H τελευταία προσφορά του διακεκριμένου δικαστή προς τον δημόσιο βίο πριν αποσυρθεί ήταν η σύνταξη μιας μακροσκελούς και μελετημένης έκθεσης γύρω από τις συνθήκες θανάτου του Ντέιβιντ Κέλι, η οποία είναι αξιομνημόνευτη εξαιτίας του γεγονότος ότι απαλλάσσει πλήρως την κυβέρνηση και τις υπηρεσίες ασφαλείας από κάθε ευθύνη και εξαντλεί όλη την αυστηρότητά της εναντίον του BBC, των δημοσιογράφων του και των διοικητικών στελεχών του.
Δικαίωμα στο λάθος
Υπό αυτές τις συνθήκες, η παραίτηση του προέδρου του BBC, Γκάριν Ντέιβις ήταν η σωστή ενέργεια. Ομως, το κατά πόσον τα συμπεράσματα του λόρδου Χάτον είναι αμερόληπτα είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμο. Υπάρχει ένα είδος δικαστή -ευτυχώς στις μέρες μας σπανίζει- ο οποίος υπερασπίζεται την αρχή της ελευθερίας του Τύπου χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται σήμερα η δημοσιογραφία.
Η σύγχρονη εξέλιξη του νόμου κατά της συκοφαντικής δυσφήμισης τείνει να λαμβάνει υπόψη του το δικαίωμα του δημοσιογράφου να κάνει λάθος. Με άλλα λόγια, απαιτείται από τους δικαστές να συμπεριλαμβάνουν στο σκεπτικό τους τις επιπτώσεις που θα έχει στην ελευθερία της έκφρασης αν κάθε δημοσιογραφικό παράπτωμα κρίνεται ως να επρόκειτο για το χειρότερο ποινικό αδίκημα.
Αξιόπιστη πηγή
Με βάση τα παραπάνω κριτήρια, ο δημοσιογράφος του BBC Αντριου Γκίλιγκαν είχε περισσότερα στοιχεία σωστά απ’ ό,τι λάθος στην περίφημη αναμετάδοση από το ραδιόφωνο του BBC σχετικά με τον φάκελο της κυβέρνησης για τα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ. Ηταν ένα θέμα που αφορούσε ξεκάθαρα την κοινή γνώμη. H πηγή του δημοσιογράφου ήταν αξιόπιστη.
Ο κ. Γκίλιγκαν γνώριζε και από άλλες πηγές -ήταν άλλωστε γνωστό και μεταξύ άλλων δημοσιογράφων- ότι υπήρχε δυσφορία στους κόλπους των υπηρεσιών ασφαλείας σχετικά με τη δημοσιοποίηση του περίφημου φακέλου. O δρ Κέλι είπε σε μια άλλη δημοσιογράφο, την Σούζαν Ουάτς: «Αναζητούσαν απεγνωσμένα πληροφορίες… πίεζαν για πληροφορίες οι οποίες θα μπορούσαν να δημοσιοποιηθούν».
Αυτή ήταν μια απολύτως νόμιμη και σημαντική είδηση, την οποία κανένας ειδησεογραφικός οργανισμός μπορούσε ή θα έπρεπε να έχει αγνοήσει.
Είναι όμως επίσης προφανές ότι, επαναλαμβάνοντας την είδηση, τόσο στον αέρα, όσο και γράφοντάς την, ο κ. Γκίλιγκαν έκανε λάθη. Ορισμένες φορές υπήρξε απρόσεκτος με τη χρήση της γλώσσας και προέβη σε σοβαρές κατηγορίες, οι οποίες απλούστατα ήταν λάθος. Το BBC όφειλε να είχε εντοπίσει αυτά τα λάθη νωρίτερα, να τα διορθώσει και να απολογηθεί. Γιατί δεν το έκανε;
Ενας από τους λόγους αφορά τον τρόπο με τον οποίον ο στενός συνεργάτης του Τόνι Μπλερ, Αλιστερ Κάμπελ, χειριζόταν τα MME. O κ. Κάμπελ είχε εξαπολύσει μια παρατεταμένη, οργισμένη (και ορισμένοι θα προσθέσουν ανάρμοστη) επίθεση εναντίον του τρόπου με τον οποίο το BBC κάλυψε τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Ηταν φυσικό η διοίκηση του BBC να προσπαθήσει να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία του οργανισμού.
Ενας άλλος λόγος αφορά τη σύγχυση μεταξύ του ρόλου των διοικούντων του BBC που καλούνται ταυτόχρονα να ελέγχουν και να προστατεύουν τους υφισταμένους τους.
Ενας τρίτος, και σημαντικός λόγος, αφορά τις απαρχαιωμένες και γραφειοκρατικές διαδικασίες με τις οποίες το BBC ελέγχει τα επίσημα παράπονα που διατυπώνονται για τον τρόπο που λειτουργεί δημοσιογραφικά. Θα έπρεπε να είναι μια πολύ απλή υπόθεση τόσο για τον κ. Κάμπελ να διατυπώσει τα παράπονά του, όσο και για το BBC να διορθώσει τα όποια λάθη.
Θα πρέπει ωστόσο να μην χάνουμε την αίσθηση του μέτρου. Απ’ όλες τις εφημερίδες που επιτέθηκαν με δριμύτητα εναντίον του BBC, ούτε μια δεν θα διαθέτει τον κατάλληλο μηχανισμό να ασχολείται με τις διαμαρτυρίες που υπάρχουν για την παρουσίαση των ειδήσεων, πόσο μάλλον ένα ανεξάρτητο σύστημα το οποίο διορθώνει και απολογείται για τα όποια λάθη του.
Ούτε μία απολογία
Αρκεί μια προσεκτική ματιά σε όλες τις προβλέψεις που έγιναν για την επιτροπή Χάτον ή το θέμα των διδάκτρων. Πουθενά δεν θα βρει μια σελίδα απολογίας για όσα λανθασμένα στοιχεία γράφτηκαν στις εφημερίδες. Το γεγονός είναι ένα: ότι το BBC μπορεί ακόμη να κρατείται στο ύψος του, πιο ψηλά από όλους όσοι του επιτίθενται.
Γι’ αυτό και συγκεντρώνει το 92% των προτιμήσεων στο θέμα της αξιοπιστίας, σε αντίθεση, για παράδειγμα του 11% της εφημερίδας Σαν. Κι αν υπάρχουν κάποια δημοσιογραφικά μαθήματα από την υπόθεση- και υπάρχουν αρκετά- αφορούν όλους τους συντάκτες, ρεπόρτερ, αρχισυντάκτες και διευθυντές της χώρας.