«Infinite Justice», «Enduring Freedom»… Ως προς το κοινό τους στοιχείο, τον απεριόριστο χρονικό ορίζοντα, οι δύο ονομασίες της αμερικανικής επέμβασης στο Αφγανιστάν ήταν ομολογουμένως προφητικές. Είκοσι μήνες μετά την κατάρρευση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, η χώρα είναι ακόμη πεδίο μάχης ανάμεσα στις αμερικανοβρετανικές δυνάμεις και στα φαντάσματα των Ταλιμπάν, ανάμεσα στους οπλαρχηγούς που εποφθαλμιούν ο ένας το φέουδο του άλλου, ανάμεσα στις νάρκες και στους αμάχους.
Γυναίκες πέταξαν τη μπούργκα, άνδρες ξύρισαν τη γενειάδα, τα σχολεία ξανάνοιξαν, η μουσική και η τηλεόραση επιτρέπονται. Απαλλαγμένοι από τα σιδερένια δεσμά της φονταμενταλιστικής θεοκρατίας, οι Αφγανοί μπορούν ξανά να γελούν… με καινούρια ανέκδοτα όπως «κεντρική κυβέρνηση» «εκλογές» «ειρήνη» και «ασφάλεια». Στο «νέο» Αφγανιστάν, το 50% (με άλλο τρόπο υπολογισμού, το 70%) των χρημάτων που έφθασαν από το εξωτερικό τον πρώτο χρόνο ξοδεύτηκαν για άμεσα μέτρα ανακούφισης, όπως σκηνές και τρόφιμα. Για την πολυθρύλητη ανοικοδόμηση, ψιχία.
Εκείνος που έχει θεωρητικά επιφορτιστεί με το έργο της διευθέτησης του χάους είναι ένας ραφιναρισμένος γενειοφόρος, ονόματι Χαμίντ Καρζάι. Οποια γνώμη κι αν έχει κανείς για τους απανταχού Κουίζλινγκ, δεν μπορεί παρά να νιώσει συμπόνοια για τις απεγνωσμένες προσπάθειες του Καρζάι να πείσει τους Αφγανούς ότι είναι πρόεδρός τους. Στην καλύτερη περίπτωση, τον αντιμετωπίζουν με αδιαφορία. Στη χειρότερη, προσπαθούν να ξεγελάσουν τους Αμερικανούς σωματοφύλακές του και να τον στείλουν στις αγκάλες του Αλάχ.
Το Αφγανιστάν δεν είναι κράτος γιατί ο Καρζάι και η κυβέρνησή του δεν έχουν ούτε το μονοπώλιο της βίας, ούτε το μονοπώλιο της διαχείρισης των κρατικών εσόδων.
Η περίφημη διεθνής δύναμη στο Αφγανιστάν, η ISAF (τώρα υπό νατοϊκή διοίκηση) που υποτίθεται ότι θα οικοδομήσει και θα στηρίξει τις δυνάμεις του Καρζάι, δεν το κουνάει από την Καμπούλ. Πιο έξω, στις επαρχίες του Αφγανιστάν, δεν υπάρχουν δυτικές δυνάμεις ασφαλείας, ούτε υπολογίσιμες δυνάμεις της κυβέρνησης της Καμπούλ, ούτε βέβαια και η τρομερή πολιτοφυλακή των Ταλιμπάν. Μόνο τα τάγματα των διάφορων οπλαρχηγών, που σε πολλές περιοχές πολεμούν μεταξύ τους. Στα βόρεια της χώρας, ο άγνωστος αυτός εμφύλιος έχει κοστίσει τη ζωή σε 2.000 άτομα το τελευταίο εξάμηνο.
Φυσικά, οι 12.000 Αμερικανοβρετανοί στρατιώτες (που κυνηγούν τους Ταλιμπάν και δεν έχουν σχέση με την ISAF) δεν παρεμβαίνουν για να αποκαταστήσουν την τάξη… Οι τοπικοί κατσαπλιάδες που ξεπήδησαν από το κενό που άφησαν οι Ταλιμπάν δεν τους αφορούν.
Αυτοί οι τοπικοί οπλαρχηγοί είναι η πραγματική εξουσία σήμερα στη χώρα. Μία φορά στο τόσο, ταξιδεύουν στην Καμπούλ, υποβάλλουν τα σέβη τους στον Καρζάι και μετά γυρνούν στο μικρό τους βασίλειο, «ξεχνώντας» να στείλουν στην πρωτεύουσα τα φορολογικά έσοδα από τα τελωνεία της περιοχής τους. Επιπλέον, τροφοδοτούν τους στρατούς τους με τα έσοδα της μοναδικής ανθούσας οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα: της καλλιέργειας της παπαρούνας. Τίποτα από όλα αυτά δεν πρόκειται να σταματήσει, όσο οι Αμερικανοβρετανοί εξακολουθούν να τους χρειάζονται για να δίνουν, υπό την καθοδήγησή τους, τις μάχες με τους Ταλιμπάν.
Ετσι, για την ώρα κάθε συζήτηση για διεύρυνση των επιχειρήσεων της ISAF πέρα από την Καμπούλ θεωρείται πολύ επικίνδυνη, σπρώχνοντας στην απελπισία τους ανθρώπους που ασχολούνται με την ανοικοδόμηση. «Αν εγώ σας λέω «έχουμε πρόβλημα ασφαλείας» κι εσείς μου απαντάτε: «είναι πολύ επικίνδυνο για τους στρατιώτες μου», που είναι εκπαιδευμένοι και οπλισμένοι, δεν νομίζετε ότι είναι πολύ επικίνδυνο και για μένα;», εξανίσταται ο εκπρόσωπος του OHE στο Αφγανιστάν Λακντάρ Μπραχίμι.
Αν η συμφωνία της Βόννης του 2001 είχε καμία πρακτική ουσία, θα είχε ήδη αρχίσει ο αφοπλισμός 100.000 ενόπλων, που μετέχουν στους διάφορους τοπικούς στρατούς. Περι αυτού δεν έχει πειστεί ούτε ο ίδιος ο υπουργός Αμυνας, ο οπλαρχηγός Μουχάμαντ Κασίμ Φακίμ, ο οποίος εξακολουθεί να διατηρεί στην Καμπούλ τον δικό του προσωπικό στρατό…