Πριν από ένα χρόνο, ο Γκούντερ Τίλεν πέταξε στην παραθαλάσσια βίλα του στη Μαγιόρκα για αξιομνημόνευτη συνάντηση με τον 82χρονο πατριάρχη της ΒertelsmaΡάινχαρτ Μον. O Τίλεν προσγειώθηκε λίγες ώρες αφού το αφεντικό του, Τόμας Μίτελχοφ, είχε ολοκληρώσει την προσπάθειά του να πείσει τον Μον να αποδεχθεί την εισαγωγή της οικογενειακής επιχείρησης και μεγαλύτερης εταιρείας επικοινωνιών της Γερμανίας στο χρηματιστήριο. O Μον ήθελε, όμως, δεύτερη γνώμη. O Τίλεν απηύθυνε έκκληση στον γηραιό πατριάρχη να μην αποδεχθεί τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Μίτελχοφ, προτείνοντας αντίθετα περικοπές χρεών και επάνοδο της κερδοφορίας. Δύο ημέρες αργότερα, ο Μίτελχοφ εγκατέλειψε την εταιρία, παίρνοντας μαζί του τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του. O Τίλεν, που τον διαδέχθηκε, είχε διακριθεί ως επικεφαλής των εκδοτικών δραστηριοτήτων της Βertelsmaχάρις στην εμμονή του στην εξοικονόμηση κεφαλαίων. «Τα όνειρα δεν τελείωσαν, αλλά έγιναν ρεαλιστικά», δήλωσε ο 60χρονος Τίλεν σε συνέντευξη που είχε τότε παραχωρήσει.
Αναβληθέντα όνειρα
Μεταξύ των αναβληθέντων ονείρων είναι και το σχέδιο για εισαγωγή του 25% της Βertelsmaστο χρηματιστήριο μέχρι το 2005. O Τίλεν, αν και δηλώνει ότι παραμένει προσηλωμένος στην πορεία αυτή, υποβαθμίζει την ανάγκη άντλησης κεφαλαίων από τη χρηματαγορά. Οπως πολλές άλλες εταιρείες στον χώρο των μέσων ενημέρωσης, η Βertelsmaέχει εγκαταλείψει πλέον τις παράτολμες κινήσεις, όπως φαίνεται και από την επιλογή της να παραμείνει μακριά από τον πλειστηριασμό για την απόκτηση μέρους της Vivendi Universal.
O γερμανικός κολοσσός συζητά, όμως, με την AOL Time Warner για συνεργασία στον τομέα της μουσικής, παρόλο που ακύρωσε την αγορά του εκδοτικού τμήματος της AOL, για 300 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που θα φαινόταν μικρό στον Μίτελχοφ. Την Τρίτη, η Βertelsmaσυμφώνησε να πωλήσει το 50% του μεριδίου του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου BarnesandNoble. com, το οποίο κατείχε, για 164 εκατομμύρια δολάρια. Ακόμη και το εμβληματικό κτίριο της εταιρείας στη διάσημη πλατεία Τάιμς της Νέας Υόρκης πωλείται. «H εταιρεία έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια. Μοιάζει να ολοκλήρωσε πλήρη περιστροφή σε ό,τι αφορά τις φιλοδοξίες της», εκτιμά ο αναλυτής του χώρου των μίντια, Στίβεν Ράτνερ.
Την ευθύνη των αλλαγών αυτών μπορεί να φέρει ο Τίλεν, η κινητήρια δύναμή τους, όμως, βρίσκεται στην αγωνία της οικογένειας Μον μήπως απολέσει τον έλεγχο της Bertelsman, εξαιτίας του Μίτελχοφ. O Μον, δισέγγονος του ιδρυτή της εταιρείας, συνεχίζει να παίρνει το γεύμα του στο κυλικείο της εταιρείας. Καθώς η υγεία του 80χρονου Μον καταρρέει, η δεύτερη σύζυγός του, Λιζ, αναδείχθηκε ως η κυριότερη φωνή προάσπισης των οικογενειακών συμφερόντων. Ακόμη και εξωτερικοί παρατηρητές διαπίστωσαν ότι η Λιζ οργάνωσε την απομάκρυνση του Μίτελχοφ, ώστε να διασφαλίσει την ανέλιξη στην εταιρία του 38χρονου γιου της, Κριστόφ, επικεφαλής της Lycos Europe, προβληματικής επιχείρησης παροχής διασύνδεσης στο Ιντερνετ. O Τίλεν, του οποίου η σύμβαση λήγει το 2005, αρνήθηκε να δώσει βάση στην προοπτική οικογενειακής διαδοχής στην κορυφή της Bertelsman.
O διάδοχος
«Ο διάδοχός μου δεν θα είναι ο Κριστόφ. Αυτό είναι σίγουρο. Ισως κάποια ημέρα. Είναι ακόμη νέος και πρέπει να αποδείξει την ικανότητά του», λέει ο Τίλεν. O Τίλεν μιλά με τη σιγουριά στενού και έμπιστου συνεργάτη της οικογένειας Μον. Τα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα του Τίλεν είναι, όμως, ποικίλα. Μαζί με τη σύζυγό του, είναι ιδιοκτήτης εργοστασίου λουκάνικων στη νοτιοδυτική Γερμανία. Στην Βertelsmaέκανε το όνομά του διευθύνοντας την Arvato, επιτυχημένο εκδοτικό οίκο, με σταθερή κερδοφορία, παρά το χαμηλό του προφίλ. O διάδοχος του Τίλεν στην Arvato, Χάρτμουτ Οστρόφσκι, θεωρείται από πολλούς ως άλλος πιθανός μελλοντικός επικεφαλής της Bertelsman. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η τάση αυτή αποκαλύπτει την πρόθεση της Βertelsmaνα επιστρέψει στις ρίζες της του 19ου αιώνα, όταν εξέδιδε φυλλάδια λουθηρανικών ύμνων.
Ο Τίλεν, όμως, επιμένει ότι η προσοχή της Βertelsmaείναι στραμμένη στις αμερικανικές της επενδύσεις. «H αμερικανική αγορά είναι η πλουσιότερη και σημαντικότερη του κόσμου και θα παραμείνει στη θέση αυτή για τουλάχιστον άλλα είκοσι χρόνια», λέει χαρακτηριστικά ο Τίλεν. H σκληρή πραγματικότητα, όμως, αποκαλύπτει ότι η διαρκής επέκταση αποτελεί μονόδρομο για την επιβίωση της Bertelsman. Μόνο με εξαγορές ανταγωνιστών και τη σύναψη εταιρικών συμφωνιών θα μπορέσει ο γερμανικός κολοσσός να επιτύχει την επιθυμητή ενίσχυση των κεφαλαίων του στο μουσικό και εκδοτικό χώρο. Το μέλλον της Βertelsmaβρίσκεται έτσι στον ευρωπαϊκό τηλεοπτικό όμιλο RTL, του οποίου την πλειοψηφία κατέχει. Με έσοδα της τάξης των 4 δισ. ευρώ, ο όμιλος RTL αποτελεί ήδη την πλέον κερδοφόρα και εκτεταμένη επιχείρηση της Bertelsman.
O Αυστριακός επικεφαλής της, Γκέρχαρτ Τσάιλερ είναι από τα ελάχιστα στελέχη της Bertelsman, που εμφανίζονται αισιόδοξα για τη μελλοντική κερδοφορία. H ενίσχυση της σημασίας του ομίλου RTL για την Βertelsmaσημαίνει, όμως, ότι η εύθραυστη συμφωνία που τις ένωσε αποκτά και αυτή μεγάλη σημασία. Το συμβόλαιο προβλέπει έτσι ότι ο όμιλος RTL μπορεί να υποχρεώσει την Βertelsmaνα προχωρήσει σε δημόσια εγγραφή το 2005.