ΑΓΚΥΡΑ. Παρά την άφιξη ανώτατου Αμερικανού αξιωματούχου στην τουρκική πρωτεύουσα, με στόχο την εκτόνωση της σοβαρότερης κρίσης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο στενών ΝΑΤΟϊκών συμμάχων, νέες δηλώσεις της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας, σε συνδυασμό με χθεσινά δημοσιεύματα του Τύπου, συνδαυλίζουν την αμοιβαία καχυποψία και προδίδουν έντονη κινητικότητα σε ό,τι αφορά τους προσανατολισμούς της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Δηλώσεις Σεζέρ
«Τα γεγονότα της Σουλεϊμανίγια είναι ασυγχώρητα», ανέφερε χθεσινή, γραπτή δήλωση του προέδρου της Τουρκίας, Αχμέτ Νετσντέτ Σεζέρ, σχετικά με το απροσδόκητο περιστατικό της περασμένης Παρασκευής, όπου 11 μέλη των τουρκικών ειδικών δυνάμεων, μαζί με 13 Ιρακινούς, συνελήφθησαν από Αμερικανούς στρατιώτες με την κατηγορία ότι προετοίμαζαν υπονομευτικές δραστηριότητες εναντίον Κούρδων, στο βόρειο Ιράκ. Στη δήλωση Σεζέρ προστίθεται: «Είναι δικαίωμά μας να περιμένουμε μια ικανοποιητική εξήγηση εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ που είδαν χθες το φως της δημοσιότητας, οι Τούρκοι στρατιώτες δέθηκαν με χειροπέδες και υποχρεώθηκαν να φορέσουν μάσκες προτού μεταφερθούν σε κρατητήρια, απ’ όπου απελευθερώθηκαν δύο ημέρες αργότερα. H εφημερίδα «Μιλιέτ», επικαλούμενη στρατιωτικές πηγές, αναφέρει ότι οι Τούρκοι στρατιώτες που βρίσκονται στο Ιράκ διατάχθηκαν από τους ανωτέρους τους να αμυνθούν στην περίπτωση επανάληψης ανάλογου επεισοδίου. Προσθέτει δε ότι η τουρκική ηγεσία διεμήνυσε αυτή την απόφασή της στον Αμερικανό στρατηγό Τζέιμς Λ. Τζόουνς, ανώτατο στρατιωτικό διοικητή του NATO στην Ευρώπη, που επισκέφθηκε την Αγκυρα και συμφώνησε στη διεξαγωγή έρευνας.
Από την πλευρά της, η εφημερίδα «Ραντικάλ», που συμπλέει με τον ισλαμιστή πρωθυπουργό Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, εκτιμά ότι το πρόσφατο επεισόδιο υπογραμμίζει την αλλαγή των αμερικανικών προτεραιοτήτων στη Μέση Ανατολή μετά την ανατροπή του καθεστώτος Χουσεΐν, γεγονός που συνεπάγεται τη σχετική υποβάθμιση της Τουρκίας στο πλαίσιο των αμερικανικών συμφερόντων. O αρθρογράφος της «Ραντικάλ», Ισμέτ Μπερκάν, υποστηρίζει ότι η Αγκυρα δεν θα πρέπει να αντιδράσει συναισθηματικά, αλλά να συγκεντρώσει την προσοχή της στην οικοδόμηση στενότερων δεσμών συνεργασίας με την E.E.
H τελευταία δεν φαίνεται, ωστόσο, να προσανατολίζεται σε μια αλλαγή πλεύσης ώστε να επιταχύνει την προσέγγιση της Τουρκίας προς την Ευρώπη. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, στις Βρυξέλλες, ο αρμόδιος για θέματα διεύρυνσης της Ενωσης κοινοτικός επίτροπος, Γκίντερ Φερχόιγκεν, κατέστησε σαφές ότι η Κομισιόν επιμένει στους όρους και στο χρονοδιάγραμμα που αποφασίστηκαν κατά τη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης, τον Δεκέμβριο του 2002, συναρτώντας την τουρκική υποψηφιότητα με την προώθηση των μεταρρυθμίσεων.
Κοινή είναι, πάντως, η άποψη των πολιτικών παρατηρητών ότι οι εξελίξεις στο Ιράκ οδήγησαν σε μια σοβαρή απόκλιση συμφερόντων Αγκυρας και Ουάσιγκτον στην περιοχή. O Αμερικανός διοικητής του Ιράκ, Πολ Μπρέμερ, συνεργάζεται στενά με τα κουρδικά πολιτικά κόμματα, ώστε να συγκροτηθεί μια μεταβατική, κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική πολιτική διοίκηση από Ιρακινούς πολιτικούς, ενώ η Τουρκία ανησυχεί σοβαρά για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στον δικό της τουρκικό πληθυσμό η άνοδος του ρόλου των κουρδικών κομμάτων στο Ιράκ.
Σε μια προφανή προσπάθεια να καταπραϋνθούν οι τουρκικές ανησυχίες, ο ηγέτης της Πατριωτικής Ενωσης Κουρδιστάν, Τζαλάλ Ταλαμπανί, πρόκειται να επισκεφθεί την ερχόμενη εβδομάδα την Αγκυρα, όπου θα έχει συνομιλίες με κυβερνητικούς αξιωματούχους. Το κόμμα του κ. Ταλαμπανί μοιράζεται με το Δημοκρατικό Κόμμα Κουρδιστάν, Μασούντ Μπαρζανί, την κυριαρχία στο βόρειο, κατά πλειοψηφία κουρδικό, τμήμα της ιρακινής επικράτειας.
Η γενοκτονία των Αρμενίων
Σε μια άλλη εξέλιξη που θα μπορούσε να επιβαρύνει τις ήδη τεταμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις, η αμερικανική Γερουσία αναμενόταν να ψηφίσει χθες τη νύχτα ή σήμερα το πρωί νομοσχέδιο που θα αναγνωρίζει ως γενοκτονία τις δολοφονίες Αρμενίων από Οθωμανούς Τούρκους, το 1915. Κάτι ανάλογο είχε επιχειρηθεί από το Κογκρέσο και στο παρελθόν, αλλά αποτράπηκε με παρέμβαση του Λευκού Οίκου, που θεωρούσε ότι θα μπορούσαν να ζημιωθούν τα αμερικανικά συμφέροντα στη M. Ανατολή. Στο νέο περιφερειακό σκηνικό, όμως, δεν είναι βέβαιο πώς θα αντιδράσει ο Λ. Οίκος σε ενδεχόμενη, νέα απόφαση της νομοθετικής εξουσίας.