέρει την οδύνη των Παλαιστινίων για τα δεινά τους.
Τη στιγμή που οι Παλαιστίνοι κραυγάζουν οργισμένα για τη δολοφονία του ηγετικού στελέχους της Χαμάς, Σαλάχ Σεχάντα, και 16 άλλων στη Γάζα, αυτές οι αντικρουόμενες απόψεις θα ξαναέρθουν στην επιφάνεια, ειδικά αφού οι επιθέσεις αυτοκτονίας αποτελούν την αποτελεσματικότερη πολιτική -από βραχυπρόθεσμη στρατιωτική άποψη- που δοκίμασαν οι Παλαιστίνιοι. O πρώην Ισραηλινός στρατιώτης Γκαλ Λουφτ την αποκαλεί παλαιστινιακή «Η-βόμβα», όπου το H σημαίνει ανθρώπινη (human). Σε άρθρο του στην επιθεώρηση ForeigAffairs, επισημαίνει τη διαφορά των αποτελεσμάτων των παλαιστινιακών προσπαθειών στα κατεχόμενα, όπου οι χιλιάδες επιθέσεις προκάλεσαν έναν μικρό αριθμό θυμάτων μεταξύ των Ισραηλινών και στο εσωτερικό του Ισραήλ, ειδικά μέσα από τις επιθέσεις αυτοκτονίας. Περίπου 350 επιθέσεις στο Ισραήλ προκάλεσαν τον θάνατο και τον τραυματισμό περισσοτέρων Ισραηλινών από τις 8.000 επιθέσεις στα κατεχόμενα.
Η βόμβα του φτωχού
Πέρα από τους αριθμούς, οι επιπτώσεις στην ισραηλινή κοινωνία, από άποψη οικονομικής ζημιάς, κατάρρευσης του τουρισμού και του ηθικού των πολιτών, υπήρξαν πολύ σοβαρότερες από τις συνέπειες των παλαιστινιακών ενεργειών στα κατεχόμενα. Κατά τον Λουφτ, οι Παλαιστίνιοι πιστεύουν ότι βρήκαν την «έξυπνη βόμβα του φτωχού», που μπορεί με μαγικό τρόπο να εξισορροπήσει τη στρατιωτική συμβατική κυριαρχία του Ισραήλ.
Οπως επισημαίνει ο Λουφτ, η πλειονότητα των Παλαιστινίων ήταν παλιότερα αντίθετη προς τις επιθέσεις αυτοκτονίας στο Ισραήλ. Σήμερα οι δημοσκοπήσεις αποδεικνύουν ότι οι Παλαιστίνιοι χαρακτηρίζουν τρομοκρατική οποιαδήποτε ισραηλινή ενέργεια και αποφεύγουν οποιονδήποτε χαρακτηρισμό των δικών τους πράξεων, ανεξάρτητα από το πόσο αποτρόπαια είναι τα αποτελέσματά τους.