H αλλαγή του κλίματος, κατά τη διάρκεια των επόμενων 50 ετών, προβλέπεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τετάρτου της πανίδας και της χλωρίδας του πλανήτη, σύμφωνα με την πρώτη αναλυτική έρευνα για τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα.
Η καταστροφή που πρόκειται να αντιμετωπίσει η Γη προκάλεσε σοκ σε αυτούς που συμμετείχαν στην έρευνα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο είδη θα έχουν εξαφανιστεί έως το 2050. Τα αποτελέσματα της έρευνας χαρακτηρίστηκαν «τρομακτικά» από τον Κρις Τόμας, καθηγητή της Βιολογίας της Διατήρησης των Ειδών στο Πανεπιστήμιο Leeds, ο οποίος είναι και ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. H έρευνα έγινε σε τέσσερις ηπείρους και δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Νature.
Οι επιστήμονες
Πολλά είδη -τουλάχιστον το ένα δέκατο των φυτών και ζώων- έχουν ήδη εισέλθει ανεπιστρεπτί στην τροχιά του αφανισμού, λόγω των επιπλέον αερίων του θερμοκηπίου που έχουν ήδη απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Οι επιστήμονες, όμως, λένε ότι εάν ληφθούν μέτρα άμεσα για τη μείωση των εκπομπών επικίνδυνων ρύπων, σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχει χρόνος για να σώσουμε πολύ περισσότερα από τη μοίρα της εξαφάνισης.
Η μεγαλύτερη έως τώρα διεθνής επιτροπή διερεύνησης του προβλήματος χρειάστηκε δύο χρόνια για να κάνει την πρώτη σημαντική εκτίμηση των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος σε έξι βιολογικά πλούσιες περιοχές του κόσμου. Οι έρευνες στην Ευρώπη, στην Αυστραλία, στην Κεντρική και Νότια Αμερική και στη Νότια Αφρική έδειξαν ότι είδη που ζουν σε ορεινές περιοχές έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης, καθώς μπορούν απλώς να μετακινηθούν προς τις κορυφές προκειμένου να αποφύγουν τη ζέστη.
Τα πτηνά
Αντίθετα, τα είδη που ζουν σε περιοχές όπως η Βραζιλία, το Μεξικό και η Αυστραλία είναι πιο τρωτά, καθώς πρέπει να διανύσουν -πράγμα αδύνατο- χιλιάδες χιλιόμετρα για να βρουν τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Πτηνά, τα οποία είχαν τις μεγαλύτερες ευκαιρίες διαφυγής, θα μπορούσαν θεωρητικά να αποδημήσουν προς πιο κατάλληλα κλίματα, αλλά τα δένδρα και άλλα μέρη του οικοσυστήματος που χρησιμεύουν για την επιβίωσή τους θα αφανιστούν. O καθηγητής Τόμας δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολιών: «Οταν οι επιστήμονες άρχιζαν τις έρευνες, ήλπιζαν ότι θα καταλήξουν σε οριστικά συμπεράσματα, αλλά τελικά ανακαλύψαμε κάτι που θα προτιμούσαμε να μην το είχαμε μάθει ποτέ. Τα πράγματα είναι πολύ, πολύ χειρότερα απ’ ό,τι νομίζαμε και όσα ανακαλύψαμε ενδέχεται να τα έχουμε υποτιμήσει…».
Μεταξύ των πλέον τρομακτικών διαπιστώσεων της επιστημονικής ομάδας είναι αυτές που αφορούν 24 είδη πεταλούδας στην Αυστραλία. Ολα, εκτός από τρία, θα εξαφανιστούν από τον τόπο όπου ζουν σήμερα, ενώ το ήμισυ των ειδών αυτών οδεύει προς τον αφανισμό. Στη N. Αφρική, οι κυριότεροι τόποι διατήρησης των ειδών, όπως το Εθνικό Πάρκο Κρούγκερ κινδυνεύουν να χάσουν έως και το 60% των ειδών που προστατεύουν! Στην επαρχία Σεράντο της Βραζιλίας -γνωστή και ως βραζιλιάνικη σαβάνα που εκτείνεται στο ένα πέμπτο των εδαφών της χώρας, η μελέτη 163 ειδών δένδρων έδειξε ότι το 70% εξ αυτών θα εξαφανιστεί. Πολλά από τα φυτά και τα δένδρα της περιοχής δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι 1.700 έως 2.100 από αυτά τα είδη -περίπου το 39% και 48% του συνόλου τους- θα εξαφανιστούν.
Στην Ευρώπη, την ήπειρο που έχει υποστεί τις μικρότερες επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος, τα ποσοστά επιβίωσης είναι καλύτερα αλλά ακόμη και εδώ προβλέπεται να αφανιστεί το ένα τέταρτο των πτηνών και περίπου το 11% έως 17% της χλωρίδας. Στη Βρετανία, ένα παράδειγμα είναι ο σταυρομύτης της Σκωτίας, που δεν υπάρχει πουθενά αλλού. Το μελλοντικό κλίμα στη Σκωτία θα είναι διαφορετικό και τα πτηνά θα είναι αδύνατο να επιβιώσουν, ειδικά όταν αρχίσουν να καταφθάνουν άλλα πτηνά από θερμότερα κλίματα. O σταυρομύτης θα πρέπει να μετακινηθεί προς την Ισλανδία, όπου δεν υπάρχει όμως η κατάλληλη τροφή.
Στο Μεξικό, οι μελέτες που έγιναν στην έρημο της Τσιουάουα, επιβεβαίωσαν ότι ακόμη και μια μικρή αλλαγή του κλίματος μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση ειδών. Για να επιβιώσουν, θα πρέπει να διανύσουν τεράστιες αποστάσεις. Το ένα τρίτο των 1.870 ειδών που μελετήθηκαν θα αντιμετωπίσει προβλήματα. Στη Νότια Αφρική, μελετήθηκαν 300 είδη φυτών και τουλάχιστον το ένα τρίτο από αυτά προβλέπεται να χαθεί.
Πολλά είδη θεωρούνται καταδικασμένα, δεδομένου ότι χρειάζονται τουλάχιστον 25 χρόνια για να φανούν στο σύνολό τους οι επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου στον πλανήτη. H διαρκής απελευθέρωση των επικίνδυνων ρύπων, ειδικά στις ΗΠΑ, επιδεινώνει την κατάσταση. «Στην καλύτερη περίπτωση, σε 50 χρόνια, θα ζήσουμε την εξαφάνιση πολλών ζώων και φυτών της άγριας φύσης εξ αιτίας της προκαλούμενης από τον άνθρωπο αλλαγής του κλίματος», δηλώνει ο εμπειρογνώμονας, Τζον Λάντσμπερι. «Στη χειρότερη, δεν τολμούμε να σκεφτούμε τι θα συμβεί. Είναι σαφές ότι απαιτείται η λήψη δραστικών μέτρων για τη μείωση των ρύπων. Απ’ όλους, αλλά κυρίως από τις ΗΠΑ».