Λίγο μετά την έλευση του 2004 η Ευρώπη μοιάζει αποφασισμένη να αφήσει πίσω το ατελέσφορο ως προς τη νέα Συνταγματική Συνθήκη 2003 και να βαδίσει μπροστά. «Προς ποίαν κατεύθυνση;», είναι το ερώτημα. Μοιραία θα επανέλθουν στο προσκήνιο, τα προβλήματα που δίχασαν τον Δεκέμβριο την υπό διαμόρφωση «Ευρώπη των 25», με κυρίως υπαίτιους την Ισπανία και την Πολωνία, επίμονους αρνητές της αναστάθμισης ψήφων και της διπλής πλειοψηφίας, όπως ήθελαν η Γαλλία του Ζακ Σιράκ, η Γερμανία του Γκέρχαρντ Σρέντερ και άλλοι. Πώς θα γεφυρωθούν τα ενδοευρωπαϊκά χάσματα, πώς θα εξαλειφθούν η δυσκαμψία και η δυσλειτουργία, συνακόλουθα της Συνθήκης της Νίκαιας; Πώς, τέλος, θα γεφυρωθεί το διατλαντικό ρήγμα σε έναν κόσμο σε μόνιμη εγρήγορση, λόγω της τρομοκρατικής απειλής;
Εναλλακτικές λύσεις, όπως η «Ευρώπη του σκληρού πυρήνα», επανεμφανίζονται -ίσως και υπό τύπον προειδοποίησης- όπως προκύπτει από τις σκέψεις, διαπιστώσεις και προβλέψεις γαλλικών διπλωματικών πηγών στην Αθήνα. Δοθέντος ότι η Γαλλία, μαζί με τη Γερμανία, συνθέτουν τον κορμό της Ενωσης, οι γαλλικές θέσεις, όπως διατυπώνονται στην πρεσβεία των Αθηνών, έχουν πάντα «ευρωπαϊκή βαρύτητα».
Συνοψίζοντας τις θέσεις αυτές και αρχίζοντας από τον ευρωπαϊκό χώρο, κατά την ιρλανδική προεδρία ζητείται η «ανασυγκόλληση» αποξενωμένων τμημάτων, αν και οι ουσιαστικές εξελίξεις και το Συνταγματικό παραπέμπονται στην ολλανδική προεδρία. Σε περίπτωση, όμως, που οι «ξεκάθαρες και αμετακίνητες» διαφορές παραμείνουν αγεφύρωτες, η Ευρώπη της «μεταβλητής γεωμετρίας» ή του «σκληρού πυρήνα» μοιάζει αναπόφευκτη. Διαφορετικά θα υπάρξουν οικονομικές επιπτώσεις, δηλαδή οι ήδη προαναγγελθείσες περικοπές της οικονομικής συμβολής της Γερμανίας και της Γαλλίας. Δεν γίνεται και η πίτα να μείνει ολάκερη και ο σκύλος να είναι χορτάτος, λένε Γάλλοι και Γερμανοί, των οποίων η σχέση «ποτέ δεν ήταν στενότερη» όσο αυτήν τη στιγμή.
Προσπάθειες προσέγγισης
Η Ελλάδα, η οποία υιοθετεί τις θέσεις του σκληρού πυρήνα, υπήρξε «καλός μαθητής» στη μάχη της θεσμικής μεταρρύθμισης. Ετσι, μολονότι εμπίπτει στην κατηγορία των κρατών -Πολωνία, Ισπανία- που θα υποστούν τις οικονομικές συνέπειες της μελλοντικής τους αδιαλλαξίας, θα καταβληθεί προσπάθεια να μην «τιμωρηθεί».
Βεβαίως, υφίστανται ελπίδες προσέγγισης με τους «αντιρρησίες». Μετά την 1η Μαΐου, η διευρυμένη Ευρώπη θα αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα και δυσλειτουργίες, λόγω δυσκαμψίας των θεσμικών οργάνων, ώστε δεν αποκλείεται οι αδιάλλακτοι να μεταπεισθούν. Πέραν αυτού, η σημερινή Ευρώπη -εκ των πραγμάτων ήδη ομοσπονδιακής μορφής, διότι τι άλλο σημαίνουν η ειδική πλειοψηφία ή η κεντρική εκτελεστική εξουσία;- εμμένει στην κοινή άμυνα και την κοινή εξωτερική πολιτική, για την πραγμάτωση των οποίων θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια.
Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ
Σε ό,τι αφορά στις διατλαντικές αντιπαραθέσεις, το ρήγμα Ευρώπης – ΗΠΑ δεν είναι τόσο βαθύ, όσο φαντάζεται ο κόσμος. H Γαλλία, δεύτερη μετά τη Βρετανία σε επενδύσεις στις ΗΠΑ, έχει ήδη τείνει τη χείρα φιλίας. Αλλωστε, όπως απέδειξε η υπαναχώρηση των ΗΠΑ στο θέμα των δασμών στις εισαγωγές χάλυβα, μετά την εις βάρος τους ετυμηγορία του ΠΟΕ υφίστανται πάντα περιθώρια διευθέτησης των διαφορών. «Το ζητούμενο δεν είναι ο ανταγωνισμός, αλλά η συνεργασία, αυτό που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι να αναδειχθεί σε μια ειρηνική και ευημερούσα δύναμη», τονίζουν οι γαλλικές διπλωματικές πηγές. Ωστόσο, επισημαίνουν την ιστορικής σημασίας μεταβολή νοοτροπίας, που συντελέσθηκε στη Γερμανία, μετά την άρνηση της κυβέρνησης Σρέντερ να μετάσχει στον πόλεμο στο Ιράκ. Αυτή εκφράζεται με την αναθεώρηση της περίπου ιερής καθ’ όλο το διάστημα του μεταπολέμου διατλαντικής σχέσης, όχι μόνο απο τους Σοσιαλδημοκράτες, αλλά και από τη χριστιανοδημοκρατική αντιπολίτευση. Αναγνωρίζουν ότι στο Ιράκ, οι ΗΠΑ έχουν επιτύχει σημαντικά πράγματα. «Αλλά», συμπληρώνουν, «η αναπόφευκτη αμερικανική έξοδος από τη Βαγδάτη, διέρχεται από την Ιερουσαλήμ», δηλαδή με την εδραίωση της περιφερειακής σταθερότητας. Αυτή, όμως, συνεπάγεται την απολύτως αναγκαία συμβολή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδιαίτερα μετά τα αδιέξοδα -και την αντίδραση του παλαιστινιακού παράγοντα- που δημιούργησε η υπέρ του Σαρόν αμερικανική πολιτική στο Ισραήλ.
Γάλλοι διπλωμάτες για την Ελλάδα
Η Ελλάδα θα διαδραματίσει «κεντρικό ρόλο» στην E.E., εκτιμούν οι γαλλικές διπλωματικές πηγές. Εκτός του ότι κρατάει το «κλειδί της Τουρκίας», λέγοντας «ναι» και αφήνοντας το «όχι» στους υπόλοιπους Ευρωπαίους, αναμένεται, λόγω του όγκου των αμυντικών της δαπανών, να μετάσχει στα εξοπλιστικά προγράμματα. Ως προς τις επερχόμενες εκλογές, οι πηγές παραπέμπουν στην ετυμηγορία του ελληνικού λαού, επισημαίνοντας ότι η συνεργασία του κ. Παπανδρέου ως υπουργού Εξωτερικών με τον κ. Βιλπέν υπήρξε άριστη. Ως προς την ανάληψη κορυφαίου ευρωπαϊκού αξιώματος από τον κ. Σημίτη, ίσως και αυτού του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δηλώνουν ότι «όλα παίζονται», ότι ο κ. Σημίτης συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις, συνδέουν, ωστόσο, την έκβαση της υπόθεσης από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και τη νέα ισορροπία δυνάμεων στο Ευρωκοινοβούλιο. Σημειώνεται ότι ο Χανς Γκερτ Πέτερινγκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της ισχυρότερης σήμερα δύναμης στο Ευρωκοινοβούλιου, έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο υποψηφιότητας του Ελληνα πρωθυπουργού.