«Βρήκαμε την κάννη που καπνίζει»! Με αυτήν την κλασική έκφραση, βγαλμένη από γουέστερν και από τις παραδόσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, υποδέχθηκαν οι υπεύθυνοι της έρευνας για τα αίτια του ατυχήματος του Κολούμπια τα αποτελέσματα ενός κρίσιμου προχθεσινού τεστ, που έγινε σε συνθήκες προσομοίωσης. «H κάννη που καπνίζει» δεν είναι τίποτα άλλο από την αιτία κάποιου συμβάντος. Τα στελέχη της NASA αλλά και εξωτερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι βρήκαν πια τι πήγε στραβά, στην μοιραία πτήση του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια.
Το τεστ αποσκοπούσε στο να αναπαραστήσει τις συνθήκες που προκάλεσαν τη ζημιά στο διαστημόπλοιο Κολούμπια κατά τη διάρκεια της απογείωσης. Τότε, όπως είχε φανεί και στο βίντεο της εκτόξευσης, ένα μικρό κομμάτι από το μονωτικό υλικό ξέφυγε και χτύπησε την επιφάνεια του φτερού. Κατά τη διάρκεια του τεστ, ρίχθηκε με παρόμοιες συνθήκες ένα κομμάτι στο φτερό, με αποτέλεσμα να ανοίξει μια πλατιά τρύπα, ένας ολόκληρος κρατήρας.
Το τεστ πραγματοποιήθηκε στο Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο, που εδρεύει στο Σαν Αντόνιο και προσείλκυσε πλήθος τεχνικών, μηχανικών και δημοσιογράφων. Ηταν το δεύτερο τεστ αυτού του είδους, με χρήση δηλαδή πραγματικών υλικών διαστημικού λεωφορείου. Αν και στο προηγούμενο είχαν προκληθεί μόνο ρωγμές, η μεγάλη τρύπα που άνοιξε στο πρόσφατο φαίνεται να λύνει όλα τα μυστήρια.
Η εξήγηση του μυστηρίου
«Πιστεύω πως ανακαλύψαμε ότι η πιο πιθανή αιτία, στην πραγματικότητα η άμεση αιτία, είναι το γεγονός ότι αποσπάστηκε τμήμα του εξωτερικού μονωτικού υλικού και συγκρούστηκε με το εξωτερικό ντεπόζιτο», είπε ο ερευνητής G. Scott Hubbard. O κ. Hubbard είναι φυσικός και μέλος της Ερευνητικής Ομάδας για το Ατύχημα του Κολούμπια. H τρύπα που άνοιξε στο δεύτερο και κρίσιμο τεστ είναι μεγέθους 40 επί 40 εκατοστά, μεγαλύτερη απ’ όσο περίμεναν οι ερευνητές. Το εύρος της ζημιάς είναι τόσο μεγάλο που οι ειδικοί πιστεύουν ότι ήταν αρκετό για να προκαλέσει την καταστροφή του διαστημόπλοιου, όταν αυτό ξαναεπέστρεψε στην ατμόσφαιρα, το πρωί της 1ης Φεβρουαρίου.
Ετσι εξηγείται, σύμφωνα με τον κ. Hubbard, και το μυστήριο του «αντικειμένου της 2ης μέρας». Πρόκειται για ένα άγνωστο αντικείμενο που παρατηρήθηκε από το ραντάρ να φεύγει μακριά από το Κολούμπια τη δεύτερη μέρα της πτήσης. Ολα δείχνουν ότι επρόκειτο για ένα μεγάλο κομμάτι από το φτερό, που αποσπάστηκε μετά την κρούση.
Με το χθεσινό τεστ μπήκε το τελευταίο μεγάλο κομμάτι στο παζλ των ερευνών, τις οποίες πραγματοποιεί η ερευνητική ομάδα. H τελική ανακοίνωση αναμένεται αργότερα, αλλά μέσα στον Ιούλιο. H NASA όμως σκοπεύει να συνεχίσει τις έρευνες στο Ινστιτούτο του Σαν Αντόνιο, προσπαθώντας να αναπτύξει μια πληρέστερη κατανόηση του τρόπου που συμπεριφέρονται τα υλικά που καλύπτουν το χείλος των φτερών. Στο σημείο αυτό χρησιμοποιείται ένα υλικό που ονομάζεται ενισχυμένος άνθρακας και αποτελείται από ίνες άνθρακα ενσωματωμένες σε μια βάση από ανθρακική κόλλα. Τα αποτελέσματα της έρευνας ορθώνουν μια σειρά από δυσεπίλυτα προβλήματα για την υπηρεσία του διαστήματος. H ερευνητική ομάδα, για παράδειγμα, θεωρεί θετικό το γεγονός ότι το διαστημικό λεωφορείο διέθετε υλικό με το οποίο μπορούσε να επικαλύψει κάποια ρωγμή ή ακόμα και τρύπα, αλλά φυσικά η πιθανότητα να επισκευάσεις στο διάστημα μια τρύπα 1,6 τετραγωνικού μέτρου -σαν κι αυτή που προκλήθηκε στο δεύτερο τεστ- είναι σίγουρα κάτι πολύ δύσκολο.
Ενας από τους εκπροσώπους τύπου της NASA, o Allard Beutel, τόνισε ότι ακόμα δεν είναι καθαρό τι ακριβώς επιπτώσεις θα προκαλέσουν τα αποτελέσματα των ερευνών στις προετοιμασίες της NASA για την επανέναρξη των αποστολών των διαστημικών λεωφορείων. «Δεν ξέρουμε ακόμα τον τρόπο που θα καλύψουμε τα προβλήματα στον συγκεκριμένο τομέα», είπε. Τόνισε όμως ότι τα συμπεράσματα του τεστ είναι σε αρμονία με τους στόχους που έχουν ήδη τεθεί από την υπηρεσία για την επιστροφή στις πτήσεις. «H βασική μας προσπάθεια στοχεύει στο να μην έχουμε κρούσεις θραυσμάτων σε κανένα σημείο του διαστημόπλοιου. Πάνω σε αυτό το στόχο εργαζόμαστε τώρα», συμπλήρωσε. «O συνολικός στόχος είναι να κάνουμε το κοσμο-λεωφορείο ασφαλέστερο», τόνισε ο εκπρόσωπος της ΝΑSΑ.
Πώς έγινε το τεστ
Ενας ειδικός, που δεν εργάζεται όμως στην υπηρεσία, σχολίασε ότι κατά πάσα πιθανότητα, η τρύπα που προκλήθηκε στο Κολούμπια ήταν μικρότερη από αυτήν του δεύτερου τεστ. Εάν όμως εξετάσουμε και τα δύο τεστ σε συνδυασμό, παίρνουμε πολύτιμα συμπεράσματα, καθώς μπορούμε να παρατηρήσουμε τις δύο «ακραίες» καταστάσεις που μπορούν να προκληθούν από την κρούση μονωτικού υλικού: είτε μια μικρή ρωγμή είτε μια τεράστια τρύπα. «Προφανώς, το Κολούμπια δεν είχε μια τόσο μεγάλη τρύπα», λέει ο ειδικός Paul A. Czysz, επίτιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου του Σαν Λούις. Σε διαφορετική περίπτωση, λέει ο καθηγητής Czysz, «το διαστημικό λεωφορείο θα είχε προφανώς ανατιναχθεί πάνω από την Καλιφόρνια», αντί για το Τέξας, κατά τη διάρκεια της διαδρομής του προς το διαστημικό κέντρο Κένεντι, στη Φλώριδα.
Από την άλλη, εάν η ζημιά στο Κολούμπια ήταν τόσο μικρή, όπως αυτή που καταγράφηκε στο πρώτο τεστ, το διαστημόπλοιο -σύμφωνα πάντα με τους υπολογισμούς του δρος Czysz- θα έπρεπε να καταστραφεί ανατολικά του Τέξας.
Στο προχθεσινό τεστ, οι ερευνητές έριξαν ένα μεγάλο κομμάτι μονωτικού υλικού, βάρους 1,67 κιλών, πάνω στο φτερό με μια ταχύτητα μεγαλύτερη των 800 χιλιομέτρων την ώρα. Για τη ρίψη χρησιμοποιήθηκε ένα πιστόλι, παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται για να δοκιμάζονται τα φτερά των αεροσκαφών, όσον αφορά την αντοχή τους σε συγκρούσεις με πουλιά.
Η επιδίωξη ήταν να κτυπηθεί μία από τις 22 επιφάνειες που καλύπτουν τα φτερά του διαστημόπλοιου με τρόπο τέτοιο που θα προκαλούσε είτε σπάσιμο είτε ένα μικρό ρήγμα στο χείλος του σκάφους. Για να υπολογισθεί η ταχύτητα, η μάζα και η γωνία κρούσης του σώματος που εκτοξεύτηκε προς το φτερό, στο πλαίσιο της έρευνας, χρειάσθηκε πλήθος εξετάσεων, σύμφωνα με τον κ. Hubbard. Σαν στόχος χρησιμοποιήθηκε ένα φτερό από το διαστημικό λεωφορείο Ατλαντίς, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί σε 27 πτήσεις. Το ατύχημα του Κολούμπια συνέβη στην 28η πτήση.
«Απροσδόκητο μέγεθος»
Λίγο πριν από την έναρξη του δεύτερου τεστ υπήρχε αγωνία. Υστερα από μια σύντομη αντίστροφη μέτρηση ακούστηκε ο κρότος του πιστολιού. O επόμενος ήχος ήταν οι φωνές έκπληξης που υψώθηκαν από το πλήθος μηχανικών, ερευνητών και δημοσιογράφων. O κ. Hubbard άνοιξε τα χέρια του στον αέρα, εκδηλώνοντας ταυτόχρονα έκπληξη για το μέγεθος της τρύπας, αλλά και δικαίωση για την άποψή του ότι το θραύσμα της μόνωσης μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή ζημιά. Σύμφωνα με τα μαθηματικά μοντέλα και τα προηγούμενα τεστ, το μέγεθος του ρήγματος ήταν «τελείως απροσδόκητο». Με την κρούση καταστράφηκε μια κάμερα και αρκετοί αισθητήρες που είχαν εμφυτευθεί στο φτερό του πειράματος. Πολλοί μηχανικοί και ρεπόρτερ πλησίασαν την τρύπα και έβαλαν το κεφάλι τους μέσα για να δουν από κοντά τις συνέπειες. Σίγουρα, τα συμπεράσματα είναι πολύτιμα.